Zohran Mamdani’s opmars in de Amerikaanse politiek is geen voetnoot, maar een hoofdstuk. Als uitgesproken moslim en pro-Palestina stem wist hij het establishment te trotseren en een electoraal succes te boeken dat eerder ondenkbaar leek. Zijn overwinning in de Democratische voorverkiezingen voor het burgemeesterschap van New York markeert niet alleen een persoonlijke triomf, maar legt ook een fundamentele breuklijn bloot in de Amerikaanse democratie: de tanende invloed van onvoorwaardelijke steun aan Israël en de opkomst van een generatie die solidariteit boven gehoorzaamheid plaatst.
De zichtbare en onzichtbare invloed van Israël in de Tweede Kamer
Wat zich in de VS voltrekt met Mamdani als breekpunt, kent zijn tegenhanger in Nederland. Terwijl Mamdani’s overwinning een verschuiving markeert richting politieke moed en pro-Palestijnse solidariteit, zien we in Den Haag een steeds zichtbaarder patroon van beïnvloeding door Israëlische lobbyorganisaties. Het CIDI, een organisatie die zich presenteert als bruggenbouwer maar vaak de lijn van de Israëlische regering volgt, speelt daarbij een sleutelrol.
Van debatinput tot directe beïnvloeding van Kamerleden, van nepaccounts op sociale media tot het weren van VN-rapporteurs: de Israëlische invloed manifesteert zich zowel zichtbaar als subtiel. Wanneer Kamerleden letterlijk passages uit CIDI-teksten citeren in commissievergaderingen, of wanneer pro-Israëlische belangenclubs exclusief worden ontvangen door bepaalde fracties, komt de vraag op tafel: wie bepaalt hier nog de kaders van het debat?
Dat officiële VN-functionarissen als Francesca Albanese worden geweerd, terwijl lobbyisten met omstreden reputaties een warm onthaal krijgen, laat zien dat politieke solidariteit met Palestina in Nederland nog altijd systematisch wordt gemarginaliseerd. In contrast met Mamdani’s weigering om zijn waarden te verzachten, kiezen veel Nederlandse politici voor het tegenovergestelde: strategische inschikkelijkheid.
Deze asymmetrie is niet zonder gevolgen. Waar Mamdani’s zege ruimte opent voor een breder discours in de VS, lijkt de Nederlandse politiek zich dieper vast te bijten in een reflex van loyaliteit en vrees. Maar ook hier groeit het bewustzijn. De vraag is niet óf, maar wanneer het Nederlandse narratief begint te barsten.
In het chaotische landschap van de Amerikaanse politiek, waar geld de dominante taal spreekt en conformiteit de toegangsprijs is, betekent de overwinning van Zohran Mamdani in de Democratische voorverkiezingen voor het burgemeesterschap van New York meer dan een onverwachte uitslag. Het is een seismische verschuiving, een barst in het ideologische fundament dat decennialang elke poging tot radicale koerswijziging wist te onderdrukken. Wat echter nog zwaarder weegt: het is het moment waarop Palestina, lang gezien als het onbespreekbare thema binnen het Amerikaanse politieke discours, zijn electorale kracht openbaart.
De normalisering van solidariteit: Palestina als breekijzer
Dat Mamdani openlijk zijn steun uitsprak voor Palestina—zonder te capituleren voor de gebruikelijke dreigementen van antisemitismebeschuldigingen of uitsluiting—mag gerust als grensverleggend worden gezien. Deze ontwikkeling is geen plotselinge openbaring, maar het resultaat van jarenlange actie: activisme, buurtorganisaties, en het tragische visuele archief van geweld tegen Palestijnse lichamen. Zelfs de meest doorgewinterde cynici kunnen dat geweld niet langer negeren.
Zijn verkiezingssucces maakt zichtbaar wat velen fluisterend al erkenden: het ‘Zionistische taboe’ is tandeloos geworden. Zoals Peter Feld—progressieve strateeg en voormalig directeur van het Democratisch georiënteerde PR-bureau The Insurrection—het treffend stelde: “Zionism is a paper tiger in Democratic politics.” De vermeende consensus rond Israël blijkt een zorgvuldig in stand gehouden illusie, gevoed door donorbelangen maar gedragen door steeds minder kiezers—zeker onder jongere, moreel geëngageerde generaties.
Het establishment als zombie: Cuomo’s nederlaag
Mamdani’s opponent, Andrew Cuomo—belichaming van verouderde machtsstructuren en neoliberale zelfgenoegzaamheid—werd gesteund door zwaargewichten als Bloomberg, Ackman en Clinton. Toch keerde het electoraat zich tegen hem. Ironisch genoeg niet ondanks, maar juist vanwege zijn connecties. Zelfs in New York, “de meest Joodse stad buiten Israël,” kozen kiezers in meerderheid voor principes boven loyaliteit aan een uitgehold dogma.
Palestina als lakmoesproef: van taboe naar test-case
Wat Mamdani’s overwinning vooral illustreert, is dat een uitgesproken pro-Palestijns standpunt niet langer automatisch politieke zelfmoord betekent. Sterker nog, het gaf zijn campagne extra kracht. Zijn sociaal programma—van gratis openbaar vervoer tot huurbevriezing—werd niet overschaduwd door zijn buitenlandse visie, maar er juist door verdiept. Voor veel kiezers bleken economische rechtvaardigheid en internationale solidariteit onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Dat hij zonder concessies doorbrak, toont aan dat het moment van politieke moed is aangebroken. Het establishment, dat hem als radicaal wegzette, ziet zich nu geconfronteerd met een legitimiteitsprobleem: de afstand tot de eigen achterban wordt pijnlijk zichtbaar.
Islamofobie als systeemfout: een symbolische breuk
Minstens zo betekenisvol als zijn Palestina-standpunt is Mamdani’s positie als moslim in de Amerikaanse politiek. In een land dat moslims structureel heeft uitgesloten sinds 9/11—met als dieptepunt Trump’s beruchte inreisverbod voor inwoners uit overwegend islamitische landen—is zijn overwinning een historisch keerpunt. De veiligheidsstaat—van surveillance tot mediaframes—slaagde er niet in om zijn uitgesproken anti-imperialistische agenda te neutraliseren.
“I’m not here to assimilate into the status quo—I’m here to challenge the systems that told people like me we don’t belong.” —Zohran Mamdani
Dit is geen triviale prestatie. Het is een afwijzing van twintig jaar genormaliseerde islamofobie—verpakt in de taal van redelijkheid, veiligheid en pragmatisme. Mamdani’s winst is geen inwilliging van het systeem, maar een collectieve weigering van de uitgeslotenen om zich nog langer te verontschuldigen voor hun bestaan.
De dialectiek van coöptatie: een volgende strijd
Toch ligt er gevaar op de loer. De politieke machine zal trachten zich aan te passen. Er is een reëel risico dat Mamdani’s boodschap wordt afgezwakt tot een veilige, symbolische gestiek. “Solidariteit” als leus in plaats van als politiek project. Denk aan hoe politici als Alexandria Ocasio-Cortez, ooit gevierd om hun uitgesproken links-progressieve geluid, onder institutionele druk soms hun toon hebben moeten matigen—zoals bij het controversiële stemmen over militaire hulp aan Israël. Het zou niet de eerste keer zijn dat een radicaal geluid wordt ingekapseld in het keurslijf van respectabele progressiviteit.
“The system isn’t broken. It was built this way.” —Alexandria Ocasio-Cortez
De vraag is daarom niet alleen of Mamdani deze overwinning kan verzilveren, maar of hij kan blijven weigeren. Weigeren om zijn waarden te verruilen voor strategische stilte. Weigeren om Palestina te herleiden tot een ‘complex dossier’ in plaats van een schreeuw om rechtvaardigheid.
Een instortend narratief
Zijn overwinning staat symbool voor een bredere kentering: de barsten in de hegemonie van het Israël-discours binnen de Amerikaanse politiek. Deze hegemonie brokkelt niet af door een plotselinge revolutie, maar door haar eigen oververzadiging—een systeem dat steeds minder resonantie vindt bij een nieuw, bewust publiek. De onstilbare drang naar uitzonderingspositie en absolute loyaliteit begint haar overtuigingskracht te verliezen.
Dat betekent niet automatisch dat de pro-Palestijnse zaak al heeft gewonnen. Maar de ruimte waarin haar stem niet langer gemarginaliseerd wordt, groeit. Voor het eerst in decennia ontstaat er ruimte voor alternatieve verhalen—voor rechtvaardigheid zonder voorbehoud, voor solidariteit als politiek fundament.
Wat er precies zal ontstaan, ligt nog open. Maar de verstarring is doorbroken. En in die beweging schuilt hoop.
Nieuwe inzichten, kritische verhalen
Op vrheid.nl schrijven we over vrijheid, gelijkheid, klimaat en LHBTQ+ rechten. Altijd scherp, altijd onafhankelijk. Blijf ons volgen en mis niets!