In een tijd waarin extremistische netwerken steeds vaker buiten het zicht opereren, vormt de Geuzenbond een voorbeeld van hoe radicaal-rechtse groepen zich weten te verankeren in zowel fysieke als digitale gemeenschappen. Wat begint als een ogenschijnlijk losse verzameling jonge nationalisten, blijkt bij nader inzien een knooppunt van internationale contacten, strategische symboliek en een goed doordachte wervingsmachine.
Een arrestatie als alarmsignaal
In Badhoevedorp werd een 24-jarige man gearresteerd op verdenking van het voorbereiden van een rechts-terroristisch misdrijf. Op zichzelf al ernstig, maar de achtergrond van de verdachte maakt de zaak extra zorgwekkend: hij is lid van de Geuzenbond, een extreemrechtse jongerenorganisatie die actief is in zowel Nederland als Vlaanderen. Deze gebeurtenis werpt een fel licht op de activiteiten, netwerken en ideologische wortels van deze beweging – en roept de vraag op hoe ver de radicalisering inmiddels is doorgeschoten.
Van ‘patriottisch’ imago naar fascistische kern
De Geuzenbond werd in 2018 opgericht en presenteert zich als een nationalistische jongerenvereniging met Groot-Nederlandse idealen. Achter dat historische vernis gaat echter een radicaal-rechtse agenda schuil. De groep verwerpt multiculturalisme en streeft naar een zogenaamd ‘homogeen Nederlands volk’, gestoeld op Blut-und-Boden-denken1. Het door hen omarmde solidarisme is, zo stellen onderzoekers, in feite een Vlaamse variant van klassiek Italiaans fascisme: antidemocratisch, hiërarchisch en exclusief gericht op de witte meerderheid.
Hun symboliek spreekt boekdelen. De Prinsenvlag – sinds de jaren ’30 verbonden aan de NSB – wappert steevast bij hun acties. Ook organiseren ze evenementen zoals een “Boer Lives Matter”-avond. Dat is een bijeenkomst die bewust de naam van de Black Lives Matter-beweging nabootst en in extreemrechtse kringen wordt gebruikt om het idee van witte slachtofferschap en vermeende culturele bedreiging te voeden. Zo’n avond, bedoeld ter ondersteuning van witte Afrikaner boeren in Zuid-Afrika, onderstreept het beeld van een beweging die openlijk flirt met neo-fascistische symboliek en retoriek.
Van straat tot scherm
De harde kern van de Geuzenbond bestaat naar schatting uit slechts twintig leden, maar op straat probeert de groep groter te lijken. Dat varieert van stickeracties met xenofobe leuzen tot deelname aan demonstraties van verwante clubs zoals Voorpost. Soms zoeken ze provocatie, zoals het ophangen van een anti-communistisch en anti-islamistisch spandoek tijdens een pro-Palestijnse betoging in Amsterdam.
Opvallend is de drang tot anonimiteit: gezichten worden geblurd, maskers verbergen identiteiten. Enerzijds ter bescherming van de leden, anderzijds om publieke verantwoording te ontwijken.
Online als voedingsbodem
Zoals veel moderne extreemrechtse groepen gebruikt de Geuzenbond sociale media als belangrijkste wapen. Via Telegram, Twitter (X) en Instagram bereiken ze duizenden volgers – een bereik dat hun fysieke aanwezigheid verre overstijgt.
Hun online content varieert van nationalistische memes tot interviews met internationale neonazi’s, zoals Thomas Rousseau van Patriot Front in de VS. Centraal in hun narratief staat de ‘omvolkingstheorie’ – het complotverhaal dat witte Europeanen systematisch zouden worden vervangen door immigranten – verpakt in termen als “remigratie”, een verhullend woord voor etnische zuivering.
De Geuzenbond is bovendien aangesloten bij het internationale Active Club-netwerk: extremistische sport- en vechtsportgroepen die blanke broederschap, mannelijkheid en paramilitaire training promoten. In deze kringen circuleren ook instructies voor 3D-geprinte wapens – een zorgwekkende link, gezien de vondst van vuurwapens bij de recent aangehouden verdachte.
Geen eiland, maar een web
De Geuzenbond opereert niet in een vacuüm. De organisatie is verweven met een breder netwerk van extreemrechtse groepen en bondgenoten. Daarbinnen vinden we onder meer de GNSV (Groot-Nederlandse Studentenvereniging), de universitaire tak die actief is op onder andere Radboud Universiteit en Universiteit Leiden. Ook is er Voorpost, een klassieke Nederlands-Vlaamse actiegroep die bekendstaat om haar nationalistische herdenkingen. Verder speelt Schild & Vrienden, de Vlaamse jongerenbeweging rond Dries Van Langenhove (veroordeeld voor rassenhaat), een rol in dit netwerk. Ten slotte onderhoudt de Geuzenbond internationale contacten, waaronder met Patriot Front in de VS en diverse Europese Active Clubs.
Deze onderlinge verbindingen maken duidelijk dat het hier niet gaat om losse studenten of idealistische “patriotten”, maar om een strategisch ingebedde schakel binnen het internationale alt-right en neo-fascisme.
Reacties en spanningsvelden
De NCTV classificeert de Geuzenbond officieel als extreemrechts. De arrestatie in Badhoevedorp past in een bredere waarschuwing van veiligheidsdiensten voor groeiend rechts-extremistisch geweld. Tegelijkertijd schuurt de bestrijding van extremisme soms met grondrechten, zoals de vrijheid van vereniging.
Op universiteiten leidde de aanwezigheid van GNSV-stands tijdens introductieweken tot verhitte debatten. Zowel Radboud Universiteit als Universiteit Leiden besloten hen niet te weren zolang huisregels niet werden overtreden – tot ongenoegen van antifascistische studenten en lokale politici.
Actiegroepen als AFA waarschuwen intussen: elke normalisering van dergelijke clubs vergroot de speelruimte voor haatpropaganda en brengt minderheden in gevaar.
Conclusie: Grenzen trekken
De Geuzenbond toont hoe een kleine groep radicalen via online netwerken en internationale banden een veel groter effect kan bereiken dan hun aantallen doen vermoeden. Achter de patriottische façade gaat een ideologie schuil die democratie verwerpt, diversiteit afwijst en geweld niet schuwt.
Vanuit antifascistisch perspectief is het cruciaal dat overheid, universiteiten en maatschappelijke organisaties duidelijke grenzen stellen: geen podium voor fascisme, geen normalisering van haat. De geschiedenis leert dat wegkijken ruimte schept voor escalatie – en dat vastberaden tegenstand de beste verdediging is.
- Blut-und-Boden-denken: Ideologie uit het nationaalsocialisme die de zuiverheid van het ‘volk’ koppelt aan een specifieke bodem of grondgebied, en pleit voor etnische homogeniteit als basis voor nationale identiteit. ↩︎
