In North Dakota speelt zich momenteel een rechtszaak af die niet alleen Greenpeace, maar de hele milieubeweging en onze vrijheid van meningsuiting bedreigt. Oliegigant Energy Transfer, het bedrijf achter de omstreden Dakota Access Pipeline, eist honderden miljoenen dollars van Greenpeace USA en Greenpeace International. De aanleiding? Greenpeace zou de massale protesten tegen de pijpleiding bij Standing Rock in 2016 en 2017 hebben aangejaagd.
Wat hier gebeurt, is een aanval op activisme en een poging om milieuorganisaties kapot te procederen. Maar dit is geen losstaande zaak – het is een gevaarlijk precedent dat iedereen die opkomt voor sociale en ecologische rechtvaardigheid kan raken.
Greenpeace veroordeeld tot megaboete
De zaak bereikte deze week een grimmig dieptepunt. Een jury in North Dakota heeft Greenpeace schuldig bevonden aan smaad, samenzwering en het veroorzaken van schade tijdens de protesten. De milieuorganisatie moet nu ruim 660 miljoen dollar betalen aan Energy Transfer. Dit bedrag overstijgt ruimschoots het jaarbudget van Greenpeace USA en zou het faillissement van de Amerikaanse tak kunnen betekenen.
Volgens Greenpeace is deze uitspraak een directe aanval op het recht op vreedzame demonstraties. De organisatie steunde het Standing Rock-verzet destijds met praktische hulp, zoals warme slaapzakken en trainingen in geweldloos protest. Dat de protesten deels ontaardden in incidenten van vandalisme, werd in de rechtszaak opgeblazen om Greenpeace als zondebok te positioneren.
Bevooroordeelde rechtbank
De zorgen over de eerlijkheid van het proces bleken gegrond. Meer dan de helft van de juryleden heeft banden met de fossiele brandstofindustrie. Tijdens de zittingen bleek bovendien dat veel juryleden negatieve vooroordelen hadden over de demonstraties. Greenpeace heeft meerdere keren geprobeerd de zaak te laten verplaatsen naar een onafhankelijkere rechtbank, maar die verzoeken werden systematisch afgewezen.
Volgens juristen is deze zaak het summum van een SLAPP-proces (Strategic Lawsuit Against Public Participation). Dit soort rechtszaken is bedoeld om activisten, journalisten of maatschappelijke organisaties financieel en moreel kapot te maken via eindeloze juridische procedures en absurde schadeclaims.
Een bredere bedreiging voor activisme wereldwijd
Deze uitspraak is geen incident. Wereldwijd grijpen bedrijven steeds vaker naar dit soort juridische wapens om kritische stemmen te onderdrukken. Volgens de Coalition Against SLAPPs in Europe werden er in 2023 alleen al 166 SLAPP-zaken aangespannen, waarvan 12 in Nederland.
Nederlandse NGO’s slaan alarm. “Deze uitspraak kan ertoe leiden dat maatschappelijke organisaties voorzichtiger worden in hun kritiek op machtige bedrijven en overheden,” zegt Cordaid-adviseur Paul van den Berg. “Wie is de volgende?” De zaak maakt pijnlijk zichtbaar hoe groot de machtsongelijkheid tussen bedrijven en NGO’s is. Voor multinationals als Energy Transfer zijn rechtszaken een lachertje; voor maatschappelijke organisaties zijn ze vaak existentiële bedreigingen.
Wat staat hier echt op het spel?
De aanval op Greenpeace raakt direct aan het hart van de democratie: het recht op vrije meningsuiting en vreedzaam protest. Zoals Greenpeace-jurist Daniel Simons stelt: “Het signaal dat hiervan uitgaat, is dat als je een Amerikaans bedrijf bekritiseert, ook vanuit Europa, je kunt rekenen op onredelijke en vernietigende consequenties.”
Dat is precies de reden waarom Greenpeace deze strijd niet alleen in de VS, maar ook naar Nederland brengt. Greenpeace International heeft Energy Transfer nu aangeklaagd voor een Nederlandse rechter, met beroep op de nieuwe Europese anti-SLAPP-richtlijn.
Dit gaat ons allemaal aan
Of je nu milieuactivist, vakbondsmedewerker of journalist bent: dit raakt ons allemaal. Als bedrijven zoals Energy Transfer er in slagen om kritische organisaties monddood te maken, verliezen we de ruimte om te protesteren, om inheemse rechten te verdedigen, om klimaatmisdaden aan te kaarten.
Wat er nu gebeurt in de VS is een dreigende voorbode voor Europa. Met een politiek klimaat waarin het recht op demonstratie onder druk staat – ook in Nederland – is het van cruciaal belang dat we deze signalen niet negeren.
Dit is niet alleen een strijd van Greenpeace. Het is de strijd voor de ruimte om in verzet te komen. Voor klimaatrechtvaardigheid. Voor onze stem.
✊ Wat kun jij doen?
- 👉 Toon solidariteit – Steun Greenpeace en andere organisaties die zich verzetten tegen deze repressieve trend.
- 👉 Verdedig het recht op protest – Laat je stem horen tegen SLAPP-zaken en corporate intimidatie. Sluit je aan bij bewegingen die opkomen voor klimaatrechtvaardigheid, inheemse rechten en burgerlijke vrijheden.
- 👉 Eis politieke actie – Zet druk op politici om de Europese anti-SLAPP-richtlijn snel en krachtig te implementeren in nationale wetgeving. Bescherm activisten en maatschappelijke organisaties tegen juridische intimidatie.
💥 Repressie stopt ons niet. Wij blijven ons uitspreken. Jij ook? 💥
