Borstbeeld van Joan Derk van der Capellen tot den Pol, Nederlands patriot en auteur van het manifest Aan het volk van Nederland.
Het borstbeeld van Joan Derk van der Capellen tot den Pol, een sleutelfiguur in de Nederlandse Patriottenbeweging van de 18e eeuw.

De Baron die de Oranjes uitdaagde: Van der Capellen’s Manifest en de Patriottenbeweging

2 minutes, 12 seconds Read

In 1781 schreef de Overijsselse baron Joan Derk van der Capellen tot den Pol een manifest dat de Nederlandse geschiedenis voorgoed zou veranderen. In zijn beroemde pamflet, “Aan het volk van Nederland,” richtte hij zich rechtstreeks tot de Nederlandse bevolking en deed een oproep die in die tijd als revolutionair werd beschouwd. Met ongekend lef stelde hij de Oranjevorsten, de traditionele leiders van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, aan de kaak.

“O, landgenoten!” schreef Van der Capellen. “Onze dierbare Oranjevorsten, hoe fraai zij zich door vleiers en loontrekkers ook laten afschilderen, zijn vorsten, net als alle andere vorsten te wereld. Zij krijgen dezelfde verdorven hoofse opvoeding; zij zuigen van hun jeugd af aan dezelfde sentimenten in, dezelfde hoogmoed, trots, heerszucht, dezelfde begeerte om zich boven alles te verheffen.”

Met deze woorden scheurde hij het vernis van koninklijke pracht en praal af en toonde hij de ware aard van de monarchie, die hij zag als door en door corrupt en gericht op zelfverheerlijking. Het manifest was niet zomaar een aanval op de persoonlijkheden van de Oranjevorsten, maar een kritiek op het hele systeem van erfelijk leiderschap dat gebaseerd was op privileges en macht in plaats van op verdienste en gelijkheid.

Van der Capellen en de Patriottenbeweging

Van der Capellen was geïnspireerd door de idealen van de Verlichting en door gebeurtenissen zoals de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. Hij geloofde dat de tijd rijp was voor verandering, voor een breuk met het verleden, en voor het vestigen van een nieuwe orde waarin de macht niet in handen lag van een paar bevoorrechte families, maar bij het volk zelf.

Zijn manifest werd een belangrijke inspiratiebron voor de Patriottenbeweging, een groeiende groep burgers die meer invloed wilden op het bestuur en het einde van de stadhouderlijke macht eisten. De Patriotten verzetten zich tegen de toenmalige overheersing van Willem V, de laatste stadhouder uit het Huis van Oranje-Nassau, en streefden naar meer democratische hervormingen.

Het belang van het manifest vandaag

Hoewel het manifest van Van der Capellen meer dan twee eeuwen geleden werd geschreven, resoneert het nog steeds in het hedendaagse debat over macht, democratie en gelijkheid. Het herinnert ons eraan dat de strijd voor een rechtvaardige samenleving nooit ophoudt, en dat de gevaren van machtsconcentratie altijd op de loer liggen.

In een tijd waarin de verhoudingen tussen elite en volk opnieuw onder druk staan, biedt Van der Capellen’s manifest een krachtige herinnering aan de noodzaak om de macht van de heersende klasse voortdurend te bekritiseren en te bevragen. Zijn oproep voor politieke vernieuwing en sociale rechtvaardigheid is nog steeds relevant, en verdient het om gehoord te worden in de huidige strijd voor een eerlijker en gelijker Nederland.

Aanbevolen voor jou

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *