Er hangt stilte over Gaza. Maar het is niet de stilte van vrede. Het is de stilte na de storm, de stilte van een begraafplaats nadat de laatste rouwenden zijn vertrokken. Een stilte die ademt van herinneringen, van namen die niemand meer hardop durft te zeggen. Het is de stilte van een land dat probeert te herinneren wat het was voordat alles kapot werd gemaakt — door mensenhanden, gedreven door koloniale logica en angst voor gelijkheid.
Voor het eerst sinds 7 oktober 2023 klinken er geen sirenes meer, geen drones, geen bommen die de nacht openscheuren. Voor het eerst kunnen mensen even slapen — in tenten, tussen puin, of simpelweg in de open lucht — zonder te vrezen voor wat de ochtend brengt. Maar deze stilte is zwaar. Zwaarder dan het lawaai ooit was. Want stilte wist niets uit; ze vergroot alleen wat verloren is gegaan. Ze dwingt ons te luisteren naar wat we liever niet horen — de echo van een samenleving die systematisch werd vernietigd.
Ze noemen het een staakt-het-vuren. Israël en Hamas hebben afgesproken te stoppen met schieten. Een paar gijzelaars vrij, wat gevangenen terug, een druppel hulp door een gebroken grens. De wereld haalt opgelucht adem. Maar wie luistert, hoort dat deze adem stokt. Want er is geen bestand dat de doden terugbrengt. Geen akkoord dat de hongerende lichamen voedt, de kinderen geneest, de huizen herbouwt. Er is geen vredesverdrag dat leven kan terugbrengen naar een land dat in een kerkhof is veranderd.
Zesentwintigduizend Palestijnen zijn dood — een derde van hen kinderen. Honderdnegenenzestigduizend gewonden. Negentig procent van de huizen kapot. Acht van de tien ziekenhuizen dicht of uitgeput. Zorgverleners, leraren, vaders, moeders, kinderen — verdwenen. Honger als wapen. Water als chantagemiddel. Een volk in quarantaine gezet, niet vanwege ziekte, maar vanwege wie ze zijn. En wat hoor je in de rest van de wereld? Een pijnlijk soort stilte. Een beleefde vermoeidheid. Alsof mensen liever niet meer willen weten wat ze wél weten.
Toch is het precies nu dat we moeten kijken — juist nu, nu het even stil is. Want wat deze stilte bedekt, is geen vrede. Het is pauze. Een tussenruimte waarin iedereen doet alsof de wond vanzelf zal helen, terwijl het bloed nog stroomt.
Gaza herbouwen betekent meer dan muren metselen. Het betekent waardigheid herstellen. Het betekent stoppen met doen alsof humanitaire hulp genoeg is, terwijl de structuren van onderdrukking blijven bestaan. Het betekent niet alleen eten en water sturen, maar ook macht terugeisen, zeggenschap, vrijheid.
Een samenleving die werkelijk in gerechtigheid gelooft, zou geen vrede sluiten met stilte. Ze zou weigeren een wereld te aanvaarden waarin sommige lichamen eindeloos herdacht worden en andere verdwijnen zonder naam, zonder getal, zonder rouw. Een wereld die leert medelijden te doseren — die verdriet heeft met mate, afhankelijk van wie er sterft.
De waarheid is dat deze oorlog niet in een vacuüm bestaat. Ze is het product van een systeem dat altijd dezelfde kant op buigt — naar macht, naar winst, naar controle. Het systeem dat Gaza verplettert, is hetzelfde systeem dat oceanen laat stijgen, arbeiders uitknijpt en vluchtelingen criminaliseert. Het zijn niet aparte tragedies, maar verschillende hoofdstukken van hetzelfde verhaal.
En ja, religie, nationalisme, ideologie — ze worden allemaal als excuses gebruikt. Oude verhalen over beloofd land, goddelijke wil, veiligheid. Maar als we kunnen geloven in mythen die duizenden jaren oud zijn, dan kunnen we toch zeker geloven in iets fundamentelers — de waarde van een levend mens. De adem van een kind, de stem van een moeder, het eenvoudige feit dat niemand zou moeten sterven omdat iemand anders een vlag op hun dak wil planten.
Het staakt-het-vuren haalt ons niet van de haak. Het mag geen opluchting zijn, maar een herinnering — dat stilte niet gelijkstaat aan rechtvaardigheid. De vraag is niet hoe we de volgende oorlog stoppen, maar hoe we kunnen leven met onszelf als we niets doen om hem te voorkomen.
Dus aan wie zich opgelucht voelt: laat dat gevoel geen vergetelheid worden.
En aan wie wanhopig is: laat die wanhoop niet veranderen in apathie.
Laat deze stilte een spiegel zijn.
Kijk erin en vraag jezelf: wat verdienen de mensen van Gaza? Niet wat ze krijgen, niet wat machtigen vinden dat ze verdienen — maar wat ze werkelijk verdienen, als mensen, als overlevenden.
We kunnen de doden niet terugbrengen. Maar we kunnen weigeren om nog meer doden te maken.
We kunnen besluiten dat rechtvaardigheid niet iets is dat vanzelf komt — dat het gebouwd moet worden, steen voor steen, door menselijke handen, door mensen die weigeren weg te kijken.
De stilte is een wonder, ja. Maar ze is niet genoeg. En als ze je raakt, laat ze je dan bewegen. Want vrede is geen toestand. Het is een daad.
