De stad neemt het heft in eigen handen – Waar Den Haag vaak blijft steken in technocratische debatten en halfslachtige compromissen, kiest Amsterdam voor iets radicaal eenvoudigs: mensen daadwerkelijk helpen. Onderwijs, wonen, werk, armoedebestrijding – juist op de plekken waar de nationale overheid wegkijkt, investeert de stad. Dat is geen neutrale koers, maar een bewuste politieke keuze: solidariteit boven marktlogica.
De boodschap is helder: basisrechten zijn niet onderhandelbaar. Niet het rendement van beleggers of de begrotingsdiscipline van ministeries, maar het leven van kinderen, huurders en werkzoekenden staat centraal. Amsterdam handelt alsof rechtvaardigheid niet kan wachten – en misschien is dat ook precies de enige juiste houding.
De stad als tegenmacht Amsterdam toont aan dat de verzorgingsstaat niet uitsluitend uit Den Haag hoeft te komen. Waar het Rijk gaten laat vallen, springt de stad bij. Lerarentekorten? De gemeente betaalt hogere salarissen. Energiearmoede? Jongeren worden opgeleid om huizen te isoleren. Dakloze migranten? Er komt opvang, zelfs wanneer de nationale overheid zich terugtrekt – vaak onder druk van een rechts beleid zoals gevoerd door partijen als VVD, PVV en BBB, die de nadruk leggen op bezuinigingen, strenger migratiebeleid en marktwerking boven solidariteit.
Dit gaat verder dan beleid; het is stedelijk verzet. Het stadsbestuur durft door de grenzen van bevoegdheden heen te breken – niet uit anarchisme, maar omdat de omstandigheden het vragen. Als de keuze is tussen regels volgen of mensen helpen, kiest Amsterdam voor mensen.
Voorbeelden van opstandige solidariteit
Amsterdam laat in de praktijk zien hoe solidariteit vorm kan krijgen. In het onderwijs krijgen leraren in achterstandswijken niet alleen een hoger salaris, maar ook voorrang bij huisvesting. Dat zorgt voor minder tekorten en meer stabiliteit in kwetsbare buurten. Op de arbeidsmarkt investeert de gemeente miljoenen in mbo en omscholing: weg van opleidingen zonder perspectief, richting beroepen waar mensen werkelijk nodig zijn. Zo worden jongeren niet afgeschreven, maar juist ondersteund. Ook in de bijstand kiest de stad bewust voor een benadering van vertrouwen in plaats van wantrouwen. Waar de landelijke Participatiewet vaak streng en controlerend wordt ervaren, experimenteert Amsterdam met een systeem dat mensen ondersteunt in plaats van kleine fouten te bestraffen, met als doel deelnemers meer waardigheid en ruimte te geven om opnieuw perspectief op te bouwen. Op het vlak van klimaat en armoede toont de FIXbrigade aan dat verduurzaming en sociale rechtvaardigheid hand in hand kunnen gaan. En misschien wel het meest zichtbaar: waar Den Haag migranten op straat laat slapen, zegt Amsterdam resoluut ‘hier niet’. Iedereen heeft recht op een bed en een maaltijd. Punt.
Deze voorbeelden bewijzen dat lokaal beleid wel degelijk verschil kan maken. Het idee dat gemeenten machteloos zijn, is een mythe – een mythe die Den Haag maar al te graag in stand houdt.
Een internationale beweging
Amsterdam staat hierin niet alleen. Barcelona, Wenen, Berlijn, Preston – overal in Europa tonen steden dat het anders kan. Betaalbare woningen, sterke lokale economieën, referenda tegen huisjesmelkers: het zijn steden die hun bewoners serieus nemen en weigeren zich te laten gijzelen door de logica van de markt.
Steden fungeren als nieuwe laboratoria van rechtvaardigheid. Terwijl nationale regeringen vaak buigen voor lobby’s en kortetermijnpolitiek, laten steden zien dat moed wél bestaat.
Solidariteit als stadsverzet
Amsterdam bewijst dat een stad niet hoeft mee te gaan in het fatalisme van “het kan niet” of “het mag niet”. Dit is geen pragmatisme zonder ideologie – dit ís ideologie: de overtuiging dat mensen belangrijker zijn dan systemen.
En laten we eerlijk zijn: dat Amsterdam dit doet, is geen luxe, maar noodzaak. Want niets doen betekent kinderen zonder leraar, gezinnen zonder huis, migranten op straat en werkzoekenden zonder perspectief. Dan kies je actief voor onrecht.
Het wordt tijd dat we steden niet langer zien als uitvoeringsorganen van nationaal beleid, maar als politieke spelers die verandering afdwingen. Beslissingen worden lokaal genomen, dichter bij de mensen die het aangaat, waardoor democratie tastbaarder wordt. Amsterdam laat zien dat sociale investeringen niet alleen wenselijk zijn, maar ook haalbaar – mits je durft te kiezen.
Geen mens tussen wal en schip. Ook niet in onze stad.
