Oorlogen worden niet alleen op het slagveld beslist. Terwijl Israël raketten afvuurt op Gaza en Iran, speelt zich gelijktijdig een ander, minder zichtbaar gevecht af: dat om de publieke opinie. Met miljoenen euro’s aan YouTube-advertenties overspoelt de Israëlische overheid Europese kijkers met beelden, slogans en verhalen die hun militaire acties moeten rechtvaardigen.
Sinds de aanval op Iran op 13 juni heeft de Israëlische Government Advertising Agency tientallen miljoenen advertenties gekocht op YouTube. De boodschap is telkens dezelfde: Israël verdedigt niet alleen zichzelf, maar ook de hele westerse beschaving tegen een nucleair dreigend Iran. Met dreigende voice-overs, opzwepende muziek en animaties van Europese steden die in een bloedrood licht verdwijnen, wordt een beeld geschetst van een onmiddellijke, existentiële dreiging. Landen als het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië, Duitsland en Griekenland krijgen de meeste van deze campagnes te zien.
In deze advertenties presenteert Israël zich als een chirurgische precisieschutter die enkel militairen uitschakelt en burgers spaart. De werkelijkheid oogt anders. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er sinds oktober 2023 minstens 697 Israëlische aanvallen geweest op medische faciliteiten, terwijl 94 procent van de ziekenhuizen in Gaza is vernietigd of zwaar beschadigd. UNICEF meldt dat meer dan 50.000 Palestijnse kinderen zijn gedood of gewond, en medisch personeel, zoals Dr. Adnan al-Bursh, kwam om onder gewelddadige omstandigheden in Israëlische hechtenis. Deze feiten wringen met de claim dat Israël “één van de grootste humanitaire operaties ter wereld” uitvoert.
Opvallend is dat de engagementcijfers van deze advertenties nauwelijks organische betrokkenheid tonen: miljoenen weergaven, maar amper likes of reacties. Zonder het forse advertentiebudget zouden de YouTube-video’s van het Israëlische Ministerie van Buitenlandse Zaken slechts door enkele tientallen mensen worden bekeken. Het PR-budget is de afgelopen jaren bovendien geëxplodeerd, met een stijging van 2000 procent voor ‘public diplomacy’, goed voor 150 miljoen dollar extra.
Het offensief richt zich vooral op landen waar regeringen geen harde kritiek hebben geleverd op Israëls militaire acties. Spanje en Ierland worden volledig overgeslagen, terwijl Griekenland in één jaar tijd maar liefst 65 aparte YouTube-campagnes te zien kreeg. Zelfs in landen waar geen vertaling beschikbaar is, zoals Nederland en Denemarken, worden Engelse versies van de advertenties aangeboden.
Dat deze video’s online blijven, ondanks dat Google — eigenaar van YouTube — officieel advertenties verbiedt die haat of geweld promoten, roept vragen op. De banden tussen Google en Israël zijn al jaren nauw. Een onderzoek van MintPress News uit 2022 identificeerde minstens 99 voormalige agenten van de Israëlische inlichtingeneenheid Unit 8200 die bij Google werken. Onder hen bevindt zich Gavriel Goidel, hoofd strategie en operaties voor Google Research, die in 2022 bij Google kwam na zes jaar in militaire inlichtingendiensten, waar hij leiding gaf aan teams die patronen van ‘vijandige activisten’ analyseerden.
Voormalig CEO Eric Schmidt noemde investeren in Israël ooit “één van de beste beslissingen ooit”, terwijl medeoprichter Sergey Brin VN-kritiek op Israël wegzette als “transparant antisemitisch” en het gebruik van de term “genocide” voor Gaza bagatelliseerde. In 2024 kocht Google bovendien het Israëlische cybersecuritybedrijf Wiz voor 32 miljard dollar, opgericht door voormalige inlichtingenofficieren van Unit 8200.
Google is echter niet de enige techgigant die ex-Unit 8200-agenten inzet in politiek gevoelige functies: ook Meta, Microsoft en Amazon hebben er honderden in dienst. De verwevenheid voedt de zorg over belangenverstrengeling, mediabeïnvloeding en de rol van Big Tech in oorlogspropaganda.
Het YouTube-offensief vormt slechts het topje van de ijsberg. Israël en aanverwante lobby’s zijn ook actief op Facebook, Instagram, TikTok en X (voorheen Twitter) met hetzelfde doel: steun behouden in bondgenootlanden, zelfs nu de publieke opinie steeds kritischer wordt.
Digitale propaganda is daarmee geen bijzaak meer, maar een kernwapen in het arsenaal van moderne oorlogsvoering. Terwijl sociale voorzieningen onder druk staan, stroomt belastinggeld naar het beïnvloeden van meningen in het buitenland. De vraag die Europeanen zich moeten stellen, is eenvoudig maar urgent: hoeveel van wat we online zien, is nog het resultaat van organische publieke discussie — en hoeveel is zorgvuldig ingekocht door een buitenlandse regering?
