Onlangs spraken de Griekse econoom en politicus Yanis Varoufakis en VN-rapporteur voor de Palestijnse gebieden Francesca Albanese over de diepe crisis in Palestina. Het gesprek vond plaats kort na de aankondiging van een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas en ging veel verder dan de oppervlakkige analyses die vaak in de media te zien zijn. Ze bespraken niet alleen de situatie in Gaza en de Westelijke Jordaanoever, maar ook de bredere koloniale structuren die dit conflict in stand houden. Hun scherpe analyse biedt nieuwe inzichten en laat zien hoe diep de problemen werkelijk zitten.
Wie zijn Yanis Varoufakis en Francesca Albanese?
Yanis Varoufakis is een Griekse econoom, auteur en politicus, vooral bekend als voormalig minister van Financiën van Griekenland tijdens de schuldencrisis van 2015. Hij is medeoprichter van de pan-Europese beweging DiEM25 en een uitgesproken criticus van neoliberalisme, imperialisme en de macht van financiële instellingen. Zijn analyses zijn scherp en radicaal, vaak gericht op de structurele oorzaken van ongelijkheid en onrecht.
Francesca Albanese is een Italiaanse juriste en mensenrechtenexpert die sinds 2022 als Speciaal Rapporteur van de VN verantwoordelijk is voor de situatie in de Palestijnse gebieden. Ze heeft uitgebreide kennis van het internationaal recht en spreekt zich openlijk uit over de misstanden in de bezette gebieden. Haar werk richt zich op de juridische dimensie van de Israëlische bezetting en de schendingen van het internationaal recht die daarbij plaatsvinden.
Samen vormen ze een intellectuele krachtpatser: Varoufakis met zijn scherpe economische en politieke analyses, Albanese met haar juridische expertise en feitelijke onderbouwing. Hun gesprek was niet slechts een beschouwing van de gebeurtenissen, maar vooral over de dieperliggende systemen die de onderdrukking van de Palestijnen mogelijk maken en in stand houden.
Het gesprek: genocide, hypocrisie en de macht van staten
Een ‘staakt-het-vuren’ dat slechts een illusie is – Het gesprek begon met de recente aankondiging van een staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël. Hoewel de mainstream media dit vaak presenteerden als een ‘hoopvol’ moment, plaatste Albanese hier direct een kritische kanttekening bij.
Ze wees erop dat het slechts ging om een wapenstilstand in Gaza, terwijl in de Westelijke Jordaanoever Israëlische kolonisten, onder bescherming van het leger, Palestijnse dorpen blijven aanvallen. Dit staakt-het-vuren betekent dus niet het einde van het geweld, maar slechts een herpositionering van de onderdrukking.
Daarbij merkte ze scherp op dat westerse leiders, waaronder Joe Biden, nu ineens spraken over ‘Palestijnen die terugkeren naar hun huizen’. Maar welke huizen? Meer dan een miljoen Palestijnen zijn ontheemd, hun huizen vernietigd, hun families uitgeroeid.
“Voor velen van hen zijn er geen huizen meer. En als er nog puin over is, zijn die vaak leeg, omdat hele families zijn uitgemoord.” – Francesca Albanese
Varoufakis voegde hieraan toe dat de hele Palestijnse bevolking de afgelopen maanden op ‘death row’ is gezet, vergelijkbaar met de grootschalige etnische zuiveringen die we kennen uit de twintigste eeuw.
Genocide: een juridische en morele kwestie
Een van de meest explosieve stellingen in het gesprek was Albanese’s juridische analyse van de situatie in Palestina als genocide.
Veel mensen denken bij genocide uitsluitend aan massamoorden zoals de Holocaust of Rwanda, maar juridisch gezien is de definitie veel breder. Het Genocideverdrag onderscheidt vijf genocidale handelingen, waarvan moord er slechts één is. Ook het toebrengen van ernstige lichamelijke of geestelijke schade, het creëren van onleefbare omstandigheden, het voorkomen van geboortes binnen de groep en de gedwongen overplaatsing van kinderen vallen onder deze misdaad.
Volgens Albanese voldoet de Israëlische strategie ten opzichte van de Palestijnen precies aan deze definitie. Niet alleen zijn er massamoorden gepleegd, maar ook het systematisch uithongeren, bombarderen en verdrijven van Palestijnen past hierbinnen.
“De genocide tegen de Palestijnen is een schoolvoorbeeld van genocide, precies zoals de bedenker van de term, Raphael Lemkin, het voor ogen had.” – Francesca Albanese
Varoufakis vroeg zich vervolgens af waarom Israël kennelijk aan een andere standaard wordt gehouden dan westerse landen die in het verleden genocide hebben gepleegd. Albanese antwoordde dat hoewel staten zoals de VS, Canada en Australië hun inheemse bevolking systematisch hebben uitgeroeid, genocide tegenwoordig onder internationaal recht ondubbelzinnig verboden is. Israël handelt dus niet alleen moreel verwerpelijk, maar ook in strijd met de fundamentele wetten van de naoorlogse wereldorde.
De Westelijke Jordaanoever: koloniale uitwissing in slow motion
Een onderbelicht aspect in de media is de systematische uitwissing van de Palestijnse aanwezigheid in de Westelijke Jordaanoever. Waar in Gaza brute militaire middelen worden ingezet, voltrekt zich in de Westelijke Jordaanoever eenzelfde proces, maar met andere methoden. Door middel van staatsgeweld, zoals militaire operaties en willekeurige arrestaties, worden Palestijnen onderdrukt en uit hun gemeenschappen verdreven. Tegelijkertijd terroriseren gewapende kolonisten, vaak met de bescherming van het Israëlische leger, Palestijnse dorpen en steden. Daarbovenop wordt economische onderdrukking als wapen ingezet, met de vernietiging van landbouwgrond en waterblokkades die het dagelijks leven steeds ondraaglijker maken. Volgens Albanese is het doel glashelder: Israël streeft ernaar zoveel mogelijk land te annexeren en de Palestijnen geleidelijk maar onverbiddelijk te verdrijven.
De rol van de internationale gemeenschap: hypocrisie en machtspolitiek
Het gesprek eindigde met een beschouwing van de rol van de internationale gemeenschap en de hardnekkige illusie dat de VN een neutrale speler zou zijn. In werkelijkheid wordt het systeem gegijzeld door de macht van enkele staten, met de Verenigde Staten als voornaamste blokkerende kracht. Volgens Albanese blijft de wereld fundamenteel ongelijk, waarbij bepaalde landen de instituties naar hun hand zetten om hun imperialistische belangen te beschermen. De VS blokkeert keer op keer pogingen van de VN om Israël verantwoordelijk te houden, terwijl Europese landen, die al decennia pleiten voor een ‘tweestatenoplossing’, Palestina nog steeds niet officieel erkennen of serieuze druk op Israël uitoefenen. Tegen deze achtergrond benadrukte Albanese dat verandering niet uitsluitend van regeringen zal komen, maar ook afgedwongen moet worden door burgers. Ze riep op tot actie, door bewust te onderzoeken waar pensioenfondsen in investeren, na te gaan welke banken medeplichtig zijn aan de Israëlische bezetting en politici onder druk te zetten om Palestina als staat te erkennen.
Waarom Palestina ons allemaal aangaat
Het gesprek tussen Varoufakis en Albanese ging niet alleen over Palestina. Het ging over de toekomst van de mensheid, over rechtvaardigheid en de vraag of we een wereld accepteren waarin genocide ongemerkt kan doorgaan.
Palestina is een lakmoesproef voor onze collectieve moraal. Wie nu wegkijkt, helpt mee aan de normalisering van genocide en onderdrukking. Maar zoals Albanese benadrukte: onrecht raakt ons uiteindelijk allemaal.
Of, zoals Varoufakis het afrondde:
“Zolang we ademen, strijden we. Want toegeven aan wanhoop en onmenselijkheid leidt niet tot een gelukkig bestaan.”
De boodschap is duidelijk: zwijgen is geen optie.