In het licht van de recente escalatie in Gaza is de wereld opnieuw getuige van de complexiteit en tragedie die het Israëlisch-Palestijnse conflict al decennia kenmerken. Achter de dagelijkse nieuwsflitsen schuilt echter een diepgewortelde strategie, die de kern vormt van het Israëlische beleid: veiligheid verkrijgen door middel van controle, bezetting en het uitschakelen van Palestijnse autonomie.
Onder leiding van figuren als Benjamin Netanyahu is deze strategie in de afgelopen decennia getransformeerd van een ‘tijdelijke veiligheidsmaatregel’ naar een structurele beleidslijn. Deze aanpak wakkert het conflict verder aan en doet de kans op duurzame vrede steeds verder verdwijnen.
De ‘Veiligheid door Bezetting’ Doctrine
Het concept van een Joodse staat werd in de vroege 20e eeuw geboren uit een eeuwenlange diaspora en vervolging van het Joodse volk, culminerend in de Holocaust. Het idee van Israël als een toevluchtsoord, een plek waar Joden veilig konden zijn, lag aan de basis van het zionistische project. Veiligheid werd vanaf het begin het leidende principe. Maar na de oprichting van de staat Israël in 1948 – wat voor de Palestijnen bekend staat als de Nakba, waarbij honderden dorpen werden verwoest en meer dan 700.000 Palestijnen werden verdreven – werd het streven naar veiligheid een politiek instrument om controle over Palestijnse gebieden te rechtvaardigen.
De Zesdaagse Oorlog en de Oorsprong van Bezetting
In 1967, na de Zesdaagse Oorlog, breidde Israël zijn controle over Palestijns grondgebied fors uit door de Westelijke Jordaanoever, Gaza en Oost-Jeruzalem te bezetten. Deze overwinning bracht Israël in het bezit van strategisch belangrijke gebieden, maar creëerde tegelijkertijd een nieuwe dynamiek: Israël had nu de macht over miljoenen Palestijnen die deze gebieden bewoonden. De bezetting werd gepresenteerd als een noodzakelijke veiligheidsmaatregel, maar in werkelijkheid was het de start van een lange, beklemmende periode van onderdrukking en controle.
Wat begon als een tijdelijke maatregel veranderde al snel in een permanent beheermodel, waarbij Israël stelselmatig nederzettingen bouwde en het gebied opdeelde met muren, checkpoints en militaire infrastructuur. Door middel van militaire bezetting, onderdrukking en economische restricties werd de Palestijnse bevolking steeds verder gemarginaliseerd en werd hun land ingenomen door Israëlische kolonisten. Dit zou een voedingsbodem vormen voor latere opstanden en geweld, zoals de Eerste en Tweede Intifada.
Netanyahu’s Tactiek: ‘Verdelen en Heersen’ en het Bewuste Behoud van Hamas
Met de opkomst van Benjamin Netanyahu in de jaren negentig werd deze bezettingsstrategie systematisch uitgebouwd en geperfectioneerd. Netanyahu zag de Oslo-akkoorden, waarin gedeeltelijke autonomie aan de Palestijnen werd toegekend, als een bedreiging voor het streven naar controle over het volledige gebied. In een gelekte video uit 2001 horen we Netanyahu expliciet zeggen dat hij de vredesakkoorden “saboteren” omdat hij geloofde dat een onafhankelijke Palestijnse staat een gevaar zou zijn voor Israël. Hij schetste een toekomst waarin Palestijnse autonomie niet werd erkend en waarin het Israëlische veiligheidsbelang centraal stond.
De opkomst van Hamas, die in 2007 na gewelddadige interne conflicten de controle over Gaza overnam, paste naadloos in Netanyahu’s strategie. Zoals blijkt uit gelekte diplomatieke documenten, werd Israëlische veiligheidsleiders gevraagd of ze Hamas als een dreiging zagen. Hun antwoord: Israël zou baat hebben bij Hamas in Gaza, omdat dit hen in staat stelde Gaza te behandelen als een ‘vijandelijke entiteit’ en de Palestijnen verder te verdelen. Door Hamas te isoleren in Gaza, werd de Palestijnse Autoriteit in de Westelijke Jordaanoever verzwakt, wat een echte, verenigde Palestijnse staat steeds minder waarschijnlijk maakte.
Het Bewuste Blokkadebeleid en de ‘Onmogelijke’ Leefsituatie in Gaza
De blokkade van Gaza, die in 2007 werd ingevoerd, was bedoeld om Hamas te verzwakken. Maar in werkelijkheid raakte de hele bevolking van Gaza opgesloten in een rampzalige humanitaire situatie. Israël beperkte de toegang tot voedsel, medicijnen, bouwmaterialen en economische middelen, waardoor het dagelijks leven voor Palestijnen vrijwel ondraaglijk werd. Deze belegering leidde tot armoede, werkloosheid, en een verstikkende omgeving waar jongeren geen toekomstperspectief meer zagen.
Telkens wanneer de spanningen opliepen en Hamas raketten afvuurde, gebruikte Israël dit als rechtvaardiging om Gaza te ‘straffen’ met bombardementen en militaire operaties, onder het mom van zelfverdediging. Dit zorgde voor een dodelijke cyclus waarin geweld en onderdrukking de norm werden. Deze tactiek, vaak “het gras maaien” genoemd, impliceerde een periodieke vernietiging van infrastructuur en leven in Gaza om Hamas te verzwakken, maar in werkelijkheid leidde het vooral tot meer haat en wanhoop onder de Palestijnse bevolking.
Westerse Medeplichtigheid en de Rol van de Media
Het Westen, met name de Verenigde Staten en de Europese Unie, heeft deze strategie decennialang gesteund, soms openlijk, maar vaker door passief te blijven en Israëlische acties niet af te wijzen. Westerse media hebben dit geweld vaak goedgepraat door de Israëlische kant te benadrukken en Palestijnse slachtoffers te reduceren tot anonieme statistieken. Bij elke escalatie wordt de boodschap van ‘zelfverdediging’ uitgedragen, terwijl de diepere oorzaken – bezetting, blokkade en apartheid – zelden aan bod komen.
De Gevaarlijke Gevolgen van deze Faalstrategie
Op 7 oktober 2023 gaf de aanval door Hamas op Israël aan hoe misplaatst en ineffectief de Israëlische strategie is geweest. Ondanks de jarenlange repressie, blokkades en militaire operaties blijft de veiligheid van de Israëlische burgers fragiel. Terwijl Netanyahu en zijn regering een beleid voeren dat de bezetting versterkt, heeft het Israël geen werkelijke veiligheid gebracht, maar eerder een wankele status quo, gevuld met wanhoop en periodiek escalerend geweld.
Hoewel de verantwoordelijkheid voor deze aanval bij Hamas ligt, kan niet worden genegeerd dat het beleid van onderdrukking, het negeren van vredesprocessen, en de versplintering van het Palestijnse leiderschap een voedingsbodem hebben gecreëerd voor deze gewelddadige explosie. Het probleem is niet slechts het bestaan van Hamas, maar de politieke omstandigheden die het bestaansrecht en de populariteit van een gewapende strijd verder voeden.
Het Tijdperk van Verantwoordelijkheid: De Dringende Noodzaak voor Verandering
De wereld kijkt nu naar een conflict dat schreeuwt om een fundamenteel andere aanpak. De enige weg naar echte veiligheid, voor zowel Israël als Palestina, is een duurzame oplossing waarin de rechten en menselijke waardigheid van Palestijnen worden gerespecteerd. De retoriek van “zelfverdediging” kan niet langer als excuus dienen om een heel volk te onderdrukken en te marginaliseren.
Westerse regeringen moeten hun medeplichtigheid heroverwegen en druk uitoefenen om Israël te dwingen een einde te maken aan de bezetting. Westerse media moeten hun rol als waakhond vervullen en eerlijk rapporteren over de impact van deze strategie. De huidige aanpak is niet alleen moreel bankroet, maar ook praktisch onhoudbaar. Alleen door rechtvaardigheid en gelijkheid centraal te stellen in het beleid, kunnen Israël en Palestina ooit hopen op een vreedzaam en veilig bestaan voor beide volkeren.
Oproep tot Actie
De tijd dringt. Het is noodzakelijk dat politici, journalisten en de internationale gemeenschap hun verantwoordelijkheid nemen om deze onrechtvaardigheid te erkennen en te confronteren. Israël’s strategie van “veiligheid door bezetting” heeft geen echte vrede of stabiliteit gebracht, maar juist een breder conflict veroorzaakt. Voor duurzame vrede moet de wereld de rechten van Palestijnen erkennen, het geweld aan beide kanten veroordelen, en aandringen op een rechtvaardige oplossing die de kern van het conflict – de bezetting en ontmenselijking – daadwerkelijk adresseert.
De toekomst van Israël en Palestina hangt af van het vermogen om oude fouten te erkennen en een nieuw pad van wederzijds respect en co-existentie in te slaan. Enkel dan kan er een rechtvaardige vrede worden bereikt die beide volkeren werkelijk veiligheid biedt.