Hoe Collectieven Zoals Kafka Extreemrechts Monitoren – Extreemrechts wint terrein in Nederland. Niet langer verscholen aan de zijlijn, maar steeds nadrukkelijker zichtbaar in het publieke debat én binnen politieke machtsstructuren. Zelfs partijen als de VVD, ooit gematigder, laten steeds vaker uitspraken of standpunten horen die grenzen aan openlijk racisme. Tegelijk voert de huidige rechtse regering beleid dat fundamentele vrijheden onder druk zet—soms subtiel, soms ronduit schaamteloos.
In zo’n klimaat is waakzaamheid geen luxe. Het is bittere noodzaak. En dat is precies waar groepen zoals Kafka een onmisbare rol spelen. Ze graven waar anderen wegkijken, leggen structuren bloot die zelden het daglicht zien en trekken lijnen tussen individuen en netwerken die onze democratische waarden ondermijnen.
Hun werk is een wake-upcall: vrijheid is niet vanzelfsprekend. Het vraagt bewuste inzet, solidariteit en de moed om tegen de stroom in de waarheid te blijven zoeken—juist nu discriminatie weer salonfähig lijkt te worden.
Kafka’s wortels: ontstaan uit verzet
Kafka zag het levenslicht in de jaren ’80, een periode van sociale spanningen en politieke herverkaveling. Terwijl de kraakbeweging furore maakte als een alternatief geluid tegen ongelijkheid, probeerden extreemrechtse groeperingen tegelijkertijd vaste voet aan de grond te krijgen. Het was in die onrustige context dat Kafka ontstond—niet als passieve toeschouwer, maar als een onderzoekscollectief dat weigerde te zwijgen.
De naam is veelzeggend. Franz Kafka’s werk staat bol van vervreemding, ongrijpbare macht en bureaucratisch geweld. En precies dat probeert Kafka—het collectief—te ontrafelen: hoe onzichtbare netwerken van haat en ideologie functioneren onder de oppervlakte van de samenleving.
Vanaf hun eerste publicaties was de toon gezet. In de jaren ’90 brachten ze de banden aan het licht tussen CP’86 en andere Europese neonazistische groepen. Later wierpen ze licht op de opmars van Combat 18, een gewelddadige beweging die tot dan toe onder de radar opereerde. Hun werk bracht niet alleen feiten aan het licht, maar leidde ook tot publieke en politieke druk.
Een recent voorbeeld: hun onderzoek naar Géza Hegedüs, lijsttrekker voor de Rotterdamse PVV. Wat Kafka boven water haalde—connecties met neonazistische denkbeelden—leidde tot zijn aftreden. Een duidelijk signaal: onderzoek kan politieke consequenties hebben.
Spitten, scrollen, schaduwen
Hoe doen ze dat, dat diepgravende onderzoek? Kafka combineert klassieke journalistieke methoden met digitale speurtechnieken. Denk aan veldwerk bij demonstraties, het analyseren van symboliek, vlaggen, gezichten. Maar ook: data verzamelen uit obscure online groepen, versleutelde kanalen en forums waar de buitenwereld nauwelijks toegang toe heeft.
Social media-monitoring is tegenwoordig een cruciaal onderdeel. Met behulp van digitale tools volgen ze hoe ideeën zich verspreiden via Telegram, Reddit, gesloten Facebook-groepen. Daar ontdekken ze nieuwe trends, codes, slogans—vaak voordat die het publieke debat bereiken.
Daarnaast zetten ze openbare bronnen slim in: bedrijfsregisters, juridische archieven, kamer van koophandel-data. Deze ‘open intelligence’ onthult financiële stromen, organisatorische constructies en verrassende verbanden tussen individuen.
Een schoolvoorbeeld van grensoverschrijdende samenwerking was hun onderzoek naar Combat 18, samen met Hope not Hate (VK) en RISEUP (Duitsland). Informatie delen over leiders, geldstromen, trainingslocaties—het leidde ertoe dat nieuwe afdelingen in Nederland en België geen voet aan de grond kregen.
Publicaties die opschudding veroorzaakten
In de jaren ’90, toen het publieke debat nog vooral draaide om economische vooruitgang en ‘normale politiek’, bracht Kafka een onheilspellende realiteit aan het licht: CP’86, een neonazistische groepering, was bezig met een stille infiltratie van lokale besturen. Via geheime bijeenkomsten en goed georganiseerde propaganda probeerden ze hun gedachtegoed te normaliseren.
Een oud-lid, spijtoptant, gaf Kafka inzicht in het rekruteringsproces. Eerst word je gelokt met kameraadschap en duidelijkheid, zei hij, daarna word je geconfronteerd met de ware aard: antisemitisme, racisme, ideologisch geweld. Zijn getuigenis gaf Kafka’s dossier een persoonlijk en tragisch gezicht.
Wat velen schokte, was de onthulling van internationale connecties: CP’86 werkte nauw samen met het Duitse Nationalistische Front. Niet alleen ideologisch, maar ook strategisch. Samen organiseerden ze trainingen, congressen, bijeenkomsten. Dit netwerk was geenszins lokaal; het was een Europees web.
De publieke verontwaardiging leidde tot actie. Media, politiek, burgers—Kafka’s rapporten vormden het breekijzer. In 1998 werd CP’86 verboden. Een symbolische overwinning, maar ook een praktisch succes: één netwerk minder.
Ook later, in hun onderzoek naar de banden tussen Jean-Marie Le Pen en Nederlandse politici, wist Kafka te laten zien hoe ideologieën grensoverschrijdend opereren. Niet via officiële lijnen, maar via informele connecties, uitwisselingen en gelegenheidscoalities.
Tegenwerking, kritiek en doorzettingsvermogen
Natuurlijk blijft het niet zonder gevolgen. Kafka ligt regelmatig onder vuur. Juridische dreigementen, lastercampagnes, online intimidatie—de tegenstand is reëel en soms gevaarlijk. Toch blijven ze hun werk doen, omdat de alternatieve optie—nietsdoen—geen optie is.
De digitalisering maakt hun taak alleen maar ingewikkelder. Gesloten groepen, versleutelde apps, anonieme netwerken: het speelveld is voortdurend in beweging. Dat vergt aanpassing, technische kennis, en ja—moed.
Sommige critici vinden Kafka te activistisch, anderen stellen vragen over privacy. Daartegenover staat hun constante inzet op transparantie en het gebruik van uitsluitend openbare bronnen. Hun argument: de dreiging die ze blootleggen is vele malen schadelijker dan de middelen die ze inzetten.
Tot slot: waakzaamheid is een collectieve opdracht
Kafka herinnert ons aan iets fundamenteels: democratische waarden houden zichzelf niet in stand. Vrijheid, gelijkheid, rechtvaardigheid—het zijn geen vanzelfsprekende grootheden, maar idealen die onderhoud vergen.
In een samenleving waar extreemrechts niet alleen groeit, maar steeds salonfähiger wordt, zijn collectieven zoals Kafka onmisbaar. Maar het mag niet bij hen blijven.
We hebben allemaal een rol. Door ons te informeren, misinformatie tegen te spreken, solidariteit te tonen. Het hoeft niet groot of heroïsch. Een gedeeld artikel, een gesprek, een stem—het telt allemaal.
Want het beschermen van vrijheid is geen taak voor later. Het is iets wat vandaag begint. Bij jou, bij mij, bij ons allemaal.
Meer weten over Kafka?
Bezoek de website van Kafka om hun nieuwste onderzoeken, publicaties en initiatieven te ontdekken. Samen kunnen we blijven strijden tegen extremisme en voor een inclusieve samenleving.