In Washington zijn Democraten en Republikeinen het zelden ergens over eens. Maar als het om China gaat, heerst er opvallende eenheid: voor beide partijen is China nu de grote vijand. De gedachte is dat samenwerking naïef zou zijn en dat alleen confrontatie Amerika kan redden.
Toch, zoals journalist Tom Friedman scherp opmerkt, is deze consensus gebaseerd op een verouderd beeld van China – alsof het land nog steeds het imiterende China van twintig jaar geleden is. In werkelijkheid ligt China inmiddels voor op Amerika in sectoren als elektrische voertuigen, batterijen en robotica. Het Amerikaanse beleid blijft daar hopeloos bij achter.
Wie is Tom Friedman?
Tom Friedman is een invloedrijke Amerikaanse journalist en columnist voor The New York Times. Hij won meerdere Pulitzerprijzen en staat bekend om zijn scherpe analyses over globalisering, technologie, geopolitiek en de rol van Amerika in de wereld. Hij reist veel naar plekken waar grote verschuivingen plaatsvinden – zoals China – en staat bekend om zijn vermogen complexe ontwikkelingen helder en kritisch uit te leggen. Zijn analyses zijn invloedrijk juist omdat hij de dominante politieke opvattingen durft te bevragen.
China’s model: meedogenloze innovatie
China’s strategie lijkt op een economische fitnessclub: wanneer een nieuwe sector opkomt, zoals zonne-energie of elektrische auto’s, worden tientallen bedrijven ondersteund met staatssteun. De meeste vallen om. Maar de overlevers zijn zó efficiënt en innovatief dat ze de wereldmarkt veroveren. Zo bouwt China niet alleen marktdominantie op, maar ook diep geïntegreerde binnenlandse productieketens.
De grote verrassing: westerse bedrijven geven toe dat ze inmiddels naar China gaan, niet voor goedkope arbeid, maar om dicht bij de innovatie te zijn.
Het Amerikaanse antwoord: muur zonder fundament
Trump’s antwoord is klassiek: een muur van tarieven, zonder enig plan voor wat er áchter die muur moet gebeuren. De industrieën die juist zouden moeten worden opgebouwd – elektrische auto’s, groene energie, kunstmatige intelligentie – worden door zijn beleid ontmoedigd of zelfs gesaboteerd. Dat is geen strategie. Dat is zelfdestructie.
Terwijl Amerika bezig is met politieke wraakacties, cultuurstrijd en anti-intellectuele retoriek, bouwt China verder aan zijn eigen high-tech toekomst.
Europa kijkt mee – en heeft ook veel te verliezen
Wat vaak vergeten wordt, is dat deze handelsoorlog geen gesloten duel is. Ook Europa ondervindt de gevolgen. De Chinese president Xi Jinping benoemde dit onlangs scherp: “Tarieven en handelsoorlogen ondermijnen de legitieme rechten van alle landen en beschadigen de wereldwijde economische orde.”
Voor Europa, sterk afhankelijk van internationale handel, zijn dat geen loze woorden. Wij hebben er alle belang bij dat het mondiale handelssysteem gebaseerd blijft op regels, stabiliteit en wederkerigheid – niet op escalatie en dreigementen.
Xi’s boodschap mag dan vooral bedoeld zijn om China’s belangen te verdedigen, maar hij raakt een pijnlijk punt: wanneer twee grootmachten zich volledig ingraven in vijanddenken, raakt de hele wereldorde uit balans.
Een mondiale economie vraagt om volwassen leiderschap
De vraag is niet of we partij kiezen voor China of voor de Verenigde Staten. De échte vraag is: hoe voorkomen we dat Europa speelbal wordt van twee machtsblokken die steeds meer denken in termen van conflict in plaats van co-existentie?
Als Europa strategisch autonoom wil zijn, moeten we durven kiezen voor samenwerking waar mogelijk, en duidelijke grenzen waar nodig – gebaseerd op onze eigen belangen, waarden en visie op internationale rechtvaardigheid.
We hebben geen belang bij een wereld waarin de grootste spelers alleen nog via tarieven, boycots en dreigementen met elkaar communiceren. Wat we nodig hebben is internationale volwassenheid, economisch evenwicht en politieke helderheid.
Hoogste tijd voor volwassenheid
De Amerikaanse handelspolitiek is een karikatuur geworden: spierballentaal zonder strategie, angst zonder analyse. De echte kracht ligt in volwassen politiek – waarin samenwerking en concurrentie niet tegenover elkaar staan, maar elkaar versterken.
We kunnen kiezen voor muren, of voor bruggen.
We kunnen kiezen voor korte termijn scoringsdrift, of voor langetermijn stabiliteit.We kunnen vasthouden aan oude vijandbeelden, of kijken naar de realiteit zoals die is.
De keuze lijkt ingewikkeld. Maar in werkelijkheid is zij glashelder.
Japan tussen twee vuren
Het conflict tussen de Verenigde Staten en China raakt niet alleen de directe deelnemers. Ook andere economische grootmachten, zoals Japan, komen in de knel.
Japan heeft al decennialang sterke handelsrelaties met zowel China als de VS. De Amerikaanse markt is cruciaal voor de Japanse auto-industrie, terwijl China de grootste afnemer is van Japanse halfgeleiders en productiemachines. Nu Washington en Beijing elkaar beconcurreren met steeds hogere tarieven, zit Japan ingeklemd tussen twee economische zwaargewichten.
Voor Japan is ‘kiezen’ geen optie. Een openlijke breuk met één van beide partners zou de economie ernstig ontwrichten. De dreiging van een Amerikaanse importheffing van 24 procent op Japanse goederen zou, volgens Japanse regeringsfunctionarissen, zelfs een economische crisis veroorzaken.
Japan probeert daarom al jaren een balans te vinden: geleidelijke ontkoppeling van China zonder politieke confrontatie met Washington, en tegelijk strategische investeringen in de Verenigde Staten om als ‘vriendelijke handelspartner’ te worden gezien binnen Amerika’s zogeheten friendshoring-beleid.
Maar Tokio volgt niet simpelweg de Amerikaanse lijn. Zo ontvangen Chinese autobedrijven in Japan dezelfde subsidies als andere producenten van elektrische voertuigen. En Japan blijft inzetten op dialoog en samenwerking met China, Zuid-Korea en andere Aziatische buurlanden. De onderlinge verwevenheid is simpelweg te groot om te negeren.
Zoals een Japanse hoogleraar het verwoordde:
“We kunnen niet alles op één kaart zetten. Onze economie is te diep verbonden met zowel de Verenigde Staten als China.”
De Japanse ervaring laat zien dat het mogelijk is – maar buitengewoon moeilijk – om een eigen koers te varen in een wereld waar economische blokvorming en confrontatie de toon zetten. Ook Europa kan daarvan leren.
Niet door stilletjes aan te haken bij één van de grootmachten, maar door actief te investeren in evenwicht, zelfstandigheid en samenwerking – ook als dat betekent dat je tussen twee vuren moet blijven bewegen.
China kondigt sancties aan tegen Amerikaanse functionarissen en NGO-leiders vanwege Hongkong
Gepubliceerd: 21 april 2025
China zal Amerikaanse congresleden, overheidsfunctionarissen en leiders van NGO’s sanctioneren die volgens Peking “slecht hebben gepresteerd” op Hongkong-gerelateerde kwesties. Dit is een vergelding voor de Amerikaanse sancties in maart, gericht tegen Chinese en Hongkongse functionarissen die beschuldigd werden van “transnationale repressie” en ondermijning van de autonomie van de stad.
De woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, Guo Jiakun, veroordeelde de Amerikaanse acties als “verachtelijk” en benadrukte dat Hongkong niet onder buitenlandse inmenging valt. Verdere sancties en vergeldingsmaatregelen worden aangekondigd tegen Amerikanen die volgens China “fout” handelen inzake Hongkong.
Deze nieuwe stap is een verdere escalatie in de reeds gespannen relaties tussen de VS en China, die al jaren verwikkeld zijn in handelsoorlogen en politieke confrontaties.