Net zoals de Chinese keuken wereldwijd geliefd is en zich heeft aangepast aan lokale smaken, verspreidt China ook zijn economische en diplomatieke invloed. Terwijl de Verenigde Staten zich terugtrekken van de internationale tafel, schuift China aan, introduceert nieuwe gerechten en wint aan populariteit. De vraag is: hoe verandert dit het mondiale menu?
De afgelopen jaren hebben we een duidelijke verschuiving waargenomen in de mondiale machtsverhoudingen. Waar de Verenigde Staten traditioneel een leidende rol speelden in internationale instellingen en ontwikkelingshulp, zien we nu een patroon van terugtrekking. Na zijn herverkiezing in 2024 heeft president Donald Trump de Verenigde Staten opnieuw teruggetrokken uit het Klimaatakkoord van Parijs, een stap die wereldwijd tot bezorgdheid heeft geleid. Daarnaast heeft de VS onder Trump 2.0 zijn bijdragen aan verschillende internationale hulporganisaties verminderd of stopgezet, wat de Amerikaanse betrokkenheid bij mondiale samenwerking verder heeft beperkt.
China heeft deze ruimte benut door actief in te zetten op economische en diplomatieke expansie. Met megaprojecten zoals het Belt and Road Initiative (BRI) investeert het land in wegen, spoorwegen en havens in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, waardoor het niet alleen goodwill opbouwt maar ook invloed verwerft over strategische handelsroutes. Terwijl Washington zijn financiering van infrastructuur en gezondheidszorg in ontwikkelingslanden terugschroeft, biedt Beijing leningen en expertise aan om steden, havens en digitale netwerken te moderniseren.
China als nieuwe diplomatieke gastheer
Terwijl de VS zich terugtrekt uit internationale conflictoplossing, schuift China steeds vaker aan als bemiddelaar. Een opvallend voorbeeld is de door China gesteunde vredesbesprekingen tussen Saudi-Arabië en Iran in 2023. Waar Washington traditioneel de touwtjes in handen had in het Midden-Oosten, was het deze keer Beijing dat de twee aartsrivalen aan tafel kreeg. Dit diplomatieke succes was niet alleen een doorbraak voor de regio, maar ook een krachtig signaal dat China zichzelf ziet als een serieuze wereldspeler op het diplomatieke toneel.
Maar China’s invloed reikt verder dan onderhandelingstafels. Met grootschalige infrastructuurprojecten en handelsovereenkomsten, zoals die met Iran en Saudi-Arabië, bouwt het land aan langdurige economische relaties. Nieuwe spoorwegen, havens en energieprojecten versterken niet alleen de lokale economieën, maar maken deze landen ook afhankelijker van Chinese investeringen en technologie. Terwijl de VS terrein verliest, zet China steeds steviger zijn voet tussen de deur – en blijft het gastheer van een nieuw mondiaal machtsspel.
China serveert groene energie met een geopolitiek sausje
Op het gebied van klimaatbeleid schuift China steeds nadrukkelijker naar voren als hoofdrolspeler. Terwijl de VS zich onder Trump 2.0 opnieuw heeft teruggetrokken uit het Klimaatakkoord van Parijs, grijpt China de kans om zijn invloed te versterken. Met miljardeninvesteringen in zonne- en windenergieprojecten in Afrika en Zuid-Amerika presenteert Beijing zich als kampioen van de groene transitie. Maar deze inzet draait niet alleen om duurzaamheid—het is ook een strategische zet.
Door actief samenwerkingen aan te gaan met landen die voorheen afhankelijk waren van westerse hulp, wint China niet alleen economische markten, maar ook politieke goodwill. Nieuwe energie-infrastructuur betekent nieuwe afhankelijkheden: de landen die Chinese technologie en financiering omarmen, worden nauwer verbonden met Beijing. Zo verankert China zijn positie als mondiale grootmacht, niet met harde militaire macht, maar met de zachte kracht van economische invloed en strategische allianties.
Kortom, terwijl de VS als een onverschillige gast van tafel opstaat en zijn invloed laat verslappen, schuift China steeds verder naar voren en bepaalt het steeds vaker het menu van de geopolitieke maaltijd.
China vult het diplomatieke gat terwijl de VS zichzelf buitenspel zet
Terwijl de VS onder Trump 2.0 drastisch snijdt in ontwikkelingshulp en zich terugtrekt uit internationale samenwerking, benut China de kans om zijn invloed te vergroten. Een treffend voorbeeld is China’s belofte om de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) te ondersteunen nadat de VS haar financiële bijdrage had stopgezet. Waar Washington ooit de drijvende kracht was achter wereldwijde gezondheidsprogramma’s, profileert Beijing zich nu als een alternatieve steunpilaar. Dit is geen puur altruïsme: door een grotere rol te spelen in mondiale gezondheidskwesties, verstevigt China zijn diplomatieke netwerk en politieke goodwill, vooral in het mondiale Zuiden.
De Amerikaanse organisatie voor ontwikkelingshulp, USAID, die ooit een sleutelrol speelde in humanitaire missies en crisisrespons, is onder Trump 2.0 praktisch tot stilstand gekomen. Honderden programma’s zijn stopgezet, de website is offline gehaald en de leiding is overgenomen door minister Marco Rubio, die openlijk overweegt de organisatie helemaal op te heffen. Dit betekent dat VN-organisaties zoals UNICEF, die soms tot 30% van hun financiering uit de VS ontvingen, met de handen in het haar zitten.
Het schrappen van deze hulp heeft niet alleen dramatische gevolgen voor de ontvangende landen, maar raakt ook de geopolitieke invloed van de VS zelf. USAID werd lang gezien als een diplomatiek instrument dat niet alleen humanitaire missies uitvoerde, maar ook Amerikaanse belangen behartigde. Het hielp bijvoorbeeld bij het bestrijden van ziekten die anders de VS konden bereiken, en bood economische steun aan landen die anders mogelijk richting China of Rusland zouden bewegen. Door deze steun weg te snijden, snijdt Amerika volgens critici vooral zichzelf in de vingers.
China laat geen kans onbenut om zijn invloed uit te breiden via grootschalige investeringen in gezondheidszorg in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Terwijl Washington zijn stoel aan tafel verlaat, schuift Beijing een stap dichter naar het hoofd van de tafel en zet het zichzelf neer als de nieuwe architect van mondiale samenwerking.
Militaire Uitgaven en Geopolitieke Ambities
In 2023 stegen China’s militaire uitgaven met 6,0% tot 296 miljard dollar, wat neerkomt op 12% van de wereldwijde militaire uitgaven. Deze toename weerspiegelt China’s ambitie om zijn militaire capaciteiten uit te breiden en zijn positie als mondiale grootmacht te versterken.
Reacties van de Verenigde Staten en Europa
De Verenigde Staten beschouwen China steeds meer als een strategische rivaal. Dit heeft geleid tot een herziening van het Amerikaanse buitenlandbeleid, waarbij zowel liberale haviken als neoconservatieven pleiten voor een assertievere houding ten opzichte van China.
Europa bevindt zich in een dilemma tussen het versterken van de trans-Atlantische banden en het aangaan van economische relaties met China. De Europese Unie streeft naar strategische autonomie, maar de rivaliteit tussen de VS en China plaatst Europa voor moeilijke keuzes.
China kruidt de wereldorde naar eigen smaak
Terwijl de Verenigde Staten zich steeds meer terugtrekken uit internationale samenwerkingen, ziet China zijn kans schoon om zijn invloed uit te breiden. Met een mix van economische investeringen, diplomatieke bemiddeling en militaire versterking geeft China vorm aan een multipolaire wereldorde waarin het een centrale rol opeist. Door strategisch samen te werken met opkomende economieën en invloedrijke spelers, bepaalt Beijing steeds vaker de spelregels van de internationale politiek.
