Zonder blikken of blozen presenteert de VVD een migratievisie die eerder lijkt ingegeven door electorale paniek dan door rationeel beleid. De partij gebruikt oude reflexen—migranten als zondebok, technologie als wondermiddel—zonder oog te hebben voor sociale gevolgen. Deze koers is niet alleen technocratisch, maar ook moreel kortzichtig: het is een beleid van uitsluiting verpakt als innovatie.
Met het veelzeggende visiedocument ‘Kiezen wie we écht nodig hebben’ laat de VVD een duidelijke koerswijziging zien in haar benadering van arbeidsmigratie. Het document, opgesteld door Kamerlid Thierry Aartsen en unaniem gesteund door de fractie, markeert een breuk met het verleden. Waar de partij eerder de economische meerwaarde van arbeidsmigratie benadrukte, klinkt nu een andere toon: beperking van instroom, vooral in sectoren met veel laagbetaalde arbeid.
Migratie als maatschappelijke stresstest
Voor Aartsen is het helder: migratie vormt volgens hem momenteel de grootste uitdaging voor Nederland. “Loop een willekeurig dorpscafé binnen en vraag waar mensen van wakker liggen—de druk op onze samenleving komt telkens terug,” aldus de VVD’er. Het gaat hierbij niet om xenofobie, benadrukt hij, maar om praktische knelpunten in onder meer zorg, onderwijs en huisvesting. Volgens Aartsen piept en kraakt het systeem onder de bevolkingsgroei, deels aangewakkerd door arbeidsmigratie.
Afbouw van laagproductieve arbeidsmigratie
De VVD wil Nederland minder aantrekkelijk maken voor zogenoemde laagproductieve arbeidsmigranten. Denk aan sectoren als de tuinbouw, vleesverwerking en distributiecentra. Toch erkent Aartsen dat ons land niet zonder buitenlandse werkkrachten kan: “We hebben ze nodig, maar wel minder.” Hij pleit voor een structurele verschuiving: minder mensen, meer machines. Bedrijven zouden via fiscale prikkels en technologische innovatie gestimuleerd moeten worden om arbeid te automatiseren.
“Laten we ondernemers prikkelen om te investeren in machines,” zegt Aartsen. “Niet al het werk leent zich daarvoor, maar veel wel. Denk aan vlees snijden of tomaten plukken—taken die robots inmiddels prima aankunnen.”
Maar die nadruk op “laagproductief” kan wringen. Zonder heldere criteria dreigt stigmatisering, met name richting Oost-Europese migranten. De suggestie dat bepaalde groepen minder welkom zijn, ligt op de loer en voedt mogelijk negatieve beeldvorming.
Feiten en cijfers
Volgens het CBS werken er ruim 1,2 miljoen buitenlanders in Nederland, veelal in sectoren met lage productiviteit. De groei van deze groep brengt zichtbare gevolgen met zich mee: overbewoning, druk op voorzieningen, en spanningen in sommige wijken. Deze realiteit vormt de basis voor het VVD-voorstel tot hervorming.
Strengere eisen aan huisvesting
De partij wil dat werkgevers voortaan verantwoordelijk worden voor goede huisvesting van hun arbeidsmigranten. Idealiter gebeurt dat op of nabij bedrijventerreinen, zodat reguliere woonwijken worden ontzien. “We mikken op fatsoenlijke, toegankelijke huisvesting,” stelt Aartsen. “En ja, dat mag ook buiten de stad zijn.”
Hoewel dit voorstel de overlast in woonwijken zou kunnen verlichten, roept het ook vragen op. Want wat doet het met sociale cohesie als migranten fysiek worden gescheiden van de rest van de samenleving? Segregatie ligt op de loer, evenals de indruk dat migranten tweederangsburgers zijn. De commissie-Roemer heeft eerder al gewaarschuwd tegen het koppelen van werk en huisvesting.
Fiscale druk en registratie
Om bedrijven te motiveren tot innovatie stelt de VVD voor om fiscale voordelen voor arbeidsmigratie af te bouwen. Bedrijven die toch blijven vertrouwen op goedkope buitenlandse arbeid, zouden hogere werkgeverslasten moeten dragen. Daarnaast pleit de partij voor een landelijk registratiepunt, om beter zicht te krijgen op wie er in Nederland werkt en verblijft. Hiermee wil men dakloze of overlastgevende migranten sneller kunnen terugsturen.
Maar wat is “overlast”? Zonder duidelijke definitie dreigt willekeur. Het risico bestaat dat bepaalde groepen onevenredig hard worden aangepakt, puur op basis van gedrag dat niet objectief gemeten wordt.
Kennismigranten en vakkrachten: welkom, maar met beleid
Niet alle migranten moeten worden afgeremd. De VVD blijft kennismigranten omarmen, zeker in sectoren als technologie en wetenschap. Voorwaarden zijn wel strenger toezicht en betere integratie. “Kennismigranten zijn essentieel voor onze concurrentiekracht,” zegt Aartsen. “Die moeten we niet alleen aantrekken, maar ook vasthouden.”
Voor vakkrachten, bijvoorbeeld installateurs van zonnepanelen, wil de partij een tijdelijke regeling invoeren: maximaal drie jaar verblijf. Volgens critici is dat kortzichtig. Beter is het om deze mensen te integreren en duurzaam in te zetten op de arbeidsmarkt.
Een evenwichtsoefening
De VVD zoekt met deze visie naar een nieuw evenwicht: minder druk op de samenleving, meer nadruk op innovatie. Maar de koers is niet zonder risico’s. Door groepen migranten expliciet of impliciet te ontmoedigen, dreigt uitsluiting. En door hun huisvesting fysiek te scheiden, ontstaat mogelijk meer verdeeldheid dan verbondenheid. De uitdaging? Grenzen stellen zonder muren te bouwen.
