Robert Reich: De stem die het systeem uitdaagt

Er komt een nieuwe film uit over Robert Reich – en dat is geen kleinigheid. Reich, klein van stuk maar groot van stem, waarschuwt al decennia voor iets wat velen nu pas lijken te doorgronden: het economische systeem is niet gebrekkig, het is doelbewust zo ingericht dat het slechts een kleine elite bevoordeelt – en de rest buitensluit.

In The Last Class neemt Reich afscheid van zijn studenten aan de Universiteit van Californië, Berkeley. Maar dit afscheid is meer dan symbolisch. Het is een krachtige oproep aan nieuwe generaties: blijf kritisch, organiseer je, geef niet op.

Wie is Robert Reich?

Robert Reich is econoom, auteur en voormalig minister van Arbeid onder president Clinton. Hij diende ook onder Ford en Carter, en speelde een rol in de overgang naar het Obama-tijdperk. Toch is hij wellicht het meest bekend als docent, spreker en publieke denker – iemand die complexe economische kwesties toegankelijk maakt.

Met boeken en documentaires zoals Saving Capitalism¹ en Inequality for All² legt Reich structurele ongelijkheid bloot: de groeiende kloof tussen rijk en arm, de immense macht van grote bedrijven, en de invloed van geld op politiek beleid.

Waarom is deze film relevant?

In The Last Class blikt Reich niet alleen terug op zijn werk, maar richt hij zich vooral op de toekomst. Op 78-jarige leeftijd, geconfronteerd met de beperkingen van Parkinson, beseft hij dat zijn rol als docent afneemt. Toch is zijn stem nog altijd scherp en zijn boodschap onaangetast in kracht. In een recent interview op Democracy Now! benadrukte hij dat het economische systeem “rigged” is – een spel dat met opzet zo is ontworpen dat gewone mensen bijna geen kans hebben om te winnen.

Deze boodschap krijgt extra urgentie nu ook op politiek vlak nieuwe geluiden opstaan. Zo sprak Reich zich recent lovend uit over de kersverse burgemeester van New York, Zohran Mamdani, die volgens hem “begrepen heeft dat macht terug moet naar de mensen.” Mamdani’s overwinning ziet Reich als een teken dat een nieuwe generatie leiders opstaat die wél bereid is om het systeem van binnenuit te hervormen – niet door grote woorden, maar door radicale solidariteit.

Reich roept zijn publiek op om zich niet neer te leggen bij de status quo. Zijn oproep is helder: blijf strijden voor economische rechtvaardigheid. Organiseer je. Kom in actie. Verandering komt niet vanzelf – zij begint wanneer mensen zich collectief uitspreken en weigeren nog langer genoegen te nemen met onrecht.

Wat kunnen wij daarmee?

Reich spreekt vaak over “het algemeen belang”. In een tijd waarin politieke besluitvorming steeds vaker wordt gedicteerd door lobbygroepen en bedrijfsbelangen, pleit hij voor solidariteit en collectieve verantwoordelijkheid. Hij droomt van een samenleving waarin winst niet de enige maatstaf is – maar ook welzijn, eerlijkheid en menselijke waardigheid.

Zijn werk biedt concrete aanknopingspunten: eerlijke belastingen, betere bescherming van werknemers, en het indammen van de politieke invloed van grote bedrijven.

En nu?

Deze film is geen slotakkoord, maar een uitnodiging tot actie. Een kans om zijn ideeën te verspreiden, te bespreken en in de praktijk te brengen. Organiseer een kijkavond, bespreek de film op school, in je buurt of met vrienden. Laat het een beginpunt zijn – niet het eindpunt. Want zoals Reich zelf zegt: het systeem verandert niet vanzelf. Het verandert wanneer wij dat afdwingen.

1. Saving Capitalism: For the Many, Not the Few (2015) is zowel een boek als een documentaire van Robert Reich. In het boek analyseert hij hoe de Amerikaanse economie fundamenteel is veranderd sinds de jaren zeventig, met als gevolg een steeds schevere verdeling van rijkdom en macht. Reich stelt dat het kapitalisme niet zozeer “gefaald” heeft, maar actief is hervormd door beleidskeuzes die de belangen van grote bedrijven en de allerrijksten dienen. De bijbehorende documentaire, uitgebracht op Netflix, brengt deze thema’s op toegankelijke wijze in beeld, en werd internationaal geprezen om zijn heldere uitleg en urgentie. ↩︎
2. Inequality for All (2013) is een documentaire van Robert Reich, geregisseerd door Jacob Kornbluth. De film volgt Reich tijdens zijn lessen aan UC Berkeley en legt op toegankelijke wijze uit hoe inkomensongelijkheid niet alleen een moreel probleem is, maar ook economische groei belemmert en democratische instituties ondermijnt. De film werd bekroond op het Sundance Film Festival en kreeg internationale lof voor zijn combinatie van persoonlijke betrokkenheid en economische analyse. ↩︎