Ahmed al-Sharaa, de nieuwe interim-president van Syrië, is hard op weg om zijn greep op het land te versterken. Zijn samenwerking met Turkije stelt de Syrische Koerden voor een lastig dilemma: onderhandelen of de wapens opnemen.
De Syrische Koerden zijn een etnische minderheid die vooral in het noordoosten van Syrië woont. Ze vormen ongeveer 10% van de Syrische bevolking. Lange tijd werden ze onderdrukt door de Syrische regering en kregen velen zelfs geen staatsburgerschap.
Tijdens de Syrische burgeroorlog namen de Koerden de controle over grote delen van Noordoost-Syrië en richtten ze hun eigen bestuur op, de “Autonome Administratie van Noord- en Oost-Syrië.” Hun strijdkrachten, de Syrische Democratische Krachten (SDF), speelden een belangrijke rol in de strijd tegen IS.
De Syrische Koerden streven naar autonomie binnen Syrië, maar ze hebben te maken met vijandigheid van Turkije, dat hen ziet als bondgenoten van de Turkse Koerdische PKK, een groep die door Turkije als terroristisch wordt beschouwd. Hierdoor staan ze voortdurend onder druk, vooral nu de nieuwe Syrische leider Ahmed al-Sharaa met Turkije samenwerkt.
Al-Sharaa’s snelle opmars
De benoeming van Ahmed al-Sharaa tot interim-president markeert een nieuw hoofdstuk in de Syrische politiek. Als voormalig leider van Hayat Tahrir al-Sham (HTS), een groep met wortels in Al-Qaeda, probeert hij afstand te nemen van zijn jihadistische verleden. Al-Sharaa presenteert zichzelf nu als een pragmatische leider die Syrië wil verenigen en opbouwen. Zijn succes hangt echter af van internationale steun, en hij weet dat hij snel moet handelen om zijn positie te versterken.
Zijn eerste diplomatieke missie bracht hem naar Saoedi-Arabië, waar hij met kroonprins Mohammed bin Salman sprak over economische samenwerking. Kort daarna bezocht hij Turkije, een belangrijke bondgenoot, om zijn samenwerking met president Erdogan te versterken. Inmiddels heeft Al-Sharaa ook gesprekken gevoerd met internationale leiders zoals de Russische president Vladimir Poetin en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz. Hiermee probeert hij niet alleen steun voor de wederopbouw van Syrië te verkrijgen, maar ook zijn diplomatieke positie te verstevigen.
Turkije’s invloed: bondgenoot en regisseur
Turkije speelt een sleutelrol in Al-Sharaa’s strategie. Het door Ankara gesteunde Syrische Nationale Leger (SNA) was aanwezig bij de bijeenkomsten waarin Al-Sharaa tot interim-president werd benoemd. Onder druk van Turkse inlichtingendiensten werden zowel het SNA als HTS officieel ontbonden. De strijders uit deze groepen gaan op in een nieuw, door Damascus gecontroleerd Syrisch leger.
De invloed van Turkije in dit proces is duidelijk: Erdogan ziet in Al-Sharaa een kans om de macht van de Koerden in Noordoost-Syrië in te perken. De Syrische Democratische Krachten (SDF), geleid door de Koerdische leider Mazloum Abdi, vormen al jaren een doorn in het oog van Ankara vanwege hun connecties met de Koerdische PKK.
Koerden op een kruispunt
Voor de SDF zijn de recente ontwikkelingen verontrustend. Zij waren niet welkom bij de onderhandelingen over de nieuwe regering in Damascus. Deze uitsluiting is een duidelijk signaal dat de autonomie die de Koerden sinds 2015 genieten, onder druk staat.
Met zo’n 2.000 Amerikaanse troepen nog aanwezig in Noordoost-Syrië, blijft er voorlopig een buffer tegen een groot offensief van het Syrische leger. Maar als de Amerikanen vertrekken—iets wat president Trump eerder overwoog—moeten de Koerden kiezen: onderhandelen met Al-Sharaa of zich voorbereiden op een militaire confrontatie.
Mazloum Abdi stelt dat de SDF bereid is om samen te werken aan een verenigd Syrië, zolang er sprake is van decentralisatie en democratie. Maar Al-Sharaa’s ambities wijzen in een andere richting: hij wil de geschiedenis ingaan als de leider die Syrië volledig herenigde, zonder concessies aan een semi-autonome Koerdische regio.
Al-Sharaa’s machtsspel
De vraag hoe democratisch Al-Sharaa’s Syrië zal zijn, blijft onbeantwoord. Hoewel hij heeft aangegeven dat er over vier jaar verkiezingen kunnen plaatsvinden, gebruikt hij de overgangsperiode om zijn controle te versterken. Het opstellen van een nieuwe grondwet en het organiseren van verkiezingen zullen volgens hem tijd kosten, maar critici zien hierin vooral een strategie om een autoritair regime te verankeren.
Ondertussen balanceert Al-Sharaa tussen verschillende internationale krachten. Rusland en Iran, die jarenlang het Assad-regime steunden, blijven invloedrijke spelers in de regio. Tegelijkertijd probeert hij met zijn diplomatieke offensief steun uit Europa en de VS te verwerven om de sancties tegen Syrië op te heffen.
HTS verdwijnt, loyaliteit blijft
Een belangrijke zet in Al-Sharaa’s strategie was de ontbinding van HTS. Op papier lijkt dit een stap richting een gematigder beleid, aangezien HTS op internationale terreurlijsten stond. In werkelijkheid blijft Al-Sharaa’s machtsbasis intact. De voormalige HTS-strijders hebben een persoonlijke eed van loyaliteit aan hem afgelegd, die niet zomaar vervalt.
Voor Al-Sharaa is deze loyaliteit essentieel om zijn gezag te handhaven. Verraders worden genadeloos aangepakt, terwijl hij tegelijkertijd pragmatisch probeert om wraakacties tegen Assad-getrouwen te voorkomen. Slechts enkele prominente figuren, zoals Atef Najib, een neef van Assad, werden gearresteerd—een duidelijke boodschap aan de oude machtselite: werk mee, of accepteer de consequenties.
Een fragiele toekomst voor de Koerden
Voor de Koerden blijven de vooruitzichten onzeker. Al-Sharaa’s sterke banden met Turkije en zijn streven naar volledige controle over Syrië maken een vreedzame oplossing twijfelachtig. De komende maanden zullen cruciaal zijn: blijft de Amerikaanse aanwezigheid als buffer intact, of komt er ruimte voor een militaire confrontatie tussen het nieuwe Syrische leger en de SDF?
Al-Sharaa hoopt de geschiedenisboeken in te gaan als de leider die Syrië herenigde. Maar tegen welke prijs? Zal hij bereid zijn tot compromissen, of wordt zijn leiderschap het startsein voor nieuwe spanningen in een land dat al meer dan een decennium in conflict is?