De afgelopen weken was er een fel en gepolariseerd debat in de Tweede Kamer. DENK-Kamerlid Stephan van Baarle uitte harde beschuldigingen over de intimidatie en mishandeling van pro-Palestijnse demonstranten in Amsterdam. Zijn opmerkingen raakten een gevoelige snaar: Nederland, dat zichzelf zo graag ziet als rechtsstaat en hoeder van gelijkheid, schiet pijnlijk tekort in het beschermen van minderheden. Terwijl groepen die zich solidair verklaren met de Palestijnse zaak werden geïntimideerd, bleef de reactie vanuit politiek Den Haag opvallend lauw en afstandelijk.
De Dubbele Moraal van de Nederlandse Rechtsstaat
Van Baarle’s uitspraken zouden als schokkend moeten klinken, maar in feite wijzen ze op een al langer bestaande dubbele standaard. Terwijl Israëlische IDF-soldaten in Amsterdam openlijk provocerend aanwezig konden zijn zonder veel politieke tegenwerking, werden moslimjongeren—vooral Marokkaanse Nederlanders—steeds weer weggezet als mogelijke onruststokers. Die verschillende aanpak is geen toeval; het past in het politieke narratief dat de status quo in stand houdt.
De populaire rechts-populistische retoriek schermt voortdurend met ‘Nederlandse waarden’. Maar wanneer moslimjongeren keer op keer gestigmatiseerd worden en met argusogen bekeken, blijkt dat deze waarden vooral als excuus worden ingezet om groepen te marginaliseren. Het is het bekende patroon van zondebokpolitiek: door moslims en specifiek Marokkaanse Nederlanders collectief weg te zetten als ‘niet geïntegreerd’ of ‘bedreigend’, verschuift men het debat. Zo hoeft men niet te kijken naar structurele problemen zoals racisme en discriminatie—problemen die diep in de samenleving zelf geworteld zijn.
Zondebokpolitiek als Afleidingsmanoeuvre
Deze strategie is al zo oud als de politiek zelf. In tijden van crisis is het immers makkelijker om een bevolkingsgroep tot zondebok te maken dan om de dieperliggende oorzaken aan te pakken. In Nederland zijn het steevast moslims en mensen van Noord-Afrikaanse afkomst die dit moeten ontgelden. Pleidooien voor het intrekken van paspoorten, roepingen om ‘moskee-politie’ of zelfs het suggereren dat antisemitisme ‘ingebakken’ zit in de islamitische cultuur: dit zijn geen toevallige uitschieters. Ze maken deel uit van een bredere, systematische tactiek om het Nederlanderschap van bepaalde groepen voortdurend ter discussie te stellen.
Wat opviel in het recente debat was hoe politici van verschillende partijen probeerden elkaar te overtroeven met strengere voorstellen richting moslimjongeren. Niet om minderheden te beschermen, maar om zich rechts van Geert Wilders te positioneren. Terwijl de bescherming van álle burgers centraal zou moeten staan, werd de retoriek van ‘bescherming van Nederlandse waarden’ misbruikt om beleid te legitimeren dat minderheden juist verder uitsluit.
De Illusie van Integratie
De toon in de Tweede Kamer en het kabinet legt een diepgeworteld probleem bloot: het idee dat Nederlanders met een Noord-Afrikaanse of islamitische achtergrond zich altijd maar moeten blijven ‘bewijzen’. Van Baarle’s tussenkomst herinnert eraan dat deze mensen al Nederlands zijn. Zij hoeven geen loyaliteit te tonen aan een nauwe definitie van ‘Nederlandse waarden’—die definitie moet inclusiever worden, niet exclusiever. De voortdurende roep om ‘integratie’ is daarmee een rookgordijn, bedoeld om institutioneel racisme te verhullen en collectieve schuld toe te schrijven aan groepen die hier net zo thuis horen als ieder ander.
Rechtsstaat of Politieke Fictie?
Het is dan ook niet vreemd dat het vertrouwen in de rechtsstaat slinkt. Hoe kan men blijven geloven in een systeem dat zwijgt bij de intimidatie van pro-Palestijnse betogers, maar wél direct optreedt tegen moslimjongeren zodra zij in het nieuws komen? Wat zegt het over de neutraliteit van de rechtsstaat als ze zulke dubbele standaarden hanteert?
Als Nederland werkelijk de rechtsstaat wil zijn die het zegt te zijn, moet het breken met deze zondebokpolitiek. Een democratie kan niet functioneren als die alleen bescherming biedt aan een deel van de bevolking. Het recente debat heeft pijnlijk duidelijk gemaakt dat de rechtsstaat hier geen neutrale scheidsrechter is, maar een systeem dat actief prioriteiten stelt—en daarmee minderheden in de kou laat staan.
De Weg Vooruit: Een Einde aan de Zondebokpolitiek
Wat nu nodig is, is een grondige zelfreflectie in de politiek. Het demoniseren van complete bevolkingsgroepen voedt slechts verdere verdeeldheid en wantrouwen. In plaats van zich te verschuilen achter holle begrippen als ‘Nederlandse waarden’, zou Nederland moeten kiezen voor de waarden die een democratie echt betekenis geven: gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en bescherming van ieder individu.
Blijft de politiek vasthouden aan deze verdeel-en-heers-tactiek, dan zal de samenleving daar uiteindelijk de prijs voor betalen. Het wordt hoog tijd om een duidelijke grens te trekken: stop de zondebokpolitiek en erken het recht van álle Nederlanders op bescherming en respect—ongeacht afkomst of geloof.
Nieuwe inzichten, kritische verhalen
Op vrheid.nl schrijven we over vrijheid, gelijkheid, klimaat en LHBTQ+ rechten. Altijd scherp, altijd onafhankelijk. Blijf ons volgen en mis niets!
