Starmer, Schoof en de Passiviteit van de Sociaaldemocratie – Keir Starmer, de Britse Labour-premier, is amper een paar maanden in functie en de media die hem ooit ophemelden, ruiken nu bloed. Owen Jones fileert in een recente column de leegheid van zijn leiderschap: een man zonder visie, zonder principes, puur gedreven door opportunisme. Dit is geen uniek Brits fenomeen. In Nederland zien we precies hetzelfde patroon: een sociaaldemocratie die zich nestelt in het centrum van de macht en weigert wezenlijke keuzes te maken. De morele crisis van Labour is de morele crisis van de PvdA, en nergens wordt dat pijnlijker zichtbaar dan in hun houding ten opzichte van Palestina.
De sociaaldemocratie: van belofte naar lafheid
Starmer’s Labour won de verkiezingen niet omdat de Britten massaal geloofden in zijn project, maar omdat de Conservatieven zichzelf de afgrond in werkten. Zijn overwinning was er een van afwezigheid: geen visie, geen duidelijke breuk met het verleden, slechts een veilige optie voor een vermoeide bevolking. In Nederland is de opkomst van de ‘zakenkabinetten’—eerst onder Rutte, nu onder Schoof—een vergelijkbaar teken van politieke leegte. Het zijn regeringen zonder inspiratie, zonder geloof in een andere wereld. En net als Labour schuift de PvdA, nu in alliantie met GroenLinks, richting bestuurlijk pragmatisme zonder ideologische kern.
Palestina: de ultieme lakmoesproef
Niets legt de lafheid van deze bestuurspartijen zo genadeloos bloot als hun houding ten opzichte van Palestina. Terwijl Israël een vernietigingsoorlog voert in Gaza en voor het oog van de wereld een genocide pleegt, kiezen westerse regeringen voor stilzwijgen en ‘balans’. In het VK heeft Starmer zich volledig onderworpen aan de Israël-lobby en verkettert hij zelfs Labour-politici die hun stem verheffen voor Palestijnse rechten. Hij probeert de kwestie te ontwijken, maar zijn geloofwaardigheid is al aangetast: de Britse moslimgemeenschap en grote delen van de jongere generaties keren zich massaal van Labour af.
In Nederland zien we hetzelfde patroon. Premier Schoof en zijn kabinet weigeren Israël sancties op te leggen of de wapenexport stop te zetten. De VVD, PVV en NSC verdedigen openlijk de Israëlische lijn, maar de PvdA-GroenLinks coalitie in de regering doet nauwelijks iets anders. Natuurlijk, af en toe klinkt er voorzichtige kritiek op de ‘humanitaire situatie’, maar echte politieke actie blijft uit. Sterker nog, Nederland heeft bij het Internationaal Gerechtshof niet eens de moed gehad om zich aan te sluiten bij de genocidezaak tegen Israël. Waarom? Omdat het establishment zich comfortabel voelt binnen de NAVO- en EU-lijn, en niemand in de machtige Haagse netwerken bereid is om deze status quo te doorbreken.
Moreel failliet en geopolitiek gedwee
Wat Starmer in het VK symboliseert, is wat de sociaaldemocratie in heel Europa kenmerkt: angst voor conflict met gevestigde belangen, een obsessie met bestuurlijke acceptatie, en de volledige onderwerping aan neoliberale en imperialistische krachten. Nederland is daarin geen uitzondering. De PvdA was ooit een partij met wortels in de arbeidersbeweging en een sterke traditie van internationale solidariteit. Vandaag blijft daar weinig van over. De angst om ‘radicaal’ te lijken, om kiezers kwijt te raken aan rechts, om te breken met de diplomatieke consensus—het leidt tot moreel failliet bestuur.
Palestina is de ultieme lakmoesproef. Het vraagt van politici om zich uit te spreken tegen een systeem van koloniale onderdrukking, om niet neutraal te blijven in een situatie waarin neutraliteit medeplichtigheid betekent. Maar Starmer kiest lafheid. Schoof kiest stilzwijgen. En de PvdA-GroenLinks-fractie in de regering kiest vooral voor voorzichtigheid en ‘in gesprek blijven’.
De prijs van passiviteit
Zowel in het VK als in Nederland geloven gevestigde partijen dat ze kunnen blijven regeren zonder echte standpunten in te nemen. Ze denken dat verkiezingen worden gewonnen door het juiste midden te vinden, door reactief te besturen en door de status quo zo min mogelijk te verstoren. Maar dat is een misvatting. De afkeer van politiek als deze is de reden waarom extreemrechts groeit, waarom mensen hun vertrouwen in de democratie verliezen, en waarom massale bewegingen buiten de parlementaire politiek om steeds belangrijker worden.
Starmer’s project zal imploderen, net zoals Labour eerder haar eigen geloofwaardigheid verloor onder Blair en Brown. In Nederland zal hetzelfde gebeuren met PvdA-GroenLinks als ze niet snel begrijpen dat bestuur zonder principes geen lang leven beschoren is. En in de tussentijd betaalt Palestina de prijs voor hun lafheid.
Keir Starmer’s own aides say he isn’t actually in charge by Owen Jones
Starmerism is a train wreck in office, but his own aides want to pin the disaster on their frontman – rather than their failed ideology Read on Substack