Strijd om de Toekomst van de WIA-uitkering – Eddy van Hijum, voormalig CDA-politicus en tegenwoordig minister van Sociale Zaken namens NSC, is bepaald geen onbekende in de Haagse wandelgangen. Ooit begon hij als econoom en beleidsmedewerker, later zat hij jarenlang in de Tweede Kamer en was hij gedeputeerde in Overijssel. Daar hield hij zich vooral bezig met economie en arbeidsmarktbeleid. Nu staat hij voor een van de lastigste dossiers van dit kabinet: de hervorming van de WIA-uitkering.
Sinds 2024 bekleedt Van Hijum de post van minister van Sociale Zaken in het kabinet-Schoof. Zijn reputatie als pragmatisch bestuurder met oog voor zowel sociale als economische kwesties biedt hoop, maar zijn plannen voor de WIA laten zien dat hij gevangen zit in de strikte bezuinigingskoers van dit rechtse kabinet.
Wat staat er eigenlijk op het spel?
De WIA biedt een vangnet voor mensen die (deels) arbeidsongeschikt zijn. Van Hijum zegt het systeem simpeler en ‘eerlijker’ te willen maken, maar een uitgewerkt plan ligt er nog niet. Wel springt één maatregel direct in het oog: de uitkering voor volledig arbeidsongeschikten zou omlaag gaan van 75% naar 70% van het laatstverdiende loon.
Volgens Van Hijum is dat nodig om de houdbaarheid van het stelsel te garanderen. De FNV ziet er vooral een harde bezuiniging in die juist de meest kwetsbaren raakt. Vicevoorzitter Kitty Jong waarschuwt dat dit het sociale zekerheidsstelsel ondermijnt en dat de vakbond ‘geen enkele verslechtering’ zal accepteren.
Het grote geld: een overschot van 40 miljard euro
Maar het debat gaat niet alleen over de uitkeringen zelf. Er is ook het nodige te doen over het geld dat in het spel is. Volgens de FNV staat er een overschot van maar liefst 40 miljard euro in het Arbeidsongeschiktheidsfonds. Dit fonds is gevuld met werknemerspremies en zou, zo vindt de vakbond, juist moeten worden ingezet om de WIA te verbeteren.
Het kabinet ziet dat echter anders. Van Hijum noemt het overschot ‘een boekhoudkundige pot met geld’ en lijkt het liever te willen aanwenden om het begrotingstekort te verkleinen of om problemen rond box 3 (de vermogensbelasting) op te lossen. De FNV noemt dit ronduit ‘WIA-roof’.
Wat betekent dit concreet voor arbeidsongeschikten?
De plannen van Van Hijum zouden tienduizenden volledig arbeidsongeschikten direct raken. Een verlaging van 75% naar 70% van hun laatstverdiende loon betekent voor hen een forse inkomensdaling – terwijl velen nu al moeite hebben om het hoofd boven water te houden.
Tegelijkertijd lijkt de minister juist wat te willen doen voor een andere groep: mensen die minder dan 35% afgekeurd zijn en nu helemaal geen uitkering ontvangen. Mogelijk wil hij hen alsnog een WIA-uitkering bieden, maar dat geld zou dan komen uit de verlaging bij volledig arbeidsongeschikten.
Volgens de FNV is dat een gevaarlijk precedent: het solidariteitsbeginsel dreigt zo te verdwijnen, en arbeidsongeschikten worden tegen elkaar uitgespeeld.
Een keuze tussen bezuinigen en bestaanszekerheid
Uiteindelijk raakt deze discussie een fundamentele vraag: is sociale zekerheid een vangnet voor wie het écht nodig heeft, of slechts een kostenpost die zo klein mogelijk moet blijven? Het kabinet lijkt zich vooral te richten op begrotingsdiscipline en financiële buffers. De FNV, gesteund door organisaties als CNV, Ieder(in) en de Patiëntenfederatie, pleit daarentegen voor een eerlijker en menselijker systeem – waarin de bestaanszekerheid van mensen centraal staat.
Eén ding is duidelijk: als Van Hijum vast blijft houden aan zijn plannen om de WIA te versoberen, kan hij stevige tegenstand verwachten. “In dat geval treft dit kabinet ons recht tegenover zich,” zo waarschuwt de FNV.
De komende maanden zullen uitwijzen of de minister luistert naar de vakbond en de mensen die het direct aangaat, of dat hij kiest voor de harde confrontatie.
De WIA onder druk: waarom de FNV in actie komt
De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) zou een vangnet moeten zijn voor mensen die (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt zijn. Maar in de praktijk schiet het systeem tekort. Strenge keuringseisen, lange wachttijden en onvoldoende uitkeringen duwen veel mensen richting financiële onzekerheid. Nu het kabinet ook nog bezuinigingen overweegt, luidt de FNV de noodklok. Wat is er precies mis met de WIA, en waarom is actie nodig? Lees hier hoe de vakbond opkomt voor een eerlijker en menselijker arbeidsongeschiktheidsstelsel.
www.fnv.nl/acties/wia/wat-is-het-probleem
Nieuwe inzichten, kritische verhalen
Op vrheid.nl schrijven we over vrijheid, gelijkheid, klimaat en LHBTQ+ rechten. Altijd scherp, altijd onafhankelijk. Blijf ons volgen en mis niets!