Het Israëlisch-Palestijnse conflict, dat al meer dan zeven decennia voortduurt, blijft een van de meest ingewikkelde en pijnlijke kwesties in het Midden-Oosten. De spanningen en geweldsexplosies, zoals die in Gaza, onderstrepen de diepgewortelde en vaak onverzoenlijke tegenstellingen tussen Israël en de Palestijnen. Terwijl de internationale gemeenschap pleit voor een tweestatenoplossing en een einde aan de bezetting, volgen de gebeurtenissen in de regio een ander pad. De afgelopen jaren, en met name sinds de aanval van Hamas op 7 oktober 2023, heeft Israël de militaire druk op Gaza opgevoerd. Maar volgens politicoloog John Mearsheimer gaat het om meer dan alleen de strijd tegen Hamas. In zijn analyse wijst hij op een strategie van Israël die mogelijk verder strekt dan de oorlog tegen terrorisme—een strategie die gericht zou kunnen zijn op het hertekenen van de demografische kaart van Gaza.

De visie van Mearsheimer, die bekend staat om zijn controversiële analyses van machtspolitiek en de invloed van de Israël-lobby in de Verenigde Staten, werpt een ander licht op de huidige crisis. Hij stelt dat Israël’s aanpak niet alleen draait om militaire veiligheid, maar ook om demografische controle en strategische belangen. Dit perspectief roept nieuwe vragen op over de toekomst van het Israëlisch-Palestijnse conflict en de rol van internationale grootmachten in het vinden van een oplossing. Wat betekent deze strategie voor de Palestijnen, en welke gevolgen heeft dit voor de bredere geopolitieke dynamiek in de regio?

---

Advertentie:

---

Offensief Realisme en Israël’s Strategie

Mearsheimer is bekend om zijn theorie van offensief realisme, die stelt dat staten in een anarchistisch internationaal systeem streven naar macht en veiligheid door zoveel mogelijk macht te vergaren. Hij benadrukt echter dat deze theorie niet direct toepasbaar is op het Israëlisch-Palestijnse conflict, omdat het hier niet gaat om twee rivaliserende staten, maar om één staat, Israël, die de controle heeft over de Palestijnse bevolking in Gaza. Mearsheimer omschrijft de situatie in Gaza als een “prison break”, waarbij de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 werd opgevolgd door een zware Israëlische reactie om de controle te herwinnen.

Etnische Zuivering als Rationele Strategie

Volgens Mearsheimer probeert Israël meer te bereiken dan alleen het verslaan van Hamas. Hij stelt dat het ware doel van de Israëlische acties het verdrijven van de Palestijnen uit Gaza is. Dit ziet hij als een poging tot etnische zuivering, vergelijkbaar met de verdrijving van Palestijnen tijdens de Nakba van 1948 en later in 1967. Deze strategie zou Israël helpen om de demografische balans te veranderen en zijn Joodse meerderheid in het gebied te handhaven. Hoewel hij benadrukt dat dit een moreel verwerpelijke aanpak is, beschouwt hij het vanuit machtspolitiek oogpunt als rationeel.

Apartheid en de Demografische Uitdaging

Mearsheimer beschouwt Israël als een de facto apartheidstaat. Binnen “Groot-Israël” — dat Israël, de Westelijke Jordaanoever en Gaza omvat — leven ongeveer evenveel Palestijnen als Israëlische Joden. Deze demografische balans vormt een grote uitdaging, omdat een democratische eenheidsstaat het Joodse karakter van Israël zou kunnen ondermijnen. Volgens Mearsheimer wil Israël daarom de Palestijnse aanwezigheid in Gaza en de Westelijke Jordaanoever verkleinen om een Joodse meerderheid te waarborgen. Dit verklaart volgens hem waarom Israël weinig interesse heeft in een tweestatenoplossing of een democratische eenheidsstaat.

Geopolitieke Context: Iran als Winnaar

In een bredere context ziet Mearsheimer Iran als de uiteindelijke winnaar van het conflict, terwijl Israël en de Verenigde Staten verliezen. Iran heeft zijn invloed in de regio versterkt door middel van zijn bondgenoten, zoals Hezbollah en Hamas, en door zijn banden met grootmachten als Rusland en China. Ondanks Israël’s militaire operaties blijft de dreiging van Hezbollah vanuit het noorden bestaan. Mearsheimer wijst erop dat Iran zich heeft kunnen positioneren als een belangrijke speler zonder zelf rechtstreeks in conflict te treden, wat de geopolitieke positie van Israël verder verzwakt.

De Rol van de Verenigde Staten en de Israël-lobby

Een ander belangrijk aspect van Mearsheimer’s analyse is de invloed van de Israël-lobby in de Verenigde Staten. Volgens hem speelt de lobby een cruciale rol in het waarborgen van onvoorwaardelijke Amerikaanse steun aan Israël, ook wanneer deze steun ingaat tegen strategische of morele belangen van de VS. Dit maakt het voor Amerikaanse politici moeilijk om Israël publiekelijk te bekritiseren zonder politieke consequenties te vrezen. De invloed van de lobby zorgt ervoor dat de steun aan Israël onverminderd blijft, zelfs in het licht van mensenrechtenschendingen in Gaza.

De Uitdagingen van Sociale Media en Wereldwijde Perceptie

Mearsheimer wijst ook op de rol van sociale media in het veranderende beeld van Israël. Waar de Israël-lobby voorheen achter gesloten deuren werkte, is het tegenwoordig moeilijker om beelden van de realiteit in Gaza verborgen te houden. Platforms zoals TikTok spelen een belangrijke rol in het verspreiden van beelden van Israëlische bombardementen, wat volgens hem vooral jongeren sympathieker maakt voor de Palestijnen. Deze veranderingen in perceptie kunnen op de lange termijn nadelig zijn voor Israël’s reputatie in de wereld.

Een Toekomst zonder Oplossing?

Volgens Mearsheimer blijft Israël gevangen in een vicieuze cirkel van conflicten zonder duidelijke uitweg. De politieke keuzes van Israël wijzen erop dat een tweestatenoplossing onwaarschijnlijk is, terwijl de apartheidssituatie blijft voortduren. Iran blijft profiteren van de regionale instabiliteit, terwijl de Verenigde Staten worstelt met het balanceren van belangen in het Midden-Oosten en elders in de wereld. Dit zorgt voor een geopolitieke realiteit waarin geen enkele partij een beslissende overwinning behaalt, maar waarin zowel de Palestijnen als Israël vastzitten in een langdurige en tragische impasse.

---

---