Over Trump, Zuid-Afrika en de Terugdraaiing van Antiracisme – Vijf jaar na de moord op George Floyd lijkt het collectieve geheugen van de VS te zijn gewist – en herschreven. Waar miljoenen wereldwijd de straat opgingen om te verklaren dat Black Lives Matter, overheerst nu een ander narratief: white lives are under attack. Die verschuiving is geen natuurlijke correctie, maar een doelbewuste contra-revolutie – met Donald Trump als het gezicht van een agressief reactionair offensief.
Vandaag richt deze oude witte man zijn pijlen op Zuid-Afrika – een land dat zijn post-apartheidsstrijd nog niet eens heeft voltooid. Plots beweert Trump dat er een genocide plaatsvindt op witte Zuid-Afrikanen. Waarom juist nu? Omdat Zuid-Afrika Israël voor het Internationaal Gerechtshof heeft aangeklaagd wegens genocide in Gaza. De timing is geen toeval. Dit is represaillepolitiek: een wraakactie tegen een postkoloniaal land dat de moed heeft zich te verzetten tegen de geopolitieke logica van de Westerse overheersing.
En natuurlijk gebruikt Trump – trouw aan zijn stijl – foute beelden en flagrante desinformatie als ‘bewijs’. Beelden die inmiddels als vals, uit context gehaald of ronduit misleidend zijn ontmaskerd. Leugens verpakt als bezorgdheid – liegen met een wit geweten.
Van antiracisme naar witte wrok
De moord op George Floyd op 25 mei 2020 leek even het begin van een morele verschuiving. Miljoenen mensen eisten structurele hervormingen – in politie, onderwijs, en op het snijvlak van ras en klasse. Zelfs Republikeinen als Mitt Romney en Nikki Haley lieten zich kortstondig zien aan de kant van raciale rechtvaardigheid.
Maar de backlash volgde razendsnel. Zoals eerder in de Amerikaanse geschiedenis: op afschaffing volgde Jim Crow, op de burgerrechtenstrijd kwam Nixon met zijn “silent majority”. Er is een ritme in sociale vooruitgang – maar de snelheid en felheid van deze terugslag zijn ongekend.
Wat we nu zien is geen correctie, maar een systematisch offensief tegen de fundamenten van raciale gelijkheid. “Woke” is het nieuwe vijandbeeld. En het doel is helder: de herinstelling van wit privilege als norm.
De aanvallen op de Black Lives Matter-beweging, op antiracistische denkers als Ibram X. Kendi, en op diversiteitsbeleid in onderwijs en bedrijfsleven, zijn geen inhoudelijke discussies – het zijn pogingen om historische vooruitgang terug te draaien. En dat virus verspreidt zich wereldwijd.
Zuid-Afrika als zondebok
Trumps aanval op president Cyril Ramaphosa – die hij beschuldigt van het “laten executeren” van witte burgers – is niet alleen feitelijk onjuist (geen enkele mensenrechtenorganisatie erkent een genocide op witte Zuid-Afrikanen), maar ook ideologisch misleidend.
Zuid-Afrika daagt, door Israël juridisch ter verantwoording te roepen, het bestaande geopolitieke machtssysteem uit. Voor Trump is dat onverdraaglijk. Zijn aanval is geen bekommernis om mensenlevens, maar een verdediging van het Westen als bastion van witte dominantie.
De zogenaamde “genocide” op witte Zuid-Afrikanen is gebaseerd op vervalste beelden, uit hun context gerukte video’s en dubieuze bronnen. Het is niet de realiteit die spreekt, maar de angstfantasieën van een witte elite die haar morele overwicht ziet afbrokkelen. Zijn gefixeerde mantra van “dead white people” is een groteske karikatuur van de werkelijke wereldwijde dreiging die zwarte gemeenschappen dagelijks ondervinden – van Minneapolis tot Johannesburg.
Nederland kijkt weg
Vanuit Nederland bezien is het opvallend stil. Politici die normaliter gretig de mensenrechtenkaart trekken, blijven nu opvallend zwijgzaam. Zuid-Afrika – een land met een geschiedenis die rechtstreeks verbonden is met onze koloniale schaduw – verdient meer dan deze morele lafheid.
En de media? Die nemen zonder noemenswaardige kritiek de Amerikaanse hysterie rond “witte genocide” over. Waar blijft de journalistieke integriteit? Hoe komt het dat witte Zuid-Afrikanen bij de Amerikaanse immigratiedienst meer kans maken op asiel dan Congolese of Syrische vluchtelingen? Wanneer is slachtofferschap een privilege geworden?
Witte slachtofferschap als ideologisch wapen
Wat Trump doet, is het monopoliseren van slachtofferschap. Hij keert racisme binnenstebuiten: niet de onderdrukten worden beschermd, maar de onderdrukkers worden tot slachtoffers verheven.
Dat is de échte “great replacement”: niet een bevolkingsverandering, maar een morele omkering. De strijd voor gelijkheid wordt herschreven als een aanval op witte identiteit.
De moord op George Floyd zette de wereld in beweging – maar die beweging wordt nu ondermijnd door dezelfde krachten die raciale rechtvaardigheid altijd al als bedreiging zagen. Niet alleen in de VS, maar overal waar structurele ongelijkheid het daglicht niet verdraagt.
Witte intenties, zwarte realiteit
Solidariteit is geen trend. Het is een keuze—een die vandaag urgenter is dan ooit. In Nederland rust op ons een morele plicht: niet meedeinen op de golven van wit slachtofferschap, maar koersvast kiezen voor gerechtigheid. Want al kent rechtvaardigheid misschien geen kleur, ze heeft wél een geschiedenis. En die geschiedenis vraagt om positie, niet om neutraliteit.
De protestzomer van 2020 zette niet alleen Amerika in vuur en vlam. Ook in Nederland vulden tienduizenden mensen de Dam en andere pleinen, roepend om gelijkheid. “Black Lives Matter” weerklonk luid en duidelijk—maar vijf jaar later heerst vooral stilte. Mitchell Esajas, medeoprichter van The Black Archives, noemt het wrang: waar waren al die stemmen vóór George Floyd? En waar zijn ze nu? Velen deden hun ‘witte huiswerk’, maar zakten alsnog voor de praktijk. De structurele dreiging bleef bestaan—voor KOZP-demonstranten, voor mensen van kleur, voor Palestijnen. Racisme is immers geen incident, maar een systeem. En systemen passen zich razendsnel aan. Wat in 2020 nog voelde als een kantelpunt, blijkt nu vooral een tijdelijke eruptie geweest—geen machtsverschuiving, maar een collectieve ontlading. Echte verandering vraagt risico, toewijding en consequente solidariteit. Niet alleen met zwarte levens, maar met iedereen die door dit systeem wordt gemarginaliseerd, verdeeld of uitgewist.