In de schaduw van Silicon Valley’s glanzende façade opereert Palantir, een bedrijf dat zich profileert als een onmisbare schakel in het tijdperk van data-analyse en staatscontrole. Opgericht door Peter Thiel—een uitgesproken libertariër met een autoritaire inslag—is Palantir geen gewone tech-gigant. Het is een bedrijf dat bruggen bouwt tussen overheden, inlichtingendiensten en de private sector, waarbij massale hoeveelheden data worden gebruikt om voorspellende analyses te maken over burgers, migratiepatronen, financiële systemen en militaire operaties.
Maar wat betekent dat? Wat gebeurt er als een bedrijf met ongekende macht over data in de handen is van kapitalisten wiens belangen zelden samenvallen met democratische controle of publieke verantwoording?
Van Start-up naar Geopolitieke Speler
Palantir werd in 2003 opgericht met vroege investeringen van In-Q-Tel, de durfkapitaaltak van de CIA. Het bedrijf ontwikkelde geavanceerde software voor het analyseren van gigantische datasets—een goudmijn voor inlichtingendiensten die op zoek waren naar methoden om patronen te ontdekken in terroristische activiteiten, fraude of sociale bewegingen.
Waar bedrijven als Google en Facebook data verzamelen om advertenties te verkopen, gebruikt Palantir data om het gedrag van mensen en systemen te modelleren. Het bedrijf werkt samen met het Amerikaanse leger, de FBI, de NSA en grensbewakingsdiensten. Ook politiediensten in Europa, zoals in het Verenigd Koninkrijk en Nederland, maken gebruik van Palantir’s systemen. Dit maakt het bedrijf niet alleen een leverancier, maar een structurele speler in hoe de moderne surveillance-staat functioneert.
Een Onzichtbare, maar Almachtige Hand
Palantir verkoopt zichzelf als een “beslissingsondersteunend” platform, maar in de praktijk is het een instrument waarmee overheden en bedrijven gedrag voorspellen, mensen in de gaten houden en zelfs militaire doelen selecteren. Dit alles gebeurt zonder noemenswaardige democratische controle, terwijl de invloed van het bedrijf zich op steeds meer terreinen manifesteert.
In de migratiecontrole is Palantir een onmisbare schakel geworden voor de Amerikaanse Immigration and Customs Enforcement (ICE). Met geavanceerde datasystemen brengt ICE netwerken van migranten in kaart, waardoor razzia’s met een precisie worden gepland die eerder sciencefiction leek. Deze technologie vergroot niet alleen de repressieve capaciteit van de staat, maar maakt migranten op een systematische manier tot doelwit van algoritmisch gedreven opsporing en deportatie.
Ook binnen het militair-industrieel complex speelt Palantir een sleutelrol. Het bedrijf levert analysetools aan het Pentagon en NAVO-landen, waarmee militaire strategieën worden uitgestippeld, drone-aanvallen worden gepland en tactische analyses van oorlogszones worden gemaakt. De oorlogsmachine wordt daarmee steeds afhankelijker van private technologiebedrijven die zonder morele of democratische overwegingen opereren en slechts verantwoording afleggen aan hun aandeelhouders.
Daarnaast heeft Palantir zich diep genesteld in de financiële sector. Banken en grote bedrijven gebruiken de software om frauduleuze transacties op te sporen, maar in feite kan dezelfde technologie worden ingezet voor het monitoren van vakbondsactiviteiten of het profileren van werknemers op basis van productiviteit en loyaliteit. Waar surveillance vroeger vooral een overheidsinstrument was, wordt het nu steeds meer een privaat bezit, een product dat bedrijven kunnen kopen om controle uit te oefenen op werknemers en consumenten.
Palantir beweert slechts een technisch platform te bieden, maar in werkelijkheid levert het de infrastructuur waarmee staten en bedrijven hun controle op de samenleving uitbreiden. De grens tussen publieke en private surveillance vervaagt, terwijl de macht van een bedrijf als Palantir ongecontroleerd groeit.
De rode draad? Palantir zet zichzelf in als neutraal softwarebedrijf, terwijl het in werkelijkheid de infrastructuur levert waarmee staten en bedrijven hun controle over burgers versterken.
Palantir en de Dreiging voor Democratie
Palantir staat symbool voor de steeds nauwere samenwerking tussen big tech en de staat, waarbij democratische processen worden vervangen door ondoorzichtige algoritmes en data-gedreven besluitvorming. Dit verschuift de machtsbalans, weg van publieke controle en richting private ondernemingen die opereren zonder enige vorm van transparantie of verantwoording. Wie door Palantir’s systemen wordt geprofileerd, bijvoorbeeld een asielzoeker die plotseling wordt afgewezen of een burger die zonder duidelijke reden op de radar van de politie verschijnt, heeft geen enkele manier om te achterhalen hoe of waarom deze beslissing is genomen.
Daarnaast brengt de technologie van Palantir ernstige risico’s voor burgerrechten met zich mee. Predictive policing, zoals door het bedrijf gepromoot, leidt tot raciale profilering en versterkt bestaande machtsstructuren. In plaats van criminaliteit objectief te bestrijden, creëren de algoritmes een self-fulfilling prophecy waarin bepaalde groepen structureel worden gecriminaliseerd en steeds opnieuw in de statistieken opduiken als risicofactor. Wat als een neutrale, technologische oplossing wordt gepresenteerd, blijkt in de praktijk een versterking van bestaande ongelijkheden en sociale uitsluiting.
Misschien wel het meest zorgwekkend is hoe Palantir bijdraagt aan de privatisering van staatsmacht. Steeds vaker worden essentiële taken van de overheid—zoals surveillance, inlichtingenanalyse en zelfs militaire strategie—uitbesteed aan private bedrijven. Dit betekent dat fundamentele beslissingen over veiligheid, migratie en oorlog niet langer worden genomen door democratisch gecontroleerde instanties, maar door een technologisch bedrijf dat zich enkel hoeft te verantwoorden tegenover investeerders en aandeelhouders. Zo wordt de invloed van bedrijven als Palantir steeds groter, terwijl burgers steeds minder grip hebben op de manier waarop macht en technologie hun levens beïnvloeden.
Verzet en Alternatieven
Hoewel Palantir opereert als een ongrijpbare entiteit, groeit het verzet tegen hun methodes. Activisten in de VS hebben succesvol protesten georganiseerd tegen het gebruik van Palantir door ICE, waardoor sommige universiteiten en bedrijven hun samenwerking hebben beëindigd. In Europa groeit de roep om strengere regelgeving rond surveillancetechnologie en het gebruik van AI in overheidsdiensten.
De strijd tegen Palantir is echter niet alleen een strijd tegen één bedrijf, maar tegen een bredere trend: de normalisering van een wereld waarin data niet wordt gebruikt om het leven van mensen te verbeteren, maar om hen efficiënter te controleren. Het antwoord ligt niet in naïeve technofobie, maar in een radicale herstructurering van hoe technologie en macht zich tot elkaar verhouden.
Een socialistische toekomst vereist niet alleen het beperken van bedrijven als Palantir, maar een fundamentele democratisering van technologie: een wereld waarin data en algoritmes niet worden beheerst door kapitalisten en staten, maar door gemeenschappen en werkende mensen zelf.
Palantir, Cambridge Analytica en de Manipulatie van Democratie
De invloed van Palantir beperkt zich niet tot surveillance en militaire operaties; het bedrijf speelde ook een indirecte rol in een van de grootste politieke dataschandalen van de afgelopen decennia: Cambridge Analytica. Hoewel Palantir zichzelf graag presenteert als een neutrale technologiepartner, onthullen interne documenten en getuigenissen dat medewerkers van het bedrijf nauwe banden onderhielden met de omstreden databedrijf, dat een sleutelrol speelde in verkiezingsmanipulatie en psychologische beïnvloeding.
Cambridge Analytica verwierf op illegale wijze de persoonlijke gegevens van miljoenen Facebook-gebruikers en gebruikte deze om gerichte politieke advertenties en psychografische profielen te ontwikkelen. Deze techniek werd ingezet om kiezers te manipuleren in campagnes zoals die van Donald Trump in 2016 en het Brexit-referendum. Hoewel Palantir officieel ontkent enige formele betrokkenheid te hebben gehad, onthulde een klokkenluider dat Palantir-medewerkers in privéverband samenwerkten met Cambridge Analytica om hun datastrategieën te verfijnen.
Een van de meest explosieve onthullingen kwam van Christopher Wylie, de klokkenluider van Cambridge Analytica, die verklaarde dat een Palantir-medewerker zonder officiële goedkeuring direct samenwerkte met Cambridge Analytica om geavanceerde data-analysemodellen te ontwikkelen. Dit suggereert dat Palantir’s expertise in massale dataverwerking en gedragsvoorspelling niet alleen door overheden, maar ook door politieke operaties werd gebruikt om de democratische wil van kiezers te beïnvloeden.
Dit voorbeeld onderstreept hoe bedrijven als Palantir niet slechts passieve leveranciers van software zijn, maar actieve spelers in de wereld van politieke manipulatie en psychologische oorlogsvoering. Terwijl de focus vaak ligt op Palantir’s samenwerking met politie en leger, toont de band met Cambridge Analytica aan dat de invloed van deze technologie zich uitstrekt tot de fundamenten van de democratie zelf. Wanneer big data en kunstmatige intelligentie worden ingezet om publieke opinie te sturen en verkiezingsprocessen te ondermijnen, is het duidelijk dat de dreiging van Palantir verder gaat dan alleen surveillance—it raakt aan de kern van politieke vrijheid en soevereiniteit.
somi.nl/en/palantir-technologies-suspected-of-privacy-issues