Akwasi Owusu Ansah (1988) is inmiddels onlosmakelijk verbonden met het Nederlandse debat over kunst, representatie en racisme. Rapper, acteur, dichter, programmamaker en omroepdirecteur – maar geen van die titels vat hem volledig. Hij laat zich niet vastzetten in rollen die een systeem hem aanreikt. Wat hem onderscheidt, is een hardnekkige weigering om te zwijgen, ook als dat betekent dat hij doelwit wordt van kritiek, woede of angst. Zijn loopbaan leest als een voortdurende botsing tussen vrijheid en de structuren die haar willen temmen.
Jeugd en creatieve start
Akwasi werd geboren in Amsterdam als kind van Ghanese ouders en groeide op in de Bijlmer: een wijk die vaak weggezet werd als probleemgebied, maar die in werkelijkheid barstte van levenskracht en creativiteit. Na de Bijlmerramp verhuisde het gezin naar Osdorp. Hij verliet school zonder diploma, maar wist de Toneelacademie Maastricht binnen te komen – een plek waar talent niet langer door bureaucratie genegeerd kon worden.
Vanaf zijn twaalfde schreef hij teksten, en op zijn vijftiende trad hij toe tot de Kunstbende. Zijn artiestennaam, ontleend aan de Akan-traditie, betekent “zondagskind” – maar in zijn geval klinkt er ook iets van tegendraads lot in door.
Zwart Licht en solo
Zijn eerste doorbraak kwam met Zwart Licht (2007), samen met Hayzee1 en Leeroy2. Hun platen Bliksemschicht en No Juju waren meer dan hiphop: het waren signalen dat de gevestigde orde niet het laatste woord had over klank en taal. De groep werd gevierd, maar hun geluid bleef schurend – niet gemaakt voor geruststelling, maar voor ontregeling.
Na 2012 koos Akwasi zijn eigen pad. Een theatervoorstelling, een eigen label, een gouden plaat, nieuwe namen onder zijn vleugels. Steeds opnieuw bewees hij dat instituties niet de enigen zijn die bepalen wie een podium verdient. En toen Zwart Licht in 2024 terugkeerde, was dat geen nostalgie maar een herinnering: sommige stemmen laten zich niet wegdrukken.
Theater, televisie en poëzie
In theater en televisie vond hij nieuwe vormen. Rollen in HATE, Feuten en Toren C lieten zijn veelzijdigheid zien, net als zijn regelmatige optredens bij De Wereld Draait Door. Daarnaast presenteerde hij programma’s die kolonialisme en slavernij niet uit de weg gingen, maar juist in het midden van het gesprek plaatsten.
Als dichter brak hij in 2018 door met Laten we het er maar niet over hebben, een bundel waarin persoonlijke ervaringen samenvloeiden met scherpe maatschappelijke observaties. Het werk werd geprezen om zijn directe toon en de manier waarop het literaire en alledaagse taal registerloos door elkaar liet lopen.
Een kantelpunt volgde in 2023, toen Akwasi de Anton de Kom-lezing hield. Deze jaarlijkse lezing, vernoemd naar de Surinaamse verzetsstrijder en schrijver, staat bekend als een podium voor reflectie op vrijheid, rechtvaardigheid en koloniale erfenissen. Akwasi koos voor een vorm die tussen poëzie en redevoering in hing: spoken word, ritmisch, geladen en emotioneel. Zijn voordracht was niet alleen een eerbetoon aan De Kom, maar ook een directe oproep om in het heden te handelen – tegen racisme, uitsluiting en historische amnesie. Voor velen in de zaal en daarbuiten klonk het als een manifest.
De lezing groeide later uit tot de basis voor zijn boek Brieven aan Anton de Kom (2025). Daarin gaat hij verder waar de voordracht ophield: in briefvorm zoekt hij een gesprek met De Kom, reflecterend op thema’s als moed, verantwoordelijkheid en de prijs van verzet. Zo vormt de lezing niet alleen een hoogtepunt in zijn carrière, maar ook een scharnierpunt dat zijn rol als dichter, activist en verteller blijvend met elkaar verbond.
Zijn poëzie, zowel op papier als op het podium, is nooit vrijblijvend: altijd een directe confrontatie met structuren die mensen klein houden – en een uitnodiging om die structuren niet als vanzelfsprekend te accepteren.
Omroep ZWART
In 2020 richtte hij samen met Gianni Lieuw-A-Soe Omroep ZWART op. Niet zomaar een omroep, maar een poging het medialandschap open te breken. De vraag achter dit project is dezelfde die door al zijn werk spookt: wie mag spreken, en wie wordt doodgezwegen? Sinds 2022 maakt ZWART deel uit van het publieke bestel – een vreemde eend in de bijt, en precies daarom nodig.
Activisme en de Dam
Zijn woorden tijdens het Black Lives Matter-protest op de Dam in 2020 werden legendarisch, maar ook gevaarlijk gemaakt. Wat voor velen de stem van een generatie was, werd door anderen neergezet als een bedreiging. Aangiftes, sepot, haatcampagnes – allemaal pogingen om een stem die te luid klinkt terug in een hok te duwen. Maar het systeem onthulde vooral zichzelf: dat wie de regels ter discussie stelt, onmiddellijk tot vijand wordt verklaard.
Controverses en tegenreacties
De Dam-toespraak was niet het enige moment waarop Akwasi onder vuur kwam te liggen. Kort erna doken oude tweets uit 2011 en 2012 op waarin hij zich fel, zelfs gewelddadig, had uitgelaten over Zwarte Piet. Hoewel hij die berichten al eerder had verwijderd en er spijt over had betuigd, werden ze in de media breed uitgemeten en door tegenstanders gebruikt als bewijs van extremisme. Wat ooit impulsieve, puberale uitbarstingen waren geweest, kregen zo de lading van een dreigend politiek programma. Het beeld van de “angry Black man” werd er nog sterker door bevestigd, en de inhoudelijke kern van zijn boodschap – dat racisme en stereotypering geen folklore zijn – raakte overschaduwd door een focus op toon en woede.
Een tweede front ontstond in 2020 toen Akwasi in conflict raakte met journalisten van de EO. Tijdens de opnames van een televisieprogramma vroeg de redactie naar aanleiding van de Dam-toespraak om toelichting. Toen de EO vervolgens een montage uitzond die volgens Akwasi uit de context was gehaald, beschuldigde hij het programma publiekelijk van onzorgvuldigheid en sensatiezucht. De clash leidde tot een storm aan reacties uit de journalistieke wereld, waar velen vonden dat hij de persvrijheid aanviel. Voor Akwasi zelf was het echter een voorbeeld van hoe de media structureel framing toepassen die niet neutraal is, maar bestaande machtsverhoudingen bevestigt.
Deze incidenten markeerden een patroon. Telkens wanneer hij een podium gebruikte om te spreken over racisme en ongelijkheid, werd het debat verschoven naar zijn toon, zijn houding, of zijn persoon. De aandacht verschoof van de boodschap naar de boodschapper – een verschuiving die vaak bewuster leek ingezet dan toevallig. En terwijl kritiek via columns en talkshows over hem heen rolde, werd de druk in zijn privéleven voelbaar: bedreigingen, intimidatie, activisten die aan zijn deur verschenen.
Het is tekenend dat Akwasi niet enkel inhoudelijk werd bestreden, maar ook persoonlijk werd aangevallen. De boodschap mocht gehoord worden, maar de stem die ze bracht moest liefst worden gebroken.
Brieven aan Anton de Kom (2025)
Zijn meest recente boek is een reeks brieven aan verzetsman Anton de Kom. Het is niet enkel eerbetoon, maar een gesprek tussen generaties die ieder op hun eigen manier wisten dat vrijheid nooit geschonken wordt. In zijn brieven schrijft Akwasi over moed, kwetsbaarheid, en de prijs van verzet. Zijn motto – “Wees moedig. Wees gevreesd. Wees geliefd. Wees verstandig” – klinkt als een manifest voor wie weigert zich te voegen.
Een stem die niet zwijgt
Akwasi is geen simpele “rapper” of “oproerkraaier”. Hij is een maker die kunst gebruikt om de grenzen van gehoorzaamheid te bevragen. In een land dat krampachtig vasthoudt aan tradities, kiest hij voor de weg van de frictie. Soms scherp, soms onhandig, maar altijd onvermijdelijk.
Zijn carrière is niet zomaar een artistieke route – het is een voortdurende vorm van verzet. Niet alleen tegen racisme, maar ook tegen de etiketten en structuren waarin Amsterdam, de stad waar hij is opgegroeid en die hij vaak bezingt, net zo goed als Nederland zijn artiesten, migrantenkinderen en activisten probeert te passen. De hoofdstad bood hem inspiratie en podium, maar legde hem ook het keurslijf van verwachtingen en stereotypen op. Juist in die spanning tussen stad en systeem zoekt Akwasi zijn eigen weg.
Wat Akwasi laat zien, is dat verzet vele gedaanten kent: een songtekst, een theatervoorstelling, een televisiekanaal of een brief aan iemand die decennia eerder al wist dat echte vrijheid nooit netjes binnen de lijntjes past.
- Hayzee (Haywuan N’Gassa) is producer en dj, medeoprichter van Zwart Licht. Hij stond bekend om zijn futuristische beats, die destijds baanbrekend waren binnen de Nederlandse hiphopscene. ↩︎
- Leeroy (Leeroy ‘Leroy’ de Ruijter) is rapper en tekstschrijver, die met zijn scherpe en vaak maatschappelijk geladen teksten een cruciale rol speelde in de impact van Zwart Licht. ↩︎
