Door Punkerslut
Wanneer we spreken over “autoriteit,” bedoelen we het opleggen van de wil van één persoon aan een ander. Autoriteit veronderstelt dus automatisch ondergeschiktheid. De meeste anarchisten, en ikzelf als voormalig anarcho-communist, zouden het eens zijn met deze basisdefinitie, zoals ook door Friedrich Engels beschreven. De Russische anarchist Kropotkin definieert autoriteit als het opeisen van gehoorzaamheid door individuen van anderen, zoals dat gebeurt door de staat, de wet, de kerk, en het leger.
Engels stelt echter dat de moderne industriële samenleving een groot aantal mensen vereist die samenwerken om machines draaiende te houden. Ingenieurs, monteurs en arbeiders zijn nodig om de stoommachines te onderhouden en te bedienen. Dit betekent dat iedereen zich moet houden aan vastgestelde werktijden, bepaald door de ‘autoriteit van de stoom,’ zonder ruimte voor persoonlijke autonomie. Iedereen moet op dezelfde tijd beginnen en stoppen om de productie te garanderen.
Kritiek op Engels’ Interpretatie van Autoriteit
Hier begin ik mijn kritiek op Engels’ interpretatie van autoriteit. Wat Engels lijkt te doen, is de betekenis van “autoriteit” verwarren met termen als “kracht” of “invloed.” Hij gaat zelfs zo ver om te zeggen dat wanneer iemand een beslissing voor zichzelf neemt, hij toch nog steeds ‘gehoorzaamt’ aan een autoriteit, namelijk de autoriteit van zijn eigen autonomie. Maar dit is een fundamentele misvatting van wat autoriteit werkelijk betekent. Autoriteit impliceert altijd een externe macht die gehoorzaamheid afdwingt; het is niet slechts een situatie waarin iemand handelt uit eigen wil.
Het lijkt mij alsof Engels een totaal andere definitie probeert te gebruiken om zijn argumenten tegen anti-autoritaire ideeën kracht bij te zetten. Hij stelt dat productie in een industriële samenleving regels vereist en dat individuele vrijheid niet altijd mogelijk is. Maar wat Engels hier niet begrijpt, is dat hij de daadwerkelijke betekenis van autoriteit verdraait. Autoriteit is niet hetzelfde als fysieke wetten zoals de zwaartekracht of natuurkrachten zoals honger. Niemand ‘gehoorzaamt’ aan zijn honger; we voldoen simpelweg aan onze basisbehoeften.
Het Sociale Karakter van Productie: Een Kritisch Standpunt
Engels beweert dat productie altijd een sociale activiteit is en dat samenwerking noodzakelijk is voor elke vorm van productie. Hij stelt dat een arbeider niet kan komen werken wanneer hij wil, maar alleen wanneer het productieproces dit vereist, bijvoorbeeld wanneer de stoommachine draait. Volgens hem is dit een onvermijdelijke realiteit van de moderne industrie.
Maar Engels lijkt het cruciale punt te missen dat niet alle samenwerking autoriteit impliceert. Mensen kunnen samenwerken zonder de structuren van dwang die inherent zijn aan autoritaire systemen. Wanneer hij spreekt over de ‘autoriteit van de stoom,’ bedoelt hij eigenlijk de sociale verplichtingen die voortvloeien uit een systeem dat is ontworpen om winst te maximaliseren, niet de natuurlijke noodzaak van samenwerking.
Dit is het verschil tussen vrijwillige samenwerking en gedwongen autoriteit. In een echt anarchistische samenleving zouden mensen samenwerken op basis van wederzijdse overeenstemming en gemeenschappelijke doelen, niet omdat ze door een externe macht worden gedwongen. Engels lijkt te vergeten dat productie niet altijd op deze gecentraliseerde, autoritaire manier hoeft plaats te vinden.
Wat Engels Verkeerd Begrijpt Over Samenwerking
Engels beweert dat mensen altijd hebben samengewerkt binnen structuren die enige vorm van autoriteit vereisten, zoals stamoudsten of leiders. Maar hij vergeet dat deze autoriteitsstructuren niet altijd nodig zijn geweest voor samenwerking. Onze voorouders in jager-verzamelaars samenlevingen werkten samen zonder complexe hiërarchieën. Ze organiseerden zich op basis van wederzijds respect en gedeelde belangen, niet vanwege opgelegde macht.
Natuurlijk vereist een complexe moderne industrie zoals een kerncentrale meer coördinatie dan het maken van een pijl en boog in een primitieve samenleving. Maar Engels’ argument dat autoriteit noodzakelijk is in elke vorm van samenwerking, mist het punt dat mensen in staat zijn om op gelijkwaardige en vrijwillige basis samen te werken, zonder de noodzaak van opgelegde hiërarchieën of structuren van dwang.
Het Misverstand van Anarchistisch Individualisme
Engels beweert dat anarchistisch individualisme geen rekening houdt met de realiteit van sociale productie. Maar in werkelijkheid erkent anarchisme dat samenwerking noodzakelijk is, zonder de noodzaak van dwang. Engels verwart vrijwillige samenwerking met autoritaire onderwerping en gebruikt deze verwarring om anarchistische ideeën te ondermijnen. Hij gaat ervan uit dat mensen alleen kunnen samenwerken onder een systeem van regels en autoriteit, terwijl anarchisten geloven dat echte samenwerking voortkomt uit vrije wil en gemeenschappelijke doelen.
Naar een Eerlijkere Samenleving
Laten we duidelijk zijn: Engels’ argumenten zijn gebaseerd op een fundamenteel misverstand van wat autoriteit werkelijk betekent. Mensen kunnen samenwerken zonder de structuren van dwang die hij noodzakelijk acht. Anarchisme stelt dat vrijheid en samenwerking niet tegenover elkaar staan, maar juist hand in hand gaan.
Solidariteit met alle kameraden, zelfs met diegenen waarmee ik het oneens ben, want ons gezamenlijke doel is een betere wereld voor iedereen. – Punkerslut