Wanneer we denken aan de opkomst van rechts-populistische bewegingen in de Verenigde Staten, komt vaak de witte arbeidersklasse als eerste naar voren. Maar dit is slechts een deel van het plaatje. Een vaak vergeten, maar cruciale speler in dit verhaal is de kleine middenklasse: zelfstandigen, kleine ondernemers, en mensen die hun brood verdienen buiten loondienst. Hun betrokkenheid is niet marginaal—integendeel, ze vormen een ruggengraat van de hedendaagse populistische golf.
Denk aan de aantrekkingskracht van Donald Trump en zijn MAGA-beweging. Die wist feilloos in te spelen op gevoelens van frustratie, onbegrip en wantrouwen die binnen deze groep leven. De bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 was dan ook niet louter een uitbarsting van extremisme. Het was óók een uiting van hoe diep de onvrede zit bij Amerikanen die hun economische zelfstandigheid bedreigd zien.
Waarom is deze kleine middenklasse zo gevoelig voor populistische retoriek? En hoe komt het dat hun politieke energie zich zo makkelijk laat mobiliseren door rechts-populistische stemmen?
Vrijheid en Zelfstandigheid: De Kernwaarden van de Zelfstandige
Binnen de Amerikaanse cultuur heeft economische onafhankelijkheid een bijna mythische status. Voor veel kleine ondernemers en zelfstandigen draait succes niet alleen om geld, maar om autonomie: zelf je lot bepalen, geen baas boven je, geen overheid die je vertelt wat je wel en niet mag. Het ideaal van de self-made man of woman leeft hier sterker dan waar ook.
Overheidsinmenging—denk aan regels, belastingen, of sociale programma’s—wordt dan al snel gezien als bedreiging. Niet per se uit egoïsme, maar omdat het raakt aan die fundamentele drang naar controle over het eigen leven. Voeg daarbij een wantrouwen jegens vakbonden, die men vaak beschouwt als verlengstuk van de arbeidersbelangen, en het beeld is compleet: deze groep voelt zich politiek verweesd, gevangen tussen grootkapitaal en arbeidersklasse.
Populistische leiders spelen hier handig op in door deze zorgen te overdrijven of bewust te verdraaien. Ze verkondigen vaak dat de overheid systematisch kleine ondernemers probeert te onderdrukken, of dat vakbonden enkel uit zijn op het vernietigen van zelfstandig ondernemerschap. In werkelijkheid zijn veel van deze angsten gestoeld op halve waarheden of ronduit leugens. Regulering en sociale voorzieningen zijn niet per definitie vijandig aan zelfstandigen; ze kunnen hen juist beschermen tegen uitbuiting en marktfalen. Daarbij wordt er regelmatig geschermd met de dreiging van een vermeende ‘socialistische agenda’, alsof elke vorm van collectieve voorziening automatisch leidt tot een totalitair systeem. Deze retoriek speelt in op diepgewortelde historische angsten, maar mist doorgaans elke feitelijke onderbouwing.
De Verleiding van MAGA: Wie is de Echte Amerikaan?
Trump en zijn MAGA-beweging boden precies wat deze groep zocht: erkenning én een vijandbeeld. Zijn aanvallen op “de elite,” zijn beloftes om belastingen te verlagen en regulering terug te dringen, en zijn retoriek over een verdwijnend Amerikaans ideaal, resoneerden diep bij zelfstandigen die zich ondergewaardeerd en overvraagd voelen.
De boodschap? Jij bent de ruggengraat van dit land, maar men probeert je klein te houden. De overheid, de media, de stedelijke elite—ze begrijpen je niet en willen je controleren. Het is een krachtige mix van erkenning en agitatie, en het werkt.
Capitoolbestorming: Niet Alleen Extremisten
Toen het Capitool werd bestormd, bleek uit onderzoek dat een opvallend groot deel van de deelnemers zelfstandig ondernemer was. Geen marginalen, maar middenklassers met eigen zaken: bloemisten, aannemers, managers van kleine firma’s. Zij reisden op eigen kosten af naar Washington, lieten hun werk liggen, en zagen hun actie als een noodzakelijke verdediging van hun vrijheid.
Het is verleidelijk om deze gebeurtenis weg te zetten als een radicale uitwas. Maar dat zou de diepte van de frustratie en het gevoel van dreiging bij deze groep onderschatten. Voor hen ging het niet alleen om politiek, maar om hun bestaansrecht als onafhankelijke Amerikanen.
Afkeer van Sociale Zekerheid: Een Cultureel Verschil
De kleine middenklasse in de VS kijkt vaak met argwaan naar sociale voorzieningen. Uitkeringen, voedselbonnen, steun bij werkloosheid—dat zijn zaken die men associeert met afhankelijkheid. En afhankelijkheid is, in hun ogen, de antithese van waar ze voor staan.
Het beeld dat populisten schetsen—dat hun belastinggeld naar mensen gaat die niet willen werken—sluit daar naadloos op aan. Het creëert een gevoel van onrecht: wij werken keihard, en zij krijgen steun zonder tegenprestatie. Dit voedt de rancune en versterkt de aantrekkingskracht van een politiek die belooft dit onrecht te corrigeren.
Tussen Wal en Schip: De Politieke Plek van de Kleine Middenklasse
Wat deze groep zo vatbaar maakt voor rechtse populistische retoriek, is hun sociale positie. Ze zijn geen elite, maar ook geen arbeidersklasse. Ze hebben geen toegang tot de macht van grote bedrijven, maar voelen zich ook bedreigd door de eisen van werknemersorganisaties. Daardoor zijn ze vatbaar voor het idee dat iedereen tegen hen is: de overheid, de vakbonden, de elite.
Populistische politici benutten dat gevoel van isolement met verve. Ze positioneren de kleine middenklasse als de ware Amerikanen, in strijd met een corrupte, vijandige buitenwereld.
Nieuwe inzichten, kritische verhalen
Op vrheid.nl schrijven we over vrijheid, gelijkheid, klimaat en LHBTQ+ rechten. Altijd scherp, altijd onafhankelijk. Blijf ons volgen en mis niets!
Wat Kan Links Doen?
Progressieve bewegingen laten deze groep vaak links liggen, of erger nog: behandelen hen als obstakel in plaats van bondgenoot. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Als links de zorgen van de kleine middenklasse serieus neemt—denk aan concurrentie van grote bedrijven, oneerlijke belastingen, of het gebrek aan economische zekerheid—dan is er ruimte voor een alternatief narratief.
Dat zou een verhaal kunnen zijn over economische rechtvaardigheid, waarin kleine ondernemers worden beschermd tegen monopolies. Een verhaal waarin sociale voorzieningen niet worden gezien als vangnetten voor de luien, maar als steunpilaren voor iedereen, ook voor wie werkt. En waarin autonomie en collectieve rechten geen tegenpolen zijn, maar elkaar versterken.
De Keuze voor de Toekomst
De gebeurtenissen rond Trump en het Capitool laten zien hoeveel politieke kracht deze groep bezit. Ze zijn goed georganiseerd, gemotiveerd, en bereid om actie te ondernemen. Maar dat potentieel hoeft niet exclusief door rechtse populisten te worden benut.
Met het juiste verhaal en gerichte actie kan deze groep ook worden overtuigd van een progressieve koers. Een koers waarin kleine bedrijven, economische vrijheid én sociale rechtvaardigheid samenkomen. Het is geen makkelijke opgave, maar wel een noodzakelijke als we willen voorkomen dat de kleine middenklasse nog verder in de armen van destructief populisme wordt gedreven.
Middenklasse-Mythe in de VS
Klassenperceptie in de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog wordt sterk beïnvloed door de American Dream. Dit ideaal vervaagt economische realiteiten, waardoor veel Amerikanen zich als middenklasse zien, ondanks hun werkelijke sociaaleconomische omstandigheden.