Soms verschijnt er een idee dat zo eenvoudig én krachtig is dat je je afvraagt waarom het niet allang de standaard is. Limitarianism, een concept dat prachtig wordt uitgewerkt door Ingrid Robeyns1, is precies zo’n idee. Het boek stelt een radicale maar urgente vraag: waarom accepteren we extreme rijkdom als een vanzelfsprekendheid, terwijl het lijden door armoede, klimaatverandering en ongelijkheid zo schrijnend is? Robeyns daagt de status quo uit en pleit ervoor dat er grenzen moeten worden gesteld aan hoeveel rijkdom iemand mag bezitten. Het is een visie die niet alleen moreel inspirerend is, maar ook praktisch én noodzakelijk.
Wat is limitarianisme?
Limitarianisme is gebaseerd op een simpel uitgangspunt: boven een bepaald niveau van rijkdom voegt meer geld geen wezenlijke waarde toe aan een goed leven. Sterker nog, het heeft vaak schadelijke gevolgen voor de samenleving en de planeet. Robeyns stelt dat rijkdom die verder gaat dan wat nodig is voor een “voldoende goed leven” moet worden ingezet voor de verbetering van de collectieve samenleving. Dit betekent niet dat iedereen in armoede moeten leven of dat innovatie wordt ontmoedigd, maar dat de absurde accumulatie van kapitaal – denk aan miljardairs zoals Musk en Bezos die meer verdienen in een dag dan een gemiddelde werknemer in een leven – niet langer gerechtvaardigd kan worden.
Rijkdom als moreel probleem
Wat Limitarianism zo verfrissend maakt, is de morele kern van het argument. Robeyns wijst erop dat extreme rijkdom niet neutraal is; het is immoreel in een wereld waarin fundamentele noden – zoals toegang tot voedsel, water, gezondheidszorg en onderwijs – nog steeds niet universeel worden vervuld. Door rijkdom te beperken, kunnen we collectieve middelen herverdelen en investeren in systemen die iedereen ten goede komen, zoals duurzame energie, zorg en onderwijs.
Deze boodschap resoneert diep in een tijd waarin ongelijkheid exponentieel groeit. Terwijl miljardairs raketten naar de ruimte sturen, sterven miljoenen mensen door een gebrek aan basisvoorzieningen. Limitarianisme maakt glashelder dat deze absurditeit geen “onvermijdelijke bijwerking” van kapitalisme is, maar een bewuste keuze van systemen die winst boven mensen plaatsen.
De praktische implicaties
Critici zullen waarschijnlijk wijzen op de uitvoerbaarheid van het idee. Maar Limitarianism biedt geen naïeve utopie. Robeyns is scherp en pragmatisch in haar aanpak. Ze pleit niet voor de afschaffing van eigendom of kapitalisme op zichzelf, maar stelt grenzen aan rijkdom door middel van progressieve belastingstelsels, vermogensplafonds en een verschuiving in onze collectieve waarden. De details zijn flexibel en aanpasbaar aan verschillende contexten, maar de kern blijft: meer dan genoeg is simpelweg teveel.
Bovendien biedt limitarianisme een nieuwe lens om naar mondiale problemen te kijken. Denk aan de klimaatcrisis, waarin de rijkste 1% verantwoordelijk is voor een disproportioneel deel van de uitstoot. Het beperken van rijkdom betekent niet alleen het bestrijden van ongelijkheid, maar ook het aanpakken van de ecologische rampen die door overconsumptie worden veroorzaakt.
Waarom dit boek nú belangrijk is
We leven in een tijd waarin maatschappelijke ongelijkheid niet langer alleen zichtbaar is, maar bijna ondraaglijk voelt. Van de stijgende kosten van levensonderhoud tot de klimaatcrisis: de huidige systemen falen. Limitarianism is een krachtig antwoord op deze crises. Het laat zien dat er alternatieven zijn, dat we niet hoeven te accepteren dat rijkdom aan de ene kant extreme armoede aan de andere kant legitimeert.
Maar bovenal biedt het hoop. Het idee dat we samen kunnen beslissen om de wereld eerlijker, duurzamer en menselijker te maken. Dat we ons kunnen ontworstelen aan het idee dat oneindige groei en onbegrensde rijkdom noodzakelijk zijn. Dat we de vrijheid kunnen hebben om genoeg te hebben – en meer dan dat niet nodig is.
Manifest voor Eerlijke Grenzen aan Rijkdom
Limitarianism is een boek dat leest als een oproep tot actie. Het is filosofisch scherp, praktisch haalbaar en moreel onmiskenbaar. Ingrid Robeyns laat ons zien dat grenzen stellen niet beperkend is, maar juist bevrijdend. Het idee van limitarianisme nodigt ons uit om na te denken over wat we echt waarderen in het leven – en wat we als samenleving belangrijk willen maken.
Dus, waar wacht je op? Dit boek is niet alleen een must-read, het is een handleiding voor een rechtvaardigere toekomst. Laten we de uitdaging aannemen en een wereld creëren waarin genoeg echt genoeg is.
- Ingrid Robeyns is een vooraanstaand filosofe en hoogleraar ethiek van instituties aan de Universiteit Utrecht. Ze specialiseert zich in vraagstukken rond rechtvaardigheid, ongelijkheid en duurzaamheid. Met haar concept van limitarianisme heeft ze een baanbrekende bijdrage geleverd aan het debat over de grenzen van rijkdom en de morele verantwoordelijkheid van individuen en samenlevingen om te streven naar een rechtvaardigere wereld. Haar werk combineert filosofische diepgang met maatschappelijke relevantie, waardoor ze een belangrijke stem is in zowel academische als publieke discussies. ↩︎