In tijden waarin de dreiging van autoritarisme en fascisme weer de kop opsteekt, is het essentieel om te leren van de geschiedenis. Een van de meest inspirerende voorbeelden van collectieve weerstand tegen deze krachten komt uit het Chili van de jaren 1930 en 1940. Het Volksfront (Frente Popular), een politieke alliantie van linkse partijen, laat ons zien hoe solidariteit en een gedeeld verlangen naar sociale rechtvaardigheid een vuist kunnen maken tegen onderdrukking.
Een Reactie op de Dreiging van Fascisme
De opkomst van fascisme in Europa, met zijn schaduw die zich uitstrekte tot Zuid-Amerika, schokte de wereld. In Chili werd deze dreiging niet licht opgevat. Het Volksfront werd opgericht als een krachtige reactie op de groeiende invloed van extreemrechts, en streefde naar een samenleving waarin vrijheid, gelijkheid en solidariteit de boventoon voerden. De politieke krachten die zich verenigden in deze alliantie begrepen dat fascisme niet alleen bestreden kon worden met woorden, maar dat er daden nodig waren om de wortels ervan uit te trekken: armoede, ongelijkheid en onrecht.
De Kracht van Collectieve Solidariteit: De Spoorwegstaking van 1938
In 1938, vlak voor de verkiezingen die Pedro Aguirre Cerda aan de macht brachten, vond er een spoorwegstaking plaats die de kracht van collectieve actie perfect illustreerde. De arbeiders, verenigd door hun wens voor betere lonen en arbeidsomstandigheden, legden het spoorwegnetwerk plat—een cruciale infrastructuur in een land met lange afstanden en beperkte alternatieven voor transport.
De ware kracht van een beweging schuilt in haar vermogen om niet alleen te spreken voor de onderdrukten, maar ook om zich met hen te verbinden, hun strijd te omarmen en collectief te handelen. De spoorwegstaking van 1938 toonde aan dat solidariteit geen abstract ideaal is, maar een tastbare, levensveranderende kracht.
Wat deze staking zo bijzonder maakte, was de manier waarop het Volksfront, dat toen nog in de oppositie zat, de arbeiders steunde. Ze mobiliseerden juridische teams om de stakers te verdedigen, organiseerden voedselhulp voor hun gezinnen, en gebruikten hun netwerk om publieke steun te winnen. Het Volksfront liet zien dat het niet alleen politieke macht zocht, maar zich daadwerkelijk inzette voor de werkende klasse. De staking eindigde met een gedeeltelijke overwinning voor de arbeiders, maar het was vooral een moment waarop de band tussen het Volksfront en de arbeidersklasse werd verstevigd. Het toonde aan dat echte verandering alleen kan worden bereikt door solidariteit en collectieve actie, een les die nog steeds relevant is.
Onderwijs als Wapen tegen Fascisme
Een van de belangrijkste middelen in de strijd tegen fascisme was het verbeteren en toegankelijk maken van openbaar onderwijs. Pedro Aguirre Cerda, die in 1938 als president werd verkozen, zag onderwijs als een cruciale pijler voor een vrije en democratische samenleving. Zijn overtuiging dat onderwijs de sleutel was tot emancipatie en vooruitgang, kwam voort uit zijn eigen achtergrond als leraar. Voordat hij president werd, werkte hij jarenlang als docent en zag hij uit eerste hand hoe onderwijs levens kon veranderen.
Onderwijs is het machtigste wapen tegen tirannie; het verlicht de geesten, breekt de ketens van onwetendheid, en opent de deuren naar een rechtvaardiger wereld. Pedro Aguirre Cerda begreep dat de toekomst van een natie ligt in de kennis en emancipatie van haar volk.
Een bijzonder moment dat zijn visie illustreert, vond plaats toen hij voor een groep arbeiders in een kleine mijnstad in het noorden van Chili sprak. De arbeiders, grotendeels analfabeet, luisterden naar Aguirre Cerda’s gepassioneerde pleidooi voor onderwijs voor hun kinderen. “El que tiene la educación, tiene el futuro,” zei hij—”Degene die onderwijs heeft, heeft de toekomst.” Toen hij later president werd, hield hij zijn belofte en opende hij honderden scholen, waarmee hij het leven van duizenden kinderen veranderde en de basis legde voor een meer rechtvaardige samenleving.
Toegankelijk Onderwijs voor Allen
In een tijd waarin scholing vaak voorbehouden was aan de elite, zette het Volksfront zich in voor het toegankelijk maken van onderwijs voor een breder segment van de bevolking. Dit was een revolutionaire stap die de machtsverhoudingen in het land begon te verschuiven. Onderwijs werd gezien als een middel om ongelijkheid te bestrijden en om de werkende klasse de middelen te geven om zich te organiseren en hun rechten op te eisen. Het was een essentieel onderdeel van de bredere strijd tegen fascisme en voor sociale rechtvaardigheid.
De lessen van het Chileense Volksfront zijn vandaag de dag relevanter dan ooit. In een wereld waar de gevaren van fascisme en extreemrechts opnieuw opdoemen, moeten we ons herinneren dat de strijd voor democratie en gelijkheid geen passieve onderneming kan zijn. Het vereist collectieve actie, een sterke visie voor de toekomst, en de wil om te investeren in de middelen die echte verandering mogelijk maken—zoals openbaar onderwijs. Alleen door deze lessen ter harte te nemen, kunnen we bouwen aan een wereld waarin fascisme geen kans krijgt en waar sociale rechtvaardigheid zegeviert.