Puerto Rico is nog steeds een kolonie, maar kolonialisme heeft zich aangepast. Van brute bezetting tot economische uitbuiting via schuldslavernij en privatisering, Amerikaanse bedrijven profiteren terwijl de bevolking verarmt. Public-Private Partnerships en belastingvrijstellingen maken Puerto Ricanen dakloos in hun eigen land.
In 1964 werd vakbondsactiviste Kowsilla vermoord door een stakingsbreker in Guyana, een daad van koloniale onderdrukking en verdeel-en-heerspolitiek. De Britse autoriteiten manipuleerden verkiezingen en versterkten etnische spanningen om arbeidersstrijd te ondermijnen, wat leidde tot dodelijk geweld en massale ontwrichting.
Onderneming Onderdak (1982) van André Reeder onthult hoe Surinaamse en Antilliaanse migranten in Amsterdam ten prooi vielen aan huisjesmelkers, terwijl de gemeente dit faciliteerde. De film toont schrijnende woonomstandigheden en structurele uitbuiting, die decennia later nog steeds pijnlijk actueel zijn.
Francisco Ferrers Escuela Moderna bood seculier, kritisch en bevrijdend onderwijs als alternatief voor staats- en kerkelijke indoctrinatie. Zijn ideeën beïnvloedden alternatieve pedagogiek en blijven inspireren in de strijd voor vrij onderwijs. Ondanks onderdrukking leeft zijn nalatenschap voort in emancipatorische onderwijsbewegingen wereldwijd.
Puerto Rico blijft een Amerikaanse kolonie, economisch uitgebuit en politiek onderdrukt. Van de suikerrietplantages tot FBI-surveillance, de strijd voor onafhankelijkheid werd steeds neergeslagen. Toch blijft de roep om zelfbeschikking bestaan, verankerd in muziek, cultuur en het symbool van una sola estrella.
