Zeev Sternhell en Roger Griffin zijn twee prominente historici die diepgaand hebben bijgedragen aan de studie van fascisme, maar vanuit verschillende invalshoeken en benaderingen. Terwijl Griffin fascisme beschouwt als een modernistisch fenomeen dat probeert een radicale nieuwe wereldorde te creëren, plaatst Sternhell fascisme in de context van een bredere intellectuele en politieke beweging, waarin hij de wortels van fascisme traceert naar anti-verlichtingsdenken en revolutionair nationalisme. Dit artikel onderzoekt de overeenkomsten en verschillen in hun opvattingen.
Zeev Sternhell: Fascisme als Ideologische Revolutie
Zeev Sternhell (1935-2020), een Israëlische historicus, staat bekend om zijn baanbrekende werk dat fascisme beschrijft als een ideologische revolutie die voortkwam uit de crisis van de moderniteit en de ontgoocheling met de liberale democratie. In zijn boeken, zoals Neither Right nor Left en The Birth of Fascist Ideology, stelt Sternhell dat fascisme zijn wortels heeft in een breed scala aan anti-liberale en anti-democratische ideeën die in de late 19e en vroege 20e eeuw ontstonden. Volgens Sternhell was fascisme geen puur reactionaire beweging, maar eerder een revolutionaire ideologie die elementen van zowel links als rechts combineerde om een nieuwe politieke orde te creëren.
Advertentie:
Een kernpunt in Sternhell’s werk is zijn nadruk op de Franse intellectuele invloed op het ontstaan van fascistische ideeën, in het bijzonder door denkers zoals Georges Sorel, die revolutionair syndicalisme promootte, en Charles Maurras, leider van de monarchistische Action Française. Sternhell betoogt dat deze ideologische stromingen cruciaal waren voor het ontstaan van fascisme, dat hij ziet als een synthese van nationalisme en socialisme, maar zonder de internationale dimensie van het marxisme.
Roger Griffin: Fascisme als Moderne Ideologie
Roger Griffin, een Britse historicus, biedt een andere kijk op fascisme. Hij definieert fascisme als een “palingenetische vorm van populistisch ultranationalisme”, waarbij de term “palingenetisch” verwijst naar de hergeboorte of vernieuwing van een natie. Griffin ziet fascisme als een modernistisch project dat streeft naar een radicaal nieuwe wereldorde door een gewelddadige transformatie van de samenleving. Zijn werk, zoals The Nature of Fascism, legt de nadruk op fascisme als een moderne ideologie die ontstond als reactie op de existentiële crises na de Eerste Wereldoorlog.
Voor Griffin is fascisme niet alleen een ideologische beweging, maar ook een politieke praktijk die gericht is op het mobiliseren van massa’s door middel van mythes, symbolen en rituelen die een gevoel van nationale heropleving bevorderen. In tegenstelling tot Sternhell, die de ideologische oorsprong van fascisme in intellectuele kringen zoekt, richt Griffin zich meer op hoe fascisme functioneerde als een revolutionaire beweging in de praktijk, met speciale aandacht voor de dynamiek van leiderschap, massamobilisatie, en de rol van geweld in fascistische regimes.
Vergelijking en Contrast
Het belangrijkste verschil tussen Sternhell en Griffin ligt in hun benadering van de oorsprong en aard van fascisme. Sternhell ziet fascisme als een ideologische beweging die voortkwam uit de intellectuele en politieke crisis van de moderniteit en is sterk geïnteresseerd in de ideologische wortels ervan. Zijn analyse benadrukt het syncretische karakter van fascisme, waarin elementen van zowel extreemrechts als extreemlinks samenkomen.
Griffin daarentegen ziet fascisme meer als een modernistisch en revolutionair fenomeen dat zich vooral richtte op het creëren van een nieuwe nationale gemeenschap door middel van een proces van palingenetische hergeboorte. Voor Griffin is het belang van fascisme gelegen in zijn vermogen om de massa te mobiliseren rond de belofte van nationale wedergeboorte, in plaats van in zijn ideologische oorsprong.
Zeev Sternhell en Roger Griffin bieden beide waardevolle perspectieven op het begrip van fascisme, maar benaderen het fenomeen vanuit verschillende hoeken. Terwijl Sternhell de ideologische wortels en de intellectuele tradities die hebben bijgedragen aan de opkomst van fascisme benadrukt, richt Griffin zich meer op de dynamiek van fascisme als een moderne politieke beweging die gericht is op nationale heropleving. Samen bieden hun werken een uitgebreid en veelzijdig inzicht in een van de meest complexe en gevaarlijke ideologieën van de 20e eeuw
Advertenties: Door op een van de advertenties te klikken, help je ons enorm—het kost jou niets, maar maakt een groot verschil voor ons!