Hoe domheid, sabotage en grootheidswaan het machtigste land ter wereld ondermijnen – Het is verleidelijk om Donald Trump weg te zetten als een clown: een narcistische showman, een Twitterverslaafde vastgoedbullebak met een oranje kop. Maar die benadering is niet alleen achterhaald, ze is gevaarlijk naïef. Trump is inmiddels terug als president van de Verenigde Staten — en dit keer is het niet de chaos van een onervaren nieuwkomer, maar een doelbewust systeem van domheid, incompetentie en autoritaire ondermijning.
Hillary Clinton, ooit zijn rivaal in 2016, sloeg alarm in The New York Times. Haar opiniestuk, getiteld “How Much Dumber Will This Get?”, leest als een noodsignaal van binnenuit het Amerikaanse establishment: “Het is niet de hypocrisie die me stoort, het is de domheid.” En dat is precies wat dit nieuwe Trump-tijdperk kenmerkt: de opkomst van ‘domheid als strategie’.
Domheid als staatsgevaar
Een recent voorbeeld: Trump’s minister van Defensie, Pete Hegseth — een voormalig Fox News-presentator zonder enige militaire strategische expertise — deelde via de versleutelde chatapp Signal informatie over een geplande luchtaanval in Jemen. Een journalist werd per ongeluk toegevoegd aan het gesprek. Terwijl Amerikaanse bommen vielen, vierden leden van de regering de aanval met emojis van vuisten en vlaggen, alsof het om een sportwedstrijd ging. Dat Hegseth, die bekend werd als weekendgastheer van Fox & Friends, een zondagochtendprogramma dat zich richt op koffie, patriottisme en oppervlakkige rechts-populistische prietpraat, nu de leiding heeft over levensbedreigende militaire operaties, zegt alles over de degradatie van deskundigheid onder Trump. Hij was niet eens een volwaardig nieuwsanker — geen prime time, geen diepte-interviews, maar een man die in beeld kwam tussen advertenties voor supplementen en aanbiedingen voor vlaggenpakketten. En deze man stuurt nu bombardementen aan via een appgroep. Als het niet zo dodelijk serieus was, zou het komisch zijn.
Clinton was ongewoon scherp: “Dit is gevaarlijk. En het is gewoon dom.”
Maar dit is geen op zichzelf staand incident. Het is onderdeel van een bredere afbraak van de staat: honderden medewerkers van nucleaire installaties zijn ontslagen, pandemiebestrijdingseenheden zijn opgeheven terwijl Ebola zich verspreidt, diplomaten en generaals zijn zonder reden de laan uitgestuurd. Eén oud-spion vatte het bondig samen: “We schieten onszelf niet in de voet, maar in het hoofd.”
Afbraak van diplomatie, triomf van China
Trumps regering heeft ook besloten tientallen ambassades en consulaten te sluiten, diplomaten te ontslaan en USAID — het ontwikkelingsagentschap dat sinds Kennedy symbool staat voor vreedzame invloed — te ontmantelen. In dezelfde periode opent China juist overal nieuwe ambassades. Terwijl de VS zich terugtrekt, vult Beijing het machtsvacuüm.
Amerikaanse soft power — culturele invloed, ontwikkelingshulp, diplomatieke netwerken — wordt ingeruild voor grootspraak en isolatie. Clinton wijst terecht op het strategische belang van deze middelen: “Diplomaten winnen vrienden, zodat we het niet alleen hoeven te doen.” Maar Trump begrijpt dat niet. Voor hem telt alleen spierballenretoriek. Wat hij nalaat te zien, is dat macht zonder diplomatie onhoudbaar is.
Culturele kruistochten boven militaire paraatheid
In plaats van het leger voor te bereiden op hedendaagse bedreigingen, voert de regering een symboolstrijd tegen ‘woke’. Zo werden afbeeldingen van de Tuskegee Airmen1 — Afro-Amerikaanse helden uit de Tweede Wereldoorlog — verwijderd uit militaire communicatie en tentoonstellingen. Niet omdat het strategisch nodig was, maar als onderdeel van een ideologische zuivering die het verleden herschrijft op maat van Fox News-kijkers.
Nog absurder: het Pentagon verwijderde ook beelden van de Enola Gay, het vliegtuig dat de atoombom op Hiroshima dropte — een cruciaal en controversieel moment in de wereldgeschiedenis. Waarom? Omdat de naam “Gay” zogenaamd te gevoelig ligt. Dit is geen satire, het is officieel beleid. Terwijl de wereld zich voorbereidt op cyberaanvallen, nucleaire dreiging en machtsverschuivingen in Azië, is het Amerikaanse leger bezig met het kuisen van archieven om rechtse sneeuwvlokjes niet van streek te maken.
De obsessie met culturele oorlogvoering is geen afleiding, het is de strategie. Wie zijn eigen geschiedenis uitwist omwille van politiek theater, tast de fundamenten van zijn instellingen aan. En als zelfs het Pentagon verandert in een ideologische slagplaats, is geen enkele overheidsinstelling nog veilig.
De erosie van bondgenootschappen en de rechtsstaat
Amerika’s kracht kwam altijd voort uit twee dingen: bondgenootschappen en principes. Trump breekt beide af. De NAVO wordt genegeerd of openlijk ondermijnd. De Verenigde Naties worden belachelijk gemaakt. Inspecteurs die Iran’s nucleaire programma in de gaten hielden, zijn weggehaald. Waarom? Omdat het beter scoort in binnenlandse peilingen.
Thuis ondermijnt Trump de rechtsstaat met dezelfde achteloosheid. In een recent interview gaf hij toe niet te weten of iedereen op Amerikaans grondgebied recht heeft op een eerlijk proces. Zijn antwoord? “Ik weet het niet. Ik ben geen jurist.” Dat is geen onschuldige onwetendheid; het is een president die zijn constitutionele plichten openlijk negeert.
De kracht van het domme
Het meest verontrustende aan Trump is niet zijn ideologie, maar zijn onverschilligheid. Hij handelt zonder kennis, zonder strategie, zonder verantwoordelijkheidsgevoel. En juist dát maakt hem gevaarlijk.
Zoals Clinton schrijft: “Als er een groot strategisch plan is, dan zie ik het niet.”
Domheid is hier geen fout, het is de kern. En het werkt. Omdat kritiek geen houvast heeft in een wereld waar alles in flux is. Zoals iemand ooit zei: Trump’s beslissingen voelen als stoten op het hoofd van zijn tegenstanders — verdoofde verwarring, geen helder antwoord. En ondertussen dendert zijn wereld vrolijk door.
Een systeem dat zichzelf vernietigt
Hoe heeft het rijkste en machtigste land ter wereld dit laten gebeuren? Waarom hebben miljoenen Amerikanen opnieuw gekozen voor een man die de grondwet niet kent, economische fantasieën verkoopt, en zijn kabinet samenstelt uit tv-dokters, samenzweringsfanaten en hyperrijke techmiljonairs met een messiascomplex?
We hebben het over een gezondheidsminister die beroemd werd als televisiepersoonlijkheid — een soort Dr. Oz, maar dan zonder medische integriteit — en die eerder reclame maakte voor darmspoelingen dan voor volksgezondheid. Zijn oplossing voor de obesitasepidemie? “Gewoon minder eten en meer patriottisme.” De man die Medicare leidt, is in opspraak geraakt vanwege zijn supplementenbedrijf dat ‘spirituele immuniteit’ verkoopt in flessen van 99 dollar.
“In Trumps Amerika hoef je geen expert te zijn — alleen beroemd, bereid tot vleierij, en niet gehinderd door kennis.”
Dan hebben we de topadviseur voor binnenlandse veiligheid die jarenlang YouTube-video’s produceerde over 5G-straling, reptielenbloed en de link tussen vaccins en communisme. Hij is nu verantwoordelijk voor grensbeleid en nationale crisiscommunicatie. Tijdens een CNN-interview verwees hij naar Star Wars als bron voor strategisch inzicht. Niemand lachte. Hij meende het.
En uiteraard is er Elon Musk, door Trump aangesteld als een soort schaduwpremier van de federale overheid. De man die Twitter kapotkocht, marskolonies belooft, en onder elk bericht over kinderlaboren in Congo reageert met een meme. Zijn visie op overheid? “Lean, mean en vooral: onder mijn controle.” Musk is het neoliberale eindstation: rijk, roekeloos en absoluut onaantastbaar.
Dit zijn de mensen aan het stuur. Geen technocraten. Geen denkers. Geen vakmensen. Maar influencers met miljoenen volgers en nul verantwoordelijkheidsgevoel. Ze besturen een kernmacht als een livestream op TikTok. En het werkt — zolang het algoritme het toelaat.
Het antwoord op hoe dit kon gebeuren ligt dus niet alleen bij Trump. Het ligt bij decennia van neoliberaal beleid die het vertrouwen in democratie langzaam hebben uitgehold: eindeloze oorlogen, falende gezondheidszorg, structureel racisme, verslaafde markten en politieke leegte. Het Amerikaanse establishment — inclusief Clinton zelf — heeft die woede nooit serieus genomen. En nu kiezen miljoenen liever voor chaos dan voor leegte. Voor een systeem dat in ieder geval iets voelt, al is het dan ook krankzinnig.
Zoals Clinton uiteindelijk toegeeft: “Leiderschap is moeilijk. Maar onze beste kans om het goed te doen, is door onze instellingen te versterken, niet af te breken.”
Maar wat als de instellingen al van binnenuit zijn uitgehold? Wat als we leiderschap vervangen hebben door marketing?
Het alternatief is aan ons
We moeten ons geen illusies maken: deze vorm van bestuur is geen incident, maar een logische uitkomst van een systeem zonder collectieve waarden. Een land dat decennialang kapitalisme boven solidariteit heeft gekozen, eindigt vanzelf bij spektakel boven structuur.
Wat nodig is, is geen terugkeer naar het ‘verstandige’ liberalisme dat deze crisis heeft voorbereid. Wat nodig is, is radicale vernieuwing: een socialistische politiek die democratie herstelt, solidariteit organiseert, en de samenleving opbouwt van onderaf. Niet voor macht, maar voor mensen.
Want domheid regeert alleen zolang wij haar ruimte geven. Tijd om die ruimte te sluiten.
Een hete planeet op weg naar een nieuwe Koude Oorlog
Alsof de democratie nog niet genoeg onder druk stond, dreigt Trumps handelsoorlog ook het klimaat frontaal te raken. Op korte termijn lijkt een stagnerende economie misschien goed voor de CO₂-uitstoot — minder productie, minder transport, minder vervuiling. Maar dat is een illusie. Op de langere termijn verstoort deze koers juist het wereldwijde klimaatbeleid. De oplopende spanningen tussen landen ondermijnen het vertrouwen dat nodig is voor samenwerking. En zonder samenwerking gebeurt er… niets. Landen keren naar binnen, investeren minder in schone technologie, en vallen terug op goedkope vervuilers als steenkool en olie. Zo verandert Trumps “America First” in een planetaire valkuil: minder handel, meer nationalisme, en een opwarming die harder gaat dan ooit. Wat we nodig hebben is geen isolatie, maar solidariteit. Geen tarieven, maar transformatie.
Schijnbondgenoten en oude patronen
Alsof klimaatverwaarlozing en institutionele afbraak nog niet genoeg zijn, zet Trump zich nu ook neer als beschermer van de Joodse gemeenschap. Hij bestrijdt antisemitisme, zeggen sommigen — door protest op campussen de kop in te drukken en activisten uit te zetten. Maar zoals historicus Jessica V. Roitman stelt: dat is geen bescherming, dat is machtsmisbruik met een Joods gezicht. Het is een bekend patroon: een leider die Joden tijdelijk tot bondgenoten verklaart, zolang ze zijn agenda versterken. Maar de geschiedenis — van Egypte tot Rusland — leert: die gunst is altijd tijdelijk. Eén machtswisseling, en je staat weer alleen.
“De vijand van jouw vijand is niet automatisch je vriend — zeker niet als hij de regels herschrijft terwijl jij applaudisseert.”
Trumps campagne tegen protest schuift echte Joodse zorgen onder het tapijt en gebruikt ze om universiteiten, vrijheid van meningsuiting en onafhankelijke instituties te ondermijnen. Joden worden geen gelijkwaardige burgers, maar een aparte klasse onder toezicht van de staat. Dat lijkt misschien veilig, maar het is de oude val opnieuw — en het eindigt nooit goed.
De ware bescherming van minderheden komt niet van sterke mannen, maar van een rechtsstaat die voor iedereen werkt. Juist daarom moeten we blijven vasthouden aan wat Joodse traditie werkelijk verdedigt: debat, tegenspraak, redelijkheid, onderzoek en kritiek. Niet onderdanigheid aan een leider, maar de vrijheid om hem te bevragen.
- De Tuskegee Airmen waren de eerste Afro-Amerikaanse gevechtspiloten in het Amerikaanse leger, actief tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze dienden in een gesegregeerd leger dat hen ondanks hun heldendaden vaak als tweederangs burgers behandelde. Hun moed en vakmanschap weerlegden racistisch beleid en propaganda. In plaats van deze geschiedenis te eren, koos de Trump-regering ervoor om hun afbeeldingen te verwijderen — in naam van “neutraliteit”, maar feitelijk als knieval voor de reactionaire angst voor alles wat herinnert aan structureel onrecht. ↩︎