Op Facebook vertelt Jamy Guda: “Rond middernacht in het weekend fietste ik richting de club in de Amsterdamse binnenstad. Het is niet ongebruikelijk dat jonge vrouwen worden nageroepen door vreemden; sommigen doen het vriendelijk, anderen minder.”
Toen Jamy bijna op haar bestemming was, hoorde ze geschreeuw: “Hey, zwarte piet!” De rillingen die ze op dat moment voelde zijn moeilijk te beschrijven, en dezelfde gevoelens kwamen weer naar boven toen ze haar verhaal vertelde.
Jamy, met kort krullend haar, droeg die nacht gouden ronde oorbellen en Tom Ford lipstick in de kleur “Mitchell” – voor de make-up liefhebbers. Het is pijnlijk dat ze zichzelf moet verdedigen voor haar uiterlijk die nacht, terwijl ze gewoon zichzelf is: een prachtige jonge vrouw. Jamy vindt het absurd dat ze, als slachtoffer van racistische opmerkingen, moet uitleggen dat haar kleding en uiterlijk geen reden mogen zijn voor beledigende vergelijkingen met Zwarte Piet.
Jamy zegt: “Kinderen kunnen best leven met een kleine aanpassing aan het feest, zolang dit geen invloed heeft op de hoeveelheid snoep en cadeaus.” Volgens haar is het tijd voor een update van het feest. Ze hoopt dat mensen verder willen kijken dan hun eigen bubbel. “Dit lijkt me noodzakelijk voor een gezonde discussie,” zegt ze. Opmerkingen zoals die ze heeft ontvangen, wil ze niet langer tolereren. “In de 21e eeuw, met al onze moderne technologie en voorzieningen, is het een keuze om onwetend te blijven.”
In Zaanstad werd een dialoog gehouden over Sinterklaas en Zwarte Piet. Hoewel de partijen niet echt dichterbij elkaar kwamen, maakten ze hun pijn duidelijk. “Begrijpt u dat u mij kwetst als u Zwarte Piet racistisch noemt?” vroeg pro-Zwarte Piet Kevin aan anti-Zwarte Piet Jessica Effah. “Ja, daarom probeer ik ook altijd uit te leggen waarom ik Zwarte Piet als racistisch beschouw,” antwoordde Effah. “Maar als jij me schopt en ik zeg ‘au’, dan houd je toch op?”
Sommige mensen hebben genoeg van elke 6 december het grapje “Hé, moest je niet weg vandaag?” te horen krijgen. Het lijkt moeilijk voorstelbaar, maar er zijn Nederlanders, gewone Nederlanders, die zwart of bruin zijn en zich afvragen hoe lang ze deze waanzin nog moeten tolereren.
Een donkere moeder vertelde dat de periode rond 5 december de vervelendste tijd van het jaar voor haar kinderen was. Ze werden dagelijks geconfronteerd met opmerkingen die hun huidskleur benadrukten door te zeggen dat ze Zwarte Piet waren.
Een oudere man is opgelucht dat de discussie eindelijk goed op gang komt. Jarenlang heeft hij zijn mond gehouden, maar nu durft hij te vertellen over zijn ervaringen toen Zwarte Piet als een boeman aan kinderen werd voorgesteld. Hij beschrijft hoe vernederend het was om te zien hoe kinderen in doodsangst begonnen te huilen als ze hem zagen.
Op Twitter uitte een vrouw haar pijn over de karikaturale Zwarte Piet tijdens de intocht: ‘Stevige afro’s’, ‘Sint die hen op hun domme gedrag wees’, ‘Surinaams accent’. Elk jaar weer zijn deze mensen getuige van een feest dat hen het gevoel geeft dat ze er niet echt bij horen.
Op Facebook vertelt een jonge gekleurde homoseksuele jongen hoe hij op school, terwijl zijn witte klasgenoten zich schminkten als Zwarte Piet, niet mocht deelnemen omdat hij al een kleur had.
Sommige Nederlanders zijn er al langer klaar mee. Ze hebben er al dertig jaar of langer iets van gezegd; de strijders van nu waren toen nog niet geboren. Er zijn beelden van Gerda Havertong in Sesamstraat en Anil Ramdas die al die tijd geleden klaar waren met Zwarte Piet. Destijds werd er meewarig gelachen; zwartjes met een mening waren grappig.
Ze gingen luider en krachtiger protesteren. Er werd minder gelachen, maar zwartjes met te veel meningen werden irritant gevonden. Jerry Afriyie werd in Gouda keihard aangepakt door de politie.
Ze gingen demonstreren: vreedzaam, in T-shirts, zonder bijzondere middelen. Ze werden in de boeien geslagen en uitgejouwd. Zwartjes die willen demonstreren: het mocht niet veel gekker worden.
Ze gingen vaker de straat op, maakten meer lawaai, en bouwden een beweging op. Zoals dat in Nederland gaat als je hoopvol probeert je land een stukje mooier te maken. Ze werden beschimpt, overladen met vuil, bedreigd, afgeschilderd als radicalen en kregen te horen dat “mijn Surinaamse buurman Zwarte Piet tof vindt” (Een van de wonderlijkste aspecten van deze situatie: de vele zwarte buurmannen). Zwartjes die evenveel ruimte vragen voor hun visie als andere groepen werden gezegd: “Hou je mond en rot op, terug naar een land waar je niet vandaan komt.”
Ze werden bespuugd, tegengehouden, en bekogeld. Bonte coalities van voetbalsupporters, neo-nazi’s en andere groepen uitten bedreigingen en maakten demonstreren onmogelijk.
Het lijkt erop dat het kinderfeest volledig uit de hand is gelopen, en we voelen allemaal aan dat dit groter is dan een meningsverschil over de huidskleur van Piet. Het is hoog tijd om kleur te bekennen.
Als premier Rutte jarenlang zegt “Ik ga daar niet over” en “Dat moet de samenleving oplossen” en “Mijn zwarte vrienden in de Antillen vinden Zwarte Piet leuk omdat ze hun gezichten niet hoeven te schilderen”, is het niet vreemd dat bekogelaars zich gesterkt voelen. Als regeringsvertegenwoordigers dingen zeggen als “Demonstreren mag, maar liever niet waar de kinderen bij zijn” en “Niet over Piet praten wanneer de Sint in het land is”, dan zetten ze de deur open voor eigenrichting.
Sinterklaas en Zwarte Piet doen ook op de Antillen hun intocht en donkere mensen vieren het feest daar mee. Maar dit doet niets af aan het gevoel van veel mensen in Nederland dat ze een etnische minderheid zijn waar je de draak mee kunt steken. Dit is zoals dat vaak is gebeurd.
In onze jeugd of later hebben we nooit het gevoel gehad dat we met dit feest ons aan racisme bezondigden. De boosheid van mensen die nu standvastig zijn in hun verzet voor Zwarte Piet, is deels te verklaren door het feit dat ze zich niet zomaar als racist willen laten wegzetten.
Een grote groep, vooral lager opgeleiden, voelt zich onzeker, miskend en machteloos. Het verlies van Zwarte Piet is voor hen een zoveelste verlies, opgelegd door een elite die zich laat leiden door een volgens hen klein groepje activisten.
Er heerst bij sommige mensen de angst dat als ‘die ander’ wint, alles wat hen dierbaar is verloren gaat. We proberen die angst te begrijpen, maar dit wordt ons moeilijk gemaakt als deze angst leidt tot nare taferelen waarbij de wanstaltigheden vaak van één kant komen en regelmatig in misselijkmakend racisme ontaarden.
In Eindhoven werd een groep van Kick Out Zwarte Piet door tegenstanders, onder het toeziend oog van de politie, bekogeld met eieren en werden er racistische en seksistische opmerkingen gemaakt. De demonstranten stonden vastberaden tegenover een woeste menigte die leuzen als “hoer van de zwarten” riep en de Hitler-groet uitbrachten.
De burgemeester van Eindhoven, John Jorritsma, zei hierover: “Van vrije meningsuiting was nauwelijks sprake door het zeer intimiderende gedrag van een grote groep agressieve hooligans. Scheldpartijen, beledigende spreekkoren, ophitsen, het gooien van eieren – het is een wonder dat de vreedzame demonstranten het zo lang hebben volgehouden.”