Terwijl regenboogvlaggen wereldwijd steeds vaker worden ingelijfd door bedrijven, beleidsmakers en gemeenten als progressief uithangbord — zonder dat daar wezenlijke inzet of risico tegenover staat — leven er mensen voor wie queer-zijn geen expressie, maar noodzaak is. Geen identiteitspolitiek, maar existentiële strijd.
Kasha Jacqueline Nabagesera, geboren in Oeganda, belichaamt dat verzet. Geen corporate mascotte of keurige paradeganger met een sponsor op de achtergrond. Haar verhaal begint in de modder van uitsluiting, geweld en koloniale wetten die nog steeds bloed eisen in ruil voor liefde.
Verzet tegen een moordwet
Toen Oeganda in 2014 wereldnieuws werd vanwege een wet die de doodstraf instelde voor “ernstige homoseksualiteit”, stond Nabagesera niet aan de zijlijn. Ze stond er middenin. Niet als adviseur van een internationale NGO of mediagenieke woordvoerder, maar als bedreigde queer vrouw met niets dan moed, bondgenoten en overtuiging.
De wet werd datzelfde jaar ingetrokken. Niet omdat het regime tot inkeer kwam, maar door druk. Binnenlands. Internationaal. Van onderop. Het was een overwinning van gemeenschap boven institutie.
Maar de repressie veranderde van vorm. In plaats van brute openheid koos het regime voor subtielere middelen: wetten met ogenschijnlijk onschuldige titels als “anti-pornografie” of “bescherming van culturele waarden”. Achter die vage formuleringen schuilt een gerichte aanval op lichamen die afwijken, stemmen die zich niet voegen. Kasha prikt daar doorheen en noemt het wat het is: juridische camouflage voor structureel geweld, ontworpen om verzet moeilijker zichtbaar en solidariteit strafbaar te maken.
Pan-Afrikaanse queer netwerken
Wat Nabagesera onderscheidt, is haar inzet voor solidariteit zonder grenzen of hiërarchie. Ze hielp Pan Africa ILGA opbouwen, een netwerk waar trans personen, sex workers, lesbische groepen en queer collectieven zich niet alleen organiseren, maar ook leren van elkaar, falen samen en delen wat werkt.
“Onze onderdrukkers delen scripts,” zegt ze. “Dus wij delen strategie.”
Waar het westerse discours Afrika vaak afschildert als homogeen en achterlopend, laat Kasha zien: er is veerkracht. Er is kennis. Er is beweging. Vaak onzichtbaar, maar niet onbeduidend. Activisme dat niet wacht op toestemming, budgetten of likes, maar gebeurt omdat het moet.
Het koloniaal evangelie
De Oegandese antihomowetten zijn geen lokaal erfgoed. Ze zijn een naargeestige erfenis van het Britse kolonialisme, inmiddels opgeblazen met Amerikaanse evangelische miljoenen. Volgens Kasha zijn het niet zomaar predikers, maar reactionaire propagandisten die onder het hypocriete mom van zogenoemde ‘family values’ een reactionaire agenda van haat exporteren. Ze kapen religie om onderdrukking heilig te verklaren, terwijl ze gewiekst gebruikmaken van de missionaire infrastructuur die ooit met geweld werd opgelegd. Wat ze doen is geen prediking, maar culturele sabotage.
Het patroon herhaalt zich, niet alleen in landen als Ghana of in Europese landen als Polen en Hongarije — waar reactionaire reflexen steeds openlijker de kop opsteken — maar ook in West-Europa zelf. Ook hier grijpen politieke en religieuze krachten naar het vocabulaire van traditie en veiligheid om het recht op lichamelijke en seksuele autonomie stelselmatig te ondermijnen. Het is geen toeval. Het is georganiseerde backlash. Een morele kruistocht tegen gender- en seksuele vrijheid, vermomd als bescherming van gezin, cultuur of natie.
Nabagesera’s antwoord: eigen media, eigen verhalen, eigen netwerken. Kuchu Times. Bombastic Magazine. Initiatieven die geen ruimte vragen, maar nemen. Die niet richten op het overtuigen van machthebbers, maar op het versterken van elkaar.
Beweging als collectief organisme
Wat Kasha radicaal maakt, is niet alleen haar durf, maar haar visie. Geen heldencultus. Geen personal brand. Ze stapte uit de organisatie die ze zelf oprichtte — FARUG — om plaats te maken. Nieuwe stemmen, nieuwe vormen. Geen opvolging, maar verspreiding.
“Als ik morgen wegval, moet de beweging blijven bestaan. Onafhankelijk.”
In een wereld waarin activisme soms lijkt te draaien om zichtbaarheid en individuele invloed, is dit fundamenteel anders. Geen verticale lijnen. Geen held op een podium. Maar een netwerk, een rhizoom. Opgeladen met collectief geheugen, gevoed door gedeelde risico’s.
Wat Nederland moet horen
Terwijl wij hier Pride vieren met glitter, speeches en boten, is het goed om te vragen: wat vieren we eigenlijk? En voor wie? Wat betekent zichtbaarheid als anderen er gevangenis of doodstraf voor riskeren?
De wetten waartegen Nabagesera strijdt zijn mede mogelijk gemaakt door Europese en Amerikaanse structuren. Door ontwikkelingsfondsen met moralistische agenda’s. Door kerken die zwijgen. Door bedrijven die inclusiviteit claimen maar afwezig zijn zodra het schuurt.
Echte solidariteit vereist dat we verder kijken dan onze eigen parades. Naar Gaborone. Naar Kampala. Naar waar strijd geen keuze is maar ritme. Niet uit empathie, maar uit verbonden belang.
Hoop is er, maar niet als zachte troost of loze belofte. Hoop is strategie. Tactiek. Een bewuste keuze om te blijven vechten, ook wanneer de backlash fel is en de risico’s reëel.
“We begonnen zonder middelen, zonder plan. Nu hebben we kennis. Netwerken. Bereik,” zegt Kasha.
Juist de hevigheid van de tegenreactie bevestigt de impact van het werk dat wordt verzet. Systemen raken pas in paniek als ze zich bedreigd voelen. Verandering roept verzet op — en dat is geen zwakte, maar bewijs van kracht.
Laat Pride daarom meer zijn dan een feest. Laat het een collectief geheugen zijn, een ritueel van erkenning. Een moment waarop we stilstaan bij het feit dat queer-zijn, voor velen, nog steeds strijd is. Dat zichtbaarheid elders gevangenisstraf, vernedering of erger betekent.
Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Ze wordt bevochten, keer op keer. En wie zich queer noemt in veilige context, draagt de verantwoordelijkheid om niet slechts toeschouwer te zijn, maar bondgenoot. Actief. Solidair. Onvermoeibaar.
Kasha ís Pride. Niet als symbool, maar als praktijk. De rest is verpakking.
