Nu de politieke strijd onverminderd voortduurt, duiken de woorden van voormalig stafchef John Kelly opnieuw op als een waarschuwing. Kelly werkte anderhalf jaar aan Trumps zijde in het Witte Huis en kent de man door en door. Zijn oordeel is genadeloos: Trump voldoet “aan alle criteria van een fascist”.
De autoritaire neigingen van Trump
Volgens Kelly is Trump geobsedeerd door absolute loyaliteit, bereid staatsinstituties zoals het leger te misbruiken om politieke tegenstanders uit te schakelen, en niet vies van het aanwakkeren van geweld. Hij wijst op Trumps uitspraken dat hij militairen wil inzetten tegen wat hij “radicaal-linkse gekken” noemt — woorden die klinken als een dreigement, niet als beleid.
Admiraal voor Hitler
Het meest verontrustend? Kelly zegt dat Trump herhaaldelijk heeft gezegd dat hij “generaals wil zoals Hitler had”. Toen Kelly hem erop wees dat Hitler’s eigen generaals meerdere keren probeerden hem te vermoorden, bleef Trump vasthouden aan het idee van onvoorwaardelijke loyaliteit. Hij zou zelfs hebben opgemerkt dat Hitler “ook goede dingen heeft gedaan” — in lijn met eerdere momenten waarop hij nazi’s en hun tegenstanders op één lijn zette, zoals in Charlottesville in 2017.
Minachting voor veteranen
Kelly beschuldigt Trump er ook van weinig respect te hebben voor Amerikaanse soldaten, zeker voor degenen die gewond raakten of sneuvelden. Tijdens een bezoek in 2017 aan een militaire begraafplaats zou hij hebben gevraagd: “Wat hadden zij eraan?” In 2018 sloeg hij een herdenking op een Amerikaans oorlogskerkhof in Frankrijk over — officieel vanwege de regen, maar volgens critici omdat zijn kapsel belangrijker was.
Kamala Harris slaat terug
Democratisch presidentskandidaat Kamala Harris reageerde fel: Trump is volgens haar “losgeslagen” en “een gevaar voor de democratie”. Ze benadrukte dat een leider die Hitler als voorbeeld ziet en dictators bewondert, geen plaats heeft in een land dat zichzelf als bastion van vrijheid presenteert.
Wat betekent dit op de lange termijn?
Bij een herverkiezing van Trump, waarschuwt Kelly, dreigt de Amerikaanse democratie verder te eroderen. Het gaat niet alleen om beleid, maar om de vraag of de VS kiest voor democratische waarden of een leider die macht boven alles stelt.
Een groeiende dreiging
Sinds Kelly’s onthullingen heeft Trump zijn toon niet getemperd. Integendeel: hij kondigt “krachtigere maatregelen” aan tegen politieke tegenstanders, wat volgens critici steeds meer doet denken aan de methoden van autoritaire leiders in verval. In hun ogen is dit een symptoom van een imperium dat wankelt: hoe meer de macht afbrokkelt, hoe feller de greep wordt op tegenstanders. Deze escalatie past in het bredere patroon van het verval van een imperium, waarin leiders hun toevlucht nemen tot steeds scherpere retoriek en repressie – een terugkerend motief waarbij machthebbers hardere middelen inzetten naarmate hun greep op de macht wankeler wordt.
