Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA heeft deze week een plan gepresenteerd waarin hij oproept tot een ‘realistisch’ gesprek over migratie. Hij lijkt daarmee te willen ontsnappen aan het gepolariseerde asieldebat door te focussen op arbeids- en studiemigratie. Maar deze strategie, hoe slim ze ook lijkt, kan niet anders dan contraproductief uitpakken. In plaats van de opmars van extreemrechts te stoppen, bevestigt ze juist hun narratief, en daarmee slaat Timmermans de plank finaal mis.
Waarom Realisme Niet Genoeg Is
Progressieve politiek, zowel in Nederland als elders, heeft de neiging gehad om de opkomst van extreemrechts te zien als een reactie op hun eigen tekortkomingen. Het idee dat de witte arbeider is genegeerd en dat het linkse beleid ‘doorgeslagen’ is, blijft een centraal punt in deze zelfkritiek. Maar in werkelijkheid ligt de kern van de economische en sociale malaise elders: niet bij nieuwkomers, maar bij het neoliberale systeem dat hebzuchtige multinationals en aandeelhouders heeft beloond ten koste van de arbeidersklasse.
Advertentie:
Timmermans’ keuze om het debat te starten bij migratie is problematisch, omdat het de framing van extreemrechts versterkt. Dit frame stelt de migrant – en breder, iedereen met een migratie-achtergrond – voor als de oorzaak van maatschappelijke problemen. Maar deze problemen zijn het resultaat van structurele keuzes: miljarden euro’s aan fossiele subsidies, belastingvoordelen voor de allerrijksten, en de verwaarlozing van de publieke sector. Dit zijn de echte vijanden van de arbeider.
De Strategische Dreiging van Extreemrechts
Extreemrechts werkt strategisch, van het stapsgewijs normaliseren van haatzaaierij tot het aanvallen van de onafhankelijke rechtspraak en persvrijheid. Progressieve partijen moeten deze dreiging niet onderschatten, maar actief bestrijden met een tegengeluid gebaseerd op inclusie en democratie.
Het plan van GroenLinks-PvdA mist een krachtig alternatief. Door migratie als vertrekpunt te nemen, bevestigt het onbedoeld het frame van extreemrechts en schuift het politieke midden verder naar rechts. Alleen door expliciet te kiezen voor solidariteit en structurele verandering kunnen progressieve partijen het tij keren.
Het is geen optie voor progressieve partijen om het frame van extreemrechts te volgen. Dit versterkt niet alleen hun positie, maar normaliseert ook een politiek van verdeeldheid en angst. Het tij kan alleen worden gekeerd door resoluut te kiezen voor een alternatief dat inclusie en rechtvaardigheid centraal stelt.
Het Verhaal van Solidariteit
Als progressieve politiek wil winnen, moet ze een fundamenteel ander verhaal vertellen. Het verhaal van solidariteit. Dat betekent het herverdelen van welvaart door eerlijke belastingen op grote bedrijven en rijkdom. Het betekent investeren in de publieke sector: sociale huurwoningen bouwen, gratis openbaar vervoer aanbieden, de zorg en het onderwijs toegankelijker en beter maken. Progressieve politiek moet mensen niet vertellen dat er schaarste is – ze moet laten zien dat er genoeg is voor iedereen, mits eerlijk verdeeld.
Dit is het verhaal dat de verzorgingsstaat ooit groot heeft gemaakt. Het is een bewezen strategie die zorgde voor een gezondere, meer welvarende samenleving. In plaats van de focus te leggen op migratie als een probleem, moeten progressieve politici hun energie richten op het versterken van de publieke sector en het bestrijden van economische ongelijkheid.
Voorbeelden zoals gratis openbaar vervoer in Luxemburg en energiedemocratie in Duitsland laten zien hoe publieke investeringen en eerlijk beleid direct bijdragen aan sociale en economische rechtvaardigheid. Deze initiatieven bieden tastbare lessen voor progressieve politiek: het is mogelijk om rechtvaardigheid en duurzaamheid te combineren en daarmee iedereen vooruit te helpen.
Succesverhalen van Rechtvaardigheid en Duurzaamheid
Zo heeft de uitbreiding van sociale huisvesting in steden als Wenen laten zien dat investeren in de publieke sector zowel sociale cohesie versterkt als economische ongelijkheid vermindert.
In Luxemburg heeft de overheid gratis openbaar vervoer ingevoerd, waardoor mobiliteit toegankelijk is voor iedereen en economische ongelijkheid wordt verminderd. Dit model bewijst dat investeringen in publieke diensten direct bijdragen aan sociale cohesie en duurzaamheid.
In Noorwegen wordt een groot deel van de zorgsector publiek gefinancierd, wat heeft geleid tot een van de meest toegankelijke gezondheidszorgsystemen ter wereld. Deze aanpak laat zien hoe eerlijke belastingheffing en publieke investeringen de levenskwaliteit voor iedereen verbeteren.
Lokale gemeenschappen in Duitsland hebben succesvolle energiecoöperaties opgezet die hernieuwbare energie opwekken en lokaal eigenaarschap bevorderen. Dit heeft niet alleen de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderd, maar ook economische voordelen opgeleverd voor burgers.
Finland heeft internationaal erkenning gekregen voor zijn hervormingen in het onderwijs, met een focus op kleine klassen, individuele aandacht en gelijke kansen voor alle leerlingen. Dit toont aan dat investeren in onderwijs een krachtige manier is om sociale ongelijkheid tegen te gaan.
Deze voorbeelden tonen aan dat het mogelijk is om rechtvaardigheid en duurzaamheid te combineren. Nederland kan hier lessen uit trekken door een ambitieuze koers te varen die publieke investeringen en gelijke kansen centraal stelt. Ook in Nederland zijn er hoopvolle initiatieven die laten zien wat mogelijk is met progressief beleid. In Amsterdam heeft de energietransitie geleid tot de oprichting van energiecoöperaties die bewoners directe toegang geven tot lokaal opgewekte, duurzame energie. Dit model combineert duurzaamheid met sociale betrokkenheid, door eigenaarschap en voordelen terug te brengen naar de gemeenschap.
Daarnaast zet Utrecht zich in voor sociale huisvesting met ambitieuze projecten die betaalbare woningen realiseren voor kwetsbare groepen. Door intensieve samenwerking tussen gemeente, woningcorporaties en bewonersorganisaties wordt hier aangetoond dat publieke investeringen bijdragen aan zowel sociale cohesie als economische stabiliteit.
Als deze kleinschalige successen verder worden opgeschaald, kan Nederland een voortrekkersrol spelen in progressieve verandering op nationaal niveau.
De Toekomst van Progressieve Politiek
Progressieve politiek moet samenwerken over partijgrenzen heen om een krachtige coalitie te vormen die solidariteit, duurzaamheid, en rechtvaardigheid centraal stelt.
Als progressieve politiek impact wil hebben, moet ze zich richten op de werkelijke oorzaken van onvrede en onzekerheid: economische ongelijkheid, klimaatverandering, en een uitgeholde publieke sector. Ze moet mensen perspectief bieden, een toekomst waar ze in kunnen geloven. Dat betekent: breken met het frame van extreemrechts en terugkeren naar de kern van wat progressieve politiek ooit groot maakte – solidariteit, rechtvaardigheid, en hoop. Alleen dan kan ze de opmars van extreemrechts stoppen en een eerlijke samenleving bouwen voor iedereen.
De tijd dringt. Zonder een verenigd progressief front zal extreemrechts ongestoord doorgaan met het afbreken van de democratische waarden waarop onze samenleving is gebouwd.
De keuze is niet vrijblijvend: ofwel bouwen we samen aan een toekomst van rechtvaardigheid en hoop, of we laten ons meeslepen in een spiraal van exclusie en verdeeldheid. Het is tijd voor progressieve politiek om leiderschap te tonen en te kiezen voor een rechtvaardige samenleving – vóór het te laat is.
Advertenties: Door op een van de advertenties te klikken, help je ons enorm—het kost jou niets, maar maakt een groot verschil voor ons!