Hoe radicaal rechts het woord vrijhheid misbruikt – De recente rellen in Amsterdam hebben het gevaar van een rechts-populistische regering in Nederland pijnlijk zichtbaar gemaakt. Rechtse politici en media grepen de gebeurtenissen aan om eenzijdig moslimjongeren te stigmatiseren, terwijl de structurele oorzaken van het conflict en de spanningen in de stad volledig werden genegeerd. In plaats van de omstandigheden te verkennen die tot deze uitbarsting van geweld leidden, werden de incidenten gebruikt om angst en verdeeldheid te zaaien.
Deze aanpak, gedreven door angstzaaierij en een wij-zij-retoriek, is symptomatisch voor het autoritaire en reactionaire karakter van de huidige regering. Het gevaar van een samenleving die wordt geleid door rechts-populistische partijen zoals de VVD en hun extreemrechtse bondgenoten, wordt steeds duidelijker: een samenleving waarin etnische en religieuze minderheden als zondebokken dienen en waarin de rechtsstaat steeds meer verschraalt.
Hoe de VVD en Radicaal Rechts Vrijheid Versmallen
De VVD en radicaal-rechtse partijen hanteren een versmalde definitie van vrijheid, waarin ‘vrij zijn’ betekent ‘vrij van overheidsbemoeienis.’ Dit idee van negatieve vrijheid klinkt aantrekkelijk, maar komt neer op vrijheid als afwezigheid: afwezigheid van regels, van belastingen, van regulering. In praktijk wordt deze versie van vrijheid echter een excuus om verantwoordelijkheid af te wijzen, de markt boven het sociale belang te stellen, en collectieve rechten af te breken. De VVD verdedigt een vrije markt en benadrukt economische vrijheid, maar negeert structureel sociale rechten, zoals eerlijke arbeidsvoorwaarden, toegang tot gezondheidszorg en bescherming van het milieu. Het resultaat is een samenleving waarin degenen met macht en middelen meer rechten kunnen opeisen, terwijl de rechten van kwetsbare groepen steeds verder worden uitgehold.
Vrijheid versus Egoïsme
Deze versmalling van vrijheid leidt tot een politieke cultuur waarin vrijheid wordt verward met egoïsme. Door vrijheid uitsluitend als een individueel recht te zien, ontstaat een samenleving waarin de sterkste overleven en de zwaksten worden achtergelaten. Terwijl de VVD pleit voor een ongebreidelde vrije markt, blijft het publieke belang achterwege. De rechten van de meest kwetsbaren worden onderschikt gemaakt aan marktwetten en privileges. Vrijheid zonder solidariteit is geen vrijheid, maar een voorrecht voor enkelen. Zoals historicus Timothy Snyder stelt, vraagt vrijheid om gezamenlijke verantwoordelijkheid en zorg voor de ander, omdat ware vrijheid slechts mogelijk is als iedereen ervan kan genieten.
De Paradox van Vrijheid: Vrijheid Beperkt Zichzelf
Vrijheid zonder grenzen is een illusie. Als vrijheid verabsoluteerd wordt zonder rekening te houden met de rechten van anderen, ontstaat chaos en onrecht. Democratie vraagt juist om een balans tussen individuele vrijheid en collectieve verantwoordelijkheid. Ware vrijheid betekent de wijsheid hebben om te handelen met respect voor de vrijheid van anderen.
Vrijheid als Solidariteit
Vrijheid kan alleen bestaan wanneer deze gedeeld wordt. Maar de vrijheid zoals de VVD en radicaal rechts die definiëren, is leeg: vrij van verplichtingen en regels, maar ook vrij van solidariteit. Werkelijke vrijheid betekent zorg voor elkaar en het waarborgen van elkaars rechten en waardigheid. Vrijheid zonder verantwoordelijkheid verwordt tot een hol begrip dat ongelijkheid vergroot. Solidair zijn betekent erkennen dat iedereen recht heeft op zekerheid en mogelijkheden. Zonder sociale rechten zoals gezondheidszorg en onderwijs is er geen echte vrijheid, alleen privileges voor de meest bevoorrechten.
Vrijheid Herdefiniëren
De uitdaging voor progressieve bewegingen is om vrijheid te herdefiniëren. Vrijheid is niet alleen “minder overheid,” zoals de VVD en radicaal rechts vaak stellen, maar een collectief project dat vraagt om verantwoordelijkheid, solidariteit en zorg voor elkaar. Vrijheid betekent dat we elkaar ondersteunen en bouwen aan een samenleving waarin iedereen tot zijn recht komt. De ware betekenis van vrijheid ligt in een gezamenlijke visie voor een betere toekomst waarin armoede, uitbuiting en uitsluiting worden uitgebannen.
Timothy Snyder: Vrijheid als Collectief Project
Timothy Snyder, hoogleraar geschiedenis aan Yale, benadrukt in zijn werk dat ware vrijheid niet kan bestaan zonder structuren die mensen helpen hun potentieel te realiseren. Hij waarschuwt voor de gevaren van autoritarisme, waarin vrijheid wordt uitgehold door rechtse retoriek en verdeel-en-heers politiek. Echte vrijheid, aldus Snyder, vraagt om solidariteit en collectieve verantwoordelijkheid – iets dat de huidige rechtse politiek in Nederland compleet negeert.
Wil je meer lezen over zijn ideeën en hoe we vrijheid kunnen herdefiniëren in deze tijd? Bekijk dan onze samenvattende pagina: