China heeft de afgelopen jaren een indrukwekkende sprong voorwaarts gemaakt in de industriële automatisering. Met een leger van robots en een sterke focus op kunstmatige intelligentie (AI) transformeert het land zijn productiecapaciteiten. Deze ontwikkeling heeft niet alleen gevolgen voor de wereldwijde handel, maar stelt ook belangrijke vragen over de toekomst van arbeid, economische macht en sociale rechtvaardigheid, zowel in China als in Europa.
In de afgelopen jaren heeft China massaal geïnvesteerd in industriële automatisering. Fabrieken worden uitgerust met geavanceerde robots die, ondersteund door AI, productieprocessen efficiënter en goedkoper maken. Dit stelt Chinese bedrijven in staat om concurrerend te blijven, zelfs te midden van internationale handelsbelemmeringen.
Een opvallend voorbeeld van China’s automatiseringsgolf is het bedrijf Zeekr, een fabrikant van elektrische auto’s. In hun hypermoderne fabriek in Ningbo zijn inmiddels honderden robots actief die vrijwel volledig autonoom voertuigen assembleren. Deze zogenoemde “donkere fabrieken” – een term die letterlijk verwijst naar productielocaties waar het licht uit kan omdat er nauwelijks of geen mensen meer werken – symboliseren de radicale verschuiving naar volledig geautomatiseerde productie. Robots hebben geen verlichting nodig, geen pauzes, geen loon. Ze draaien 24 uur per dag, foutloos en efficiënt. Maar de term draagt ook een symbolische betekenis: het zijn fabrieken waar de mens uit het zicht en uit de keten is verdwenen. Waar vroeger arbeiders stonden, staan nu algoritmen en machines. De donkere fabriek is daarmee niet alleen een technisch wonder, maar ook een metafoor voor een economie waarin menselijke arbeid steeds meer wordt uitgewist, en waarin sociale vraagstukken rond werk, controle en bestaanszekerheid op scherp worden gezet. Wat overblijft, is een industriële efficiëntie die imponerend is — maar ook ongemakkelijk.
Made in China 2025: een strategisch plan
De drijvende kracht achter deze technologische vooruitgang is het overheidsprogramma “Made in China 2025”. Dit plan, gelanceerd in 2015, heeft als doel China te transformeren tot een wereldleider in hightech industrieën, waaronder robotica, AI en elektrische voertuigen. Door middel van subsidies, staatsinvesteringen en strategische overnames van buitenlandse technologiebedrijven, zoals het Duitse KUKA, probeert China zijn technologische afhankelijkheid van het Westen te verminderen.
Hoewel het programma internationaal kritiek heeft gekregen vanwege vermeende oneerlijke handelspraktijken en protectionisme, heeft het binnenlands geleid tot aanzienlijke vooruitgang. China heeft inmiddels een van de hoogste dichtheden van industriële robots ter wereld, alleen overtroffen door Zuid-Korea en Singapore.
De Europese context: kansen en uitdagingen
Europa kijkt met gemengde gevoelens naar de Chinese automatiseringsgolf. Aan de ene kant biedt het kansen voor samenwerking en technologische uitwisseling. Aan de andere kant roept het zorgen op over oneerlijke concurrentie en de toekomst van de Europese industrie.
De Europese Unie heeft gereageerd met maatregelen zoals het opleggen van importheffingen op Chinese elektrische voertuigen, die tot 35% kunnen oplopen. Deze stap is bedoeld om de Europese industrie te beschermen tegen gesubsidieerde Chinese producten die tegen lage prijzen op de markt komen.
Tegelijkertijd werkt de EU aan het versterken van haar eigen technologische soevereiniteit. Initiatieven zoals het uitbouwen van de AI- en roboticasectoren binnen Europa zijn in gang gezet. Volgens het Joint Research Centre van de Europese Commissie beschikt de EU over een relatief sterke positie in autonome robotica en AI-diensten, wat kansen biedt om de technologische kloof met China te verkleinen.
Sociale implicaties: de menselijke maat
Terwijl automatisering economische voordelen biedt, heeft het ook ingrijpende gevolgen voor de arbeidsmarkt. In China verdwijnen traditionele banen in de productie-industrie, wat leidt tot onzekerheid onder arbeiders. Zonder sterke vakbonden of sociale vangnetten zijn veel werknemers kwetsbaar voor deze veranderingen.
In Europa roept de opkomst van geautomatiseerde productie de vraag op hoe we onze arbeidsmarkt en sociale systemen kunnen aanpassen. Het is essentieel om te investeren in omscholing en onderwijs, zodat werknemers kunnen profiteren van de nieuwe technologische mogelijkheden in plaats van erdoor buitengesloten te worden.
Een oproep tot actie
De opkomst van China’s geautomatiseerde industrie is een wake-upcall voor Europa. Het is van cruciaal belang dat we niet alleen reageren met handelsmaatregelen, maar ook proactief investeren in onze eigen technologische capaciteiten en sociale infrastructuur. Door te streven naar een rechtvaardige en inclusieve benadering van technologische vooruitgang kunnen we ervoor zorgen dat automatisering ten goede komt aan de hele samenleving, en niet slechts aan een selecte groep.
De toekomst van de industrie ligt niet alleen in de handen van robots en algoritmen, maar ook in onze collectieve bereidheid om te zorgen voor eerlijke kansen en sociale rechtvaardigheid in een snel veranderende wereld.