De Moord, de Doofpot, en de Stilte van Bondgenoten – Op de ochtend van 11 mei 2022 viel een kogel het hoofd binnen van de Palestijns-Amerikaanse journaliste Shireen Abu Akleh, terwijl zij verslag deed van een Israëlische militaire inval in het vluchtelingenkamp van Jenin. Ze droeg een kogelvrij vest, gemarkeerd met “PRESS”. Het mocht niet baten. Ze werd neergeschoten door een Israëlische soldaat — op klaarlichte dag, in het zicht van de wereld.
Maar wie is er werkelijk verantwoordelijk? En waarom is er, bijna drie jaar later, nog altijd geen gerechtigheid? Een nieuwe documentaire, Who Killed Shireen?, werpt daar een ongeëvenaard licht op. En de uitkomst is vernietigend: de soldaat is geïdentificeerd, de intentie vastgesteld, en de doofpot onthuld — niet alleen door Israël, maar ook door de Verenigde Staten.
De Schutter Heeft een Naam
Volgens de documentaire, geproduceerd door het onafhankelijke mediabedrijf Zeteo, gaat het om een twintigjarige Israëlische soldaat op zijn eerste gevechtsmissie in de bezette Westelijke Jordaanoever. Zijn naam is niet publiekelijk bekendgemaakt, maar het Israëlische leger wist onmiddellijk wie hij was. In plaats van vervolging, volgde bescherming.
De moord op Shireen was geen “vergissing” of “tragisch incident”, zoals Israël aanvankelijk beweerde. De documentaire, in lijn met eerdere onderzoeken van CNN, de VN, B’Tselem en Forensic Architecture, bevestigt: het was een gerichte aanval. In koelen bloede.
De Amerikaanse Doofpot: Stilte in Ruil voor Stabiliteit
Wat deze documentaire pas echt explosief maakt, is de rol van de VS. Binnen de Biden-administratie werd volgens Zeteo al vroeg geconcludeerd dat een Israëlische soldaat Shireen opzettelijk had doodgeschoten. Maar die conclusie werd intern overruled.
Waarom? Het antwoord is cynisch en pijnlijk voorspelbaar: geopolitieke loyaliteit. Israël is Amerika’s strategische bondgenoot, een onmisbare schakel in zijn imperiale aanwezigheid in het Midden-Oosten. En dus werd gekozen voor diplomatiek stilzwijgen boven gerechtigheid.
De VS vroegen niet eens meer om een onafhankelijk Israëlisch onderzoek nadat het IDF zich verontschuldigde. Het was, zoals zo vaak, een politiek gebaar zonder consequenties.
Een Systeem van Strafloosheid
Israël doodt niet zomaar journalisten. Het heeft daar een lang en goed gedocumenteerd patroon in. Volgens Reporters Without Borders zijn er alleen al tijdens de eerste achttien maanden van de oorlog in Gaza bijna 200 journalisten gedood door Israëlische aanvallen. Minstens 42 daarvan droegen op het moment van hun dood zichtbare persuitrusting.
“Shireen werd niet gedood omdat ze op de verkeerde plek was, maar omdat ze op de juiste plek was — met een camera en een stem.”
Deze cijfers zijn geen abstracte statistieken. Ze representeren een beleid: het tot zwijgen brengen van Palestijnse stemmen, het onderdrukken van waarheid, en het beheersen van het narratief. Shireen was daarin een bedreiging — ze was geliefd, ervaren, gerespecteerd, en onvermoeibaar in haar verslaggeving van de bezetting.
De Koloniale Logica van Moord
De vraag “wie vermoordde Shireen?” suggereert een individueel incident, een enkele vinger aan een trekker. Maar zo’n perspectief is te smal, bijna misleidend. Want de echte dader is niet alleen een jonge soldaat met een geweer, maar het gehele systeem dat hem daar plaatste — een systeem van koloniale overheersing dat zichzelf Israël noemt.
Israël is geen gewone staat. Het is gebouwd op de verdrijving, onderwerping en voortdurende marginalisering van het Palestijnse volk. Het is een koloniaal project in de 21ste eeuw, dat zich handhaaft via militarisering, etnische segmentatie, en een juridisch regime dat expliciet onderscheid maakt tussen wie rechten heeft en wie slechts wordt getolereerd — als die al wordt getolereerd. De term apartheid is geen metafoor; het is de juridische realiteit die onder andere door Human Rights Watch, B’Tselem en Amnesty International is vastgesteld.
In deze context is het vermoorden van journalisten geen “tragisch ongeluk” of een zeldzame ontsporing. Het is een logisch gevolg van een systeem dat waarheid als bedreiging beschouwt. Want wie verslag doet van bezetting, legt die bezetting bloot. Wie verhalen vertelt van Palestijnse kinderen die ’s nachts uit bed worden gehaald, wie camera’s richt op bulldozers die huizen slopen, wie getuigenissen verzamelt van families die al generaties wachten op terugkeer — die vormt een directe bedreiging voor het koloniale narratief.
Daarom zijn journalisten zoals Shireen doelwitten. Niet ondanks hun persvest, maar omdat ze die dragen. In een koloniaal systeem waarin informatie controle is, is een waarheidsgetrouwe journalist geen neutrale waarnemer, maar een vijand. En in de logica van de kolonisator is de vijand legitiem om uit te schakelen.
Het doden van journalisten in Palestina is dus geen fout. Het is geen uitzondering. Het is een functie van de bezetting. En het wordt met rust gelaten omdat de wereld — of liever gezegd: het Westen — dat toelaat. De kogels die Shireen troffen, zijn afgevuurd in een bredere context van straffeloosheid, waarin Israël weet dat het vrijwel nooit rekenschap hoeft af te leggen, zeker niet zolang haar beschermheren in Washington en Brussel zwijgen, wegkijken of zelfs applaudisseren.
Shireen werd niet het slachtoffer van een verdwaalde kogel of een tragisch misverstand. Ze werd doelbewust uitgeschakeld omdat ze getuige was — en vastberaden die getuigenis met de wereld te delen. Ze stond daar met een camera, een stem, en de overtuiging dat waarheid niet alleen telt, maar noodzakelijk is. In de ogen van een bezettingsmacht die op controle is gebouwd, maakt dat haar geen waarnemer, maar een bedreiging. En bedreigingen worden in dit systeem geëlimineerd.
Nederland en Europa: De Stilte van Medeplichtigheid
Wat doet Nederland? Wat doet Europa? Terwijl politici zich graag tooien met slogans over persvrijheid en mensenrechten, blijft de praktijk er één van structurele medeplichtigheid. Israël blijft een bevoorrechte partner van de Europese Unie. De Associatieovereenkomst, die Israël toegang geeft tot Europese markten alsof het een gewone democratische staat is, blijft volledig intact — zelfs na de moord op Shireen Abu Akleh, zelfs na decennia van bezetting, apartheid en oorlogsmisdaden.
Nederland speelt hierin geen marginale rol. Het onderhoudt handelsrelaties met Israëlische bedrijven die wapens leveren aan het leger dat Shireen doodde. Techbedrijven die surveillanceapparatuur ontwikkelen voor gebruik in bezet gebied — drones, gezichtsherkenning, digitale controle — vinden gretige zakenpartners in Nederlandse instellingen.
Er is geen sprake van onwetendheid. De feiten zijn bekend. De rapporten liggen op tafel. Toch blijven economische belangen en geopolitieke loyaliteiten zwaarder wegen dan mensenrechten of journalistieke vrijheid. De morele verontwaardiging is selectief. Waar Rusland of Iran sancties krijgen opgelegd voor het onderdrukken van journalisten, blijft Israël gevrijwaard — niet ondanks, maar dankzij zijn status als strategische bondgenoot. Persvrijheid? Mensenrechten? In de Europese praktijk gelden ze pas als er geen economische of diplomatieke prijs aan hangt. Voor Palestina zijn ze louter decor.
Geen Vrede Zonder Waarheid
Shireen Abu Akleh is geen tragedie, ze is een test. Een test van integriteit, van principes, van ons vermogen om geweld bij de naam te noemen — zelfs als het wordt gepleegd door onze bondgenoten.
We hebben geen nieuwe onderzoeken nodig. We hebben politieke wil nodig.
Als activisten, schrijvers, journalisten, en mensen met geweten, mogen we deze zaak niet laten verdwijnen in diplomatieke mist. De soldaat die haar vermoordde heeft een naam. De regering die hem beschermt ook. En de landen die hun mond houden evenzeer.
Wat Nu?
De waarheid over de moord op Shireen Abu Akleh ligt op tafel. De vraag is niet langer wat er is gebeurd, maar wat wij ermee doen. Wie rechtvaardigheid serieus neemt, kan zich geen neutraliteit veroorloven.
Het begint met politieke druk: er moeten sancties komen tegen Israëlische militaire eenheden die betrokken zijn bij oorlogsmisdaden, net zoals dat gebeurt bij andere staten die journalisten vermoorden of mensenrechten schenden. De uitzondering die Israël geniet is geen uiting van diplomatie, maar van hypocrisie.
Militaire samenwerking met Israël moet stoppen. Geen wapens, geen training, geen technologische kennisuitwisseling zolang die ten dienste staan van onderdrukking. Elk contract dat in stand blijft, is een directe investering in geweld.
Daarnaast moeten we de structuren versterken die onder vuur liggen: ondersteun Palestijnse media, onafhankelijke verslaggevers en lokale netwerken die het aandurven te documenteren wat anderen verborgen willen houden. Hun werk is essentieel, en hun veiligheid is geen bijzaak.
En bovenal: herhaal Shireens naam. Niet als symbool van slachtofferschap, maar als waarschuwing. Voor wat er gebeurt als waarheid een bedreiging wordt. Voor wat er op het spel staat wanneer we blijven zwijgen.
Zwijgen is geen neutraliteit. Het is toestemming.