Op Internationale Vrouwendag vieren we wereldwijd de strijd voor vrouwenrechten en gelijkheid. Maar als we kijken naar wie er wél en wie er níet wordt gesteund, valt op dat deze solidariteit selectief kan zijn. Vooral Palestijnse vrouwen lijken structureel over het hoofd te worden gezien. Hoe kan dat? En wat zegt dit over het feminisme van vandaag?
Het onzichtbare lijden van Palestijnse vrouwen
In Palestina, en vooral in Gaza, leven vrouwen onder extreme omstandigheden. De Israëlische bezetting drukt zwaar op hun autonomie en dagelijkse bestaan. Velen trekken zich terug uit het openbare leven, bang voor (seksuele) intimidatie bij controleposten van het Israëlische leger of uit angst voor aanvallen van extremistische kolonisten. Door de blokkades zijn basisvoorzieningen als schoon water, voedsel en medische zorg vaak nauwelijks beschikbaar. Voor vrouwen zijn de gevolgen verwoestend. Zwangere vrouwen moeten soms zonder verdoving bevallen, met levensgevaarlijke complicaties tot gevolg. Moeders graven met hun blote handen in het puin, op zoek naar hun kinderen – dood of levend. Zelfs menstruatie wordt een dagelijkse strijd, door een schrijnend gebrek aan maandverband, privacy en veilige sanitaire voorzieningen. Daarnaast zitten veel Palestijnse vrouwen in Israëlische gevangenissen, waar mishandeling, isolatie en seksueel geweld niet zeldzaam zijn.
Deze structurele onderdrukking wordt bevestigd door onafhankelijke VN-experts. Zij waarschuwen voor ernstige mensenrechtenschendingen in Gaza en de Westelijke Jordaanoever en signaleren geloofwaardige meldingen van executies en systematische verkrachtingen door Israëlische strijdkrachten. Volgens hun rapporten worden vrouwen willekeurig vastgezet en onderworpen aan onmenselijke behandeling. Sommigen hebben geen toegang tot basisvoorzieningen zoals maandverband en medicijnen; anderen zouden in kooien zijn vastgehouden, zonder eten en blootgesteld aan kou en regen.
De VN meldt bovendien dat vrouwelijke gevangenen slachtoffer zijn van seksuele aanranding en verkrachting, of daarmee worden bedreigd. Hoewel nog niet alles in detail is vastgesteld, dringen de VN-experts aan op onafhankelijk onderzoek – en medewerking van Israël. De getuigenissen schetsen een onthutsend beeld: Palestijnse vrouwen zijn de vaak vergeten slachtoffers van dit conflict, terwijl westerse feministische solidariteit grotendeels uitblijft.
Waarom zwijgt het westerse feminisme?
Opvallend genoeg is het vaak stil binnen westerse feministische kringen. Vrouwenonderdrukking in landen als Iran en Afghanistan wordt fel bekritiseerd, maar het lot van Palestijnse vrouwen lijkt nauwelijks een onderwerp van gesprek. Hoe kan dat?
Veel westerse feministen bekijken vrouwenrechten door een westerse bril. Vrouwen met een hoofddoek worden vaak gezien als slachtoffers die ‘gered’ moeten worden uit hun ‘achtergestelde cultuur’. Maar Palestijnse vrouwen vragen niet om ‘bevrijding’ van hun cultuur – ze vragen om het einde van een militaire bezetting.
Dit past niet in het traditionele ‘reddersnarratief’ van het Westen. En dus worden Palestijnse vrouwen genegeerd of zelfs gezien als deel van ‘het probleem’. Hun rechten en dromen worden ondergeschikt gemaakt, gereduceerd tot ‘de vrouw van’ of ‘de moeder van een toekomstige terrorist’.
Daarnaast wordt feminisme in het Westen soms misbruikt als schaamlap voor islamofobie. Europese landen die de hoofddoek verbieden onder het mom van ‘emancipatie’ laten tegelijkertijd vluchtelingenvrouwen aan de grens sterven. Zo wordt feminisme een politiek instrument dat slechts voor sommige vrouwen opkomt, terwijl anderen worden uitgesloten. Dit dubbele gezicht is niet alleen pijnlijk, het is ronduit hypocriet.
Een eerlijker feminisme: iedereen moet meetellen
Als feminisme werkelijk draait om gelijkheid en rechtvaardigheid, mag het zich niet beperken tot vrouwen voor wie het comfortabel is om op te komen. Solidariteit betekent dat we ons inzetten voor álle vrouwen, inclusief die in Palestina, Sudan en andere onderdrukte gebieden. Het vraagt dat we erkennen hoe racisme en islamofobie het feminisme van binnenuit aantasten, waardoor bepaalde vrouwen minder snel steun krijgen dan anderen. En het vraagt dat we luisteren: niet elke vrouw wil ‘gered’ worden, maar wel vrij zijn – op haar eigen voorwaarden, in haar eigen context.
Een feminisme dat vrouwen buitensluit, is geen feminisme. Echte solidariteit kent geen grenzen. We zijn pas vrij als we allemaal vrij zijn, mét al onze verschillen. Het is tijd om onze stem te verheffen voor álle vrouwen.
Seksueel geweld als wapen van onderdrukking
Naast de dagelijkse structurele onderdrukking rapporteren de VN nu ook over het groeiende gebruik van seksueel geweld door Israëlische militairen. Volgens een VN-onderzoekscommissie is dit geweld geen incident, maar een “standaardprocedure” die bewust wordt ingezet als onderdeel van wat zij omschrijven als genocide en systematische vernietiging van de Palestijnse bevolking.
De VN legt gevallen vast van gedwongen openbare ontkleding, seksuele intimidatie en verkrachting, evenals verminking van geslachtsorganen. Volgens het rapport wordt dit geweld niet alleen uitgevoerd, maar zelfs aangemoedigd door hogere legerleiding. Het treft niet alleen vrouwen, maar ook mannen en kinderen – en heeft als doel het verzet en de samenleving te breken.
Tegelijkertijd voert Israël gerichte aanvallen uit op medische infrastructuur die essentieel is voor de reproductieve gezondheid van Palestijnse vrouwen. Kraamafdelingen en ivf-klinieken zijn gebombardeerd, terwijl humanitaire hulp wordt geblokkeerd. Hierdoor sterven zwangere vrouwen en meisjes aan complicaties die in vredestijd eenvoudig te voorkomen zouden zijn. De VN spreekt van “opzettelijke maatregelen om geboortes te voorkomen” – een directe schending van het Genocideverdrag.
Ondertussen blijft een klimaat van straffeloosheid heersen. Israëlische militairen en kolonisten worden zelden ter verantwoording geroepen. De VN concludeert dat dit geweld systematisch wordt ingezet om de Palestijnse samenleving te verzwakken en het koloniale onderdrukkingssysteem in stand te houden. Terwijl deze gruweldaden aan het licht komen, blijft het westerse feminisme grotendeels zwijgen.
Maar feminisme zonder universele solidariteit is leeg. Palestijnse vrouwen verdienen niet alleen erkenning, maar actieve steun in hun strijd tegen onderdrukking en gendergerelateerd geweld.
Nieuwe inzichten, kritische verhalen
Op vrheid.nl schrijven we over vrijheid, gelijkheid, klimaat en LHBTQ+ rechten. Altijd scherp, altijd onafhankelijk. Blijf ons volgen en mis niets!