Mark Rutte opent ICL-fabriek, symbolisch gekoppeld aan productie van witte fosfor gebruikt in Gaza en Zuid-Libanon.
Mark Rutte tijdens de opening van het ICL-hoofdkantoor in Amsterdam, een bedrijf dat fosfor levert voor controversiële militaire doeleinden.

De bloedige schaduw van economische deals in Amsterdam

2 minutes, 56 seconds Read

Fosforbommen in de Coenhaven – In de Amsterdamse Coenhaven, ooit de bakermat van de Superfosfaatfabriek, is al meer dan een eeuw sprake van chemische bedrijvigheid. Tegenwoordig huist hier een onderdeel van het Israëlische concern ICL (Israel Chemicals Ltd), een wereldspeler in de productie van industriële en agrarische mineralen. Wat op het eerste gezicht een technisch en economisch verhaal lijkt, herbergt een ethisch schandaal van wereldformaat: ICL is een van slechts drie bedrijven wereldwijd die fosfor leveren voor wittefosformunitie—een berucht wapen met desastreuze gevolgen.

De vernietigende kracht van witte fosfor

Witte fosfor is een brandbaar chemisch middel dat het Israëlische leger inzet in artilleriegranaten. Volgens recent bewijs van Amnesty International is het wapen gebruikt in dichtbevolkte gebieden, zoals het Zuid-Libanese dorp Dhayra. Daar vernietigde het huizen, gewassen en voertuigen—terwijl burgers brandwonden opliepen die haast niet te behandelen zijn.

Deze stof ontbrandt bij blootstelling aan zuurstof en blijft soms wekenlang nasmeulen. Zelfs na afloop van militaire operaties vormt het een dodelijk gevaar. Het internationaal humanitair recht verbiedt het gebruik ervan in burgergebieden vanwege de willekeurige en buitensporige schade die het veroorzaakt. De inzet ervan in Gaza en Zuid-Libanon voldoet dan ook aan de kenmerken van oorlogsmisdaden.

Vrijheid sneuvelt niet in één klap, maar stap voor stap

Fiscale deals en morele blinde vlekken

Dat ICL zijn Europese hoofdkantoor in Amsterdam vestigde, is geen toeval. In 2015 verleende de Nederlandse overheid het bedrijf een aantrekkelijke belastingdeal. De opening van het kantoor werd destijds feestelijk verricht door niemand minder dan Mark Rutte, toenmalig premier en inmiddels NAVO-secretaris-generaal. Met de kennis van nu krijgt die handdruk iets wrangs: Nederland bood belastingvoordeel aan een bedrijf dat grondstoffen levert voor verboden wapens.

Escalatie in Gaza en Zuid-Libanon

Sinds oktober 2023 is het geweld in Gaza en Zuid-Libanon fors toegenomen. Israël voerde talrijke aanvallen uit waarbij duizenden Palestijnse burgers omkwamen, onder wie opvallend veel kinderen. Ondanks eerdere beloftes uit 2013 om het gebruik van witte fosfor te staken, heeft Amnesty opnieuw gebruik ervan vastgesteld. Het is een terugkerend patroon: structurele schendingen van internationaal recht zonder noemenswaardige consequenties.

In Zuid-Libanon documenteerden artsen en bewoners hoe huizen dagenlang brandden en rook mensen ademhalingsproblemen bezorgde. De beelden van verwonde burgers, inclusief kinderen, laten weinig ruimte voor twijfel: de schade is immens en de verantwoordelijkheid complex.

Wie draagt de schuld?

ICL kan zich niet verschuilen achter het excuus van “slechts een leverancier” zijn. De bewuste keuze om een cruciale grondstof te leveren voor wapens die in oorlogsmisdaden worden ingezet, legt een zware morele last op het bedrijf. Tegelijkertijd is Nederland, door zijn fiscale gastvrijheid, medeplichtig aan een keten die lijden veroorzaakt.

Een ongemakkelijke waarheid

De tragedie van Gaza en Zuid-Libanon staat niet los van zakelijke en politieke beslissingen. De belastingdeal met ICL verbindt Amsterdam aan een wapen dat dood en verderf zaait. Wie witwassen van geld veroordeelt, zou ook stil moeten staan bij het witwassen van morele verantwoordelijkheid.

We kunnen niet langer uitsluitend kijken naar de daders op het slagveld. Ook de systemen—economisch, politiek, fiscaal—die dit geweld mogelijk maken, verdienen kritische aandacht. Witte fosfor is niet alleen een dodelijk wapen, maar ook het symbool van een wereld waarin winst soms zwaarder weegt dan mensenlevens.

Wanneer wetten worden geschreven door zij die het geweld bezitten, en winst wordt beschermd boven mensenlevens, blijft er weinig moreel kompas over om op te vertrouwen. In zo’n wereld rust de verantwoordelijkheid niet langer bij instituties, maar bij individuen die weigeren zich neer te leggen bij georganiseerde onrechtvaardigheid. Want zolang oorlogen worden gevoed door deals in boardrooms en gesanctioneerd door beleidsnota’s, zal verzet niet alleen gerechtvaardigd zijn—het zal noodzakelijk blijven.

Deel met vrienden, familie, collega’s en via je socials. Zo bouwen we samen aan een ander geluid.

Aanbevolen voor jou