Waarom de Bezuinigingen op Internationale Samenwerking Nederland Schade Toebrengen – Op 20 februari 2025 heeft minister Reinette Klever haar beleidsbrief over internationale samenwerking gepresenteerd, waarin zij een jaarlijkse bezuiniging van meer dan 2,4 miljard euro aankondigt. Deze beslissing heeft geleid tot brede kritiek vanuit diverse maatschappelijke organisaties en experts, die wijzen op de kortzichtigheid en de potentiële negatieve gevolgen van deze bezuinigingen.
Waarom we niet zonder de wereld kunnen
Nederland is een handelsland. Van de bloemen die we naar Duitsland sturen tot de hightech machines die we aan Azië verkopen – een groot deel van onze economie draait op internationale handel. Dit betekent dat veel Nederlandse bedrijven en banen direct afhankelijk zijn van wat er in de rest van de wereld gebeurt.
Stel je voor: je werkt bij een bedrijf dat zonnepanelen importeert uit China of cacao uit Ivoorkust verwerkt tot chocolade. Als er in die landen politieke onrust uitbreekt, oorlog uitbreekt of grote economische problemen ontstaan, kunnen die goederen ineens veel duurder worden of zelfs helemaal niet meer geleverd worden. Dit zorgt niet alleen voor hogere prijzen in de winkels, maar kan ook banen kosten. Minder handel betekent minder werk.
Of denk aan boeren die melk en kaas exporteren naar landen buiten Europa. Als daar de economie instort en mensen minder geld te besteden hebben, kopen ze minder buitenlandse producten, waaronder Nederlandse zuivel. Hierdoor krijgen onze boeren minder inkomsten en kunnen ze minder investeren in hun bedrijven.
Door te bezuinigen op internationale samenwerking en ontwikkelingssamenwerking, helpt Nederland niet langer mee om instabiliteit in andere landen te voorkomen of op te lossen. Maar die instabiliteit komt uiteindelijk als een boemerang bij ons terug. Want als handelspartners economisch instorten of conflicten verergeren, voelen wij dat in onze portemonnee en op de arbeidsmarkt.
Internationale samenwerking is dus niet alleen een kwestie van solidariteit, maar ook van gezond verstand. Investeren in stabiliteit en vrede elders betekent investeren in een sterke Nederlandse economie en werkgelegenheid hier.
De race naar de bodem en waarom we die moeten stoppen
In een geglobaliseerde economie concurreren bedrijven wereldwijd met elkaar. Voor werkgevers kan het aantrekkelijk zijn om werk te verplaatsen naar landen waar lonen lager zijn en arbeidsregels minder streng. Dit betekent dat Nederlandse werknemers steeds vaker concurreren met arbeiders in landen waar lonen veel lager liggen en arbeidsomstandigheden slechter zijn. Zonder internationale samenwerking en afspraken over eerlijke handel en arbeidsrechten, leidt dit tot een race naar de bodem: bedrijven zoeken de goedkoopste arbeidskrachten, terwijl lonen, arbeidsrechten en werkomstandigheden overal verslechteren.
Een goed voorbeeld hiervan is de textielindustrie. Veel kledingmerken laten hun producten maken in landen als Bangladesh, waar werknemers vaak extreem lange dagen maken voor lage lonen en soms onder gevaarlijke omstandigheden werken. Als er geen internationale afspraken zijn om dit soort uitbuiting te bestrijden, kan een Nederlands bedrijf besluiten zijn productie daar onder te brengen, omdat het goedkoper is dan in Europa. Nederlandse textielarbeiders verliezen dan hun banen, terwijl arbeiders in Bangladesh vastzitten in een vicieuze cirkel van lage lonen en slechte arbeidsvoorwaarden.
Ook in andere sectoren zien we dit gebeuren. In de transportsector bijvoorbeeld, waar vrachtwagenchauffeurs uit Oost-Europa soms voor veel lagere lonen werken dan hun Nederlandse collega’s. Dit zet druk op Nederlandse bedrijven om lonen te verlagen of mensen te ontslaan, om zo te kunnen blijven concurreren.
Internationale samenwerking is daarom cruciaal om deze negatieve spiraal te doorbreken. Door samen met andere landen afspraken te maken over eerlijke lonen, veilige werkomstandigheden en sociale bescherming, zorgen we ervoor dat bedrijven niet langer werk verplaatsen naar de laagste bieder. Dit betekent niet alleen betere arbeidsomstandigheden voor mensen in lage-lonenlanden, maar ook het behoud van fatsoenlijke banen en eerlijke lonen in Nederland.
Als Nederland zich terugtrekt uit internationale samenwerkingen en afspraken, geven we bedrijven vrij spel om werknemers wereldwijd tegen elkaar uit te spelen. Dit betekent lagere lonen, slechtere arbeidsomstandigheden en minder zekerheden – zowel voor arbeiders hier als in andere landen. Internationale solidariteit en samenwerking zijn daarom niet alleen een kwestie van rechtvaardigheid, maar ook van bescherming van onze eigen arbeidsmarkt.
De noodzaak van internationale samenwerking
Nederland kan simpelweg niet alles alleen oplossen. Klimaatverandering, pandemieën en handel zijn geen nationale kwesties maar mondiale uitdagingen. Zonder internationale samenwerking kunnen we de stijgende zeespiegel niet tegengaan, blijven handelsketens kwetsbaar en wordt de verspreiding van ziekten moeilijker te bestrijden. Denk aan de coronapandemie: zonder samenwerking waren vaccins trager beschikbaar en hadden we grotere tekorten aan medische middelen gehad. Ook onze economie leunt zwaar op buitenlandse handel en grondstoffen. Terugtrekken uit samenwerkingen betekent minder invloed en meer risico’s voor onze toekomst. Internationale problemen vragen om gezamenlijke oplossingen – Nederland kan het zich niet permitteren om aan de zijlijn te staan.
Vermindering steun aan maatschappelijke organisaties
De minister heeft besloten aanzienlijk te bezuinigen op het werk van maatschappelijke organisaties, met name door te stoppen met het financieren van hun activiteiten op het gebied van pleiten en beïnvloeden, zowel nationaal als internationaal. Dit betekent het einde van een jarenlange inzet om tegenspraak en kritische geluiden te ondersteunen, wat essentieel is voor een gezonde democratie. Partos, de branchevereniging voor internationale samenwerking, waarschuwt dat deze bezuinigingen miljoenen mensen treffen die afhankelijk zijn van steun via ontwikkelingsorganisaties.
Verlies van expertise en netwerken
Bij ontwikkelingsorganisaties werken toegewijde professionals met waardevolle kennis, vaardigheden en internationale connecties. Door de aangekondigde bezuinigingen dreigen deze experts hun werk te verliezen, wat leidt tot een onherstelbaar verlies aan expertise en netwerken die decennialang zijn opgebouwd. Dit kan de effectiviteit van toekomstige internationale samenwerkingen ernstig ondermijnen.
Deze bezuinigingen komen op een moment dat ook andere landen, zoals de Verenigde Staten, hun inzet op internationale samenwerking verminderen. In plaats van ons terug te trekken, zou Nederland juist een proactieve rol moeten aannemen om mondiale uitdagingen aan te pakken. Solidariteit en eigenbelang gaan hand in hand; door samen te werken staan we sterker en kunnen we zowel nationale als internationale belangen beter behartigen.
Het is daarom van groot belang dat deze plannen worden heroverwogen en dat Nederland blijft investeren in internationale samenwerking voor een stabiele en welvarende toekomst.