Pokémon Go. Op het eerste gezicht een onschuldig spelletje, een populaire augmented reality-game die spelers naar buiten lokt om Pokémon te vangen. Maar achter deze speelse façade schuilt een diepere, verontrustende werkelijkheid: een experiment in surveillancekapitalisme.
Dit spel, dat wereldwijd door miljoenen mensen werd gespeeld, bleek meer dan een leuk tijdverdrijf. Het was een geraffineerd model om ons gedrag te manipuleren en te kapitaliseren. Door beloningen en straffen in te bouwen in het spel, leidde men spelers ongemerkt naar specifieke locaties: bedrijven die betaalden voor onze fysieke aanwezigheid. Of je nu een ijszaak binnenliep of een koffie kocht bij Starbucks, jouw bewegingen en beslissingen waren niet zo spontaan als je dacht.
Data als Grondstof
Surveillancekapitalisme draait niet om de gegevens die wij bewust delen. Het is gericht op wat bedrijven over ons kunnen afleiden zonder dat wij het merken. In de beginjaren van het internet, rond 2000, werden deze gegevens – digitale uitstoot – als restmateriaal beschouwd. Maar al snel ontdekten techbedrijven de voorspellende waarde ervan. Ze verzamelden niet alleen data om diensten te verbeteren, zoals ze beweren, maar om ons gedrag te modelleren, manipuleren en uiteindelijk te verkopen.
Advertentie:
Als je online schoenen koopt en later advertenties krijgt voor accessoires, denk je misschien dat dit handig is. Maar dat “gemak” is slechts de oppervlakte. Wat echt gebeurt, is dat jouw persoonlijkheid, emoties, en zelfs onzekerheden worden blootgelegd en gebruikt om jouw gedrag te sturen. Bedrijven als Facebook kunnen voorspellen wanneer je je kwetsbaar voelt en weten precies welk product je dan wilt kopen. Dit is geen dienstverlening, maar exploitatie.
Een Schimmige Economie
Niantic Labs, het bedrijf achter Pokémon Go, lijkt een coole startup. Maar in werkelijkheid is het een afsplitsing van Google – de grondlegger van surveillancekapitalisme. Google begreep al vroeg hoe waardevol ons gedrag was. Pokémon Go was niet zomaar een spel, maar een experiment in gedragsprogrammering. Bedrijven betaalden Niantic Labs om spelers naar hun winkels te lokken. De spelers, zich van geen kwaad bewust, leverden hun tijd en fysieke aanwezigheid aan deze commerciële belangen.
Het economische model hierachter is even simpel als geniepig. Waar traditionele advertenties enkel klikken stimuleren, probeert dit model onze echte voeten in beweging te krijgen. Het verkoopt geen advertenties, maar “footfall” – de fysieke stappen van mensen in een winkel. Dit is gedragseconomie in zijn puurste vorm, met data als brandstof.
Manipulatie op Maat
De echte kracht van surveillancekapitalisme ligt in de voorspellende modellen. Met onze data kunnen bedrijven niet alleen zeggen wie wij zijn, maar ook wat wij binnenkort zullen doen. Dat gebeurt niet alleen commercieel, maar ook politiek. Denk aan Cambridge Analytica, dat miljoenen mensen manipuleerde door in te spelen op hun angsten en woede. Hetzelfde mechanisme wordt vandaag ingezet om jongeren te verleiden tot aankopen of politieke keuzes te sturen.
Advertentie:
Facebook beweert bijvoorbeeld te weten wanneer jongeren zich onzeker of gestrest voelen, en speelt daarop in met advertenties. Stel je voor: een jongere die zich op donderdag ellendig voelt over een afspraakje op vrijdag. Een advertentie voor een sexy leren jasje verschijnt, met beloftes van snelle bezorging en korting. Dit is geen toeval. Het is een gecalculeerd proces om kwetsbaarheden te exploiteren.
Het Grote Gevaar
Het probleem met deze praktijken is niet alleen de privacy-inbreuk, maar het fundamentele feit dat onze levens worden gereduceerd tot voorspelbare patronen. Deze patronen worden verkocht aan de hoogste bieder, terwijl wij denken dat we onschuldig een spelletje spelen of surfen op het internet.
Onze onwetendheid is hun fortuin. Dit systeem, dat ik surveillancekapitalisme noem, is een directe bedreiging voor onze democratie. Het probeert niet alleen ons gedrag te sturen, maar ook onze werkelijkheid te herscheppen. Het is een onzichtbare macht die opereert zonder regulering en zonder dat wij ons verzetten.
Een Noodzaak tot Verzet
Surveillancekapitalisme is nog jong, terwijl democratie al eeuwen bestaat. Het is tijd dat we onze democratische krachten mobiliseren tegen deze nieuwe vorm van uitbuiting. Net zoals kinderarbeid en roofkapitalisme ooit zijn aangepakt, moeten we nu opstaan tegen deze manipulatieve economie.
Dit is geen toekomstscenario. Het gebeurt nu, in ons dagelijks leven. Als we niet in actie komen, riskeren we een wereld waarin onze vrijheid en autonomie worden verkocht aan de hoogste bieder. Verzet begint met bewustwording. Het is tijd om de schaduw te doorbreken en ons recht op een vrije, eerlijke en transparante samenleving terug te eisen.
Privacyvoorwaarden Bluesky
Bluesky, het gedecentraliseerde sociale netwerk, belooft gebruikers meer autonomie over hun data. Maar hoe privacyvriendelijk zijn hun voorwaarden echt? In deze blog worden de valkuilen en risico’s van de platformvoorwaarden blootgelegd, inclusief hoe je als gebruiker bewust kunt omgaan met deze afspraken.
Het Cambridge Analytica-schandaal
Het Cambridge Analytica-schandaal toonde aan hoe miljoenen Facebook-profielen werden misbruikt om verkiezingen te beïnvloeden. Deze blog bespreekt de methodes die werden ingezet om gebruikersdata te exploiteren, de politieke gevolgen ervan en waarom dit een keerpunt zou moeten zijn in de strijd tegen digitale manipulatie.
Advertenties: Door op een van de advertenties te klikken, help je ons enorm—het kost jou niets, maar maakt een groot verschil voor ons!