De recente gratieverlening aan Hunter Biden door president Joe Biden werpt opnieuw vragen op over de reikwijdte en ethiek van het presidentiële gratierecht. Critici waarschuwen voor een gevaarlijk precedent dat machtsmisbruik normaliseert, terwijl anderen het zien als een noodzakelijke correctie op een scheve rechtsgang.
In scherp contrast staat Donald Trumps beleid van gratieverlening. Waar het gratierecht traditioneel bedoeld is om gerechtigheid te herstellen, maakte Trump er een politiek wapen van. Zijn beleid diende bondgenoten en beloofde bescherming aan loyalisten, en dat ondermijnde de rechtsstaat op fundamentele wijze.
Tijdens zijn presidentschap (2017-2021) schonk Trump gratie aan 237 mensen. Hij sloeg vaak de gebruikelijke procedures van het Office of the Pardon Attorney over en zette zijn eigen agenda door. De lijst van begunstigden leest als een catalogus van politieke vrienden en veroordeelde criminelen – van Michael Flynn, veroordeeld voor het liegen tegen de FBI, tot Paul Manafort, schuldig aan belastingfraude, en Steve Bannon, aangeklaagd voor fraude. Zelfs oorlogsmisdadigers zoals Nicholas Slatten, betrokken bij het bloedbad van Nisour Square, werden vrijgepleit onder het mom van patriottisme.
Volgens critici was dit geen eenmalig incident, zoals de gratieverlening van Gerald Ford aan Nixon ooit was, maar een structurele aanval op de fundamenten van de democratie. Trumps keuzes toonden minachting voor ethische normen en een bereidheid om het vertrouwen in de instituties te ondermijnen. De implicaties reiken ver: door gratie te gebruiken als een instrument van persoonlijke en politieke bescherming, opende hij de deur voor toekomstige presidenten om hetzelfde te doen. Daarmee veranderde een middel om onrecht te herstellen in een machtig wapen van willekeur.
Trump stond erom bekend dat hij in zijn realityshow “You’re fired!” riep – in het Witte Huis werd dat “You’re pardoned!”. Deze slogan illustreert niet alleen de corrumpering van een belangrijk juridisch instrument, maar ook de dreiging die een ongeremde uitvoerende macht vormt voor de democratie.
Dubbele standaarden en politieke hypocrisie
De gratieverlening aan Hunter Biden ontketende begrijpelijkerwijs veel ophef, zowel bij Republikeinen als bij enkele Democraten. Critici wezen erop dat Biden eerder had beloofd zijn zoon niet te zullen gratiëren, maar dit toch deed. Tegelijkertijd roept deze kritiek vragen op over dubbele standaarden.
Tijdens Trumps presidentschap bleef het opvallend stil in Republikeinse kringen toen hij een golf van gratieverleningen aan politieke vertrouwelingen uitdeelde – mensen als Steve Bannon, Paul Manafort en Roger Stone, veroordeeld voor ernstige misdrijven als fraude en meineed. Zelfs Charles Kushner, veroordeeld voor belastingontduiking en chantage van een familielid, kreeg niet alleen gratie, maar werd prompt gepromoveerd tot ambassadeur.
De verontwaardiging die Bidens besluit nu oproept, klinkt dan ook wat hypocriet. Conservatieve media die Bidens keuze scherp bekritiseren, zwegen indertijd opvallend toen Trump zijn bondgenoten vrijsprak. Liberale media als CNN en MSNBC daarentegen legden Bidens beslissing onder de loep, terwijl Republikeinse kopstukken hun afkeuring destijds voor zich hielden.
Het roept de vraag op of gratie nog wel een neutraal instrument van gerechtigheid is, of eerder een speelbal van politieke belangen. Bidens gratiebesluit lijkt voort te komen uit een mengeling van persoonlijke bescherming en juridische overwegingen, maar de kritiek daarop is onlosmakelijk verbonden met de bredere hypocrisie in de Amerikaanse politiek.
Een overzicht van Trumps gratiebeleid
Hier volgt een overzicht van enkele prominente personen die door Trump werden vrijgesproken:
- Joe Arpaio – Voormalig sheriff, veroordeeld voor minachting van de rechtbank.
- Michael Flynn – Leugens tegen de FBI over Russische contacten.
- George Papadopoulos – Gelogen over Russische contacten.
- Alex van der Zwaan – Nederlandse advocaat, logen tegen onderzoekers.
- Paul Manafort – Belasting- en bankfraude.
- Roger Stone – Meineed en belemmering van de rechtsgang.
- Charles Kushner – Chantage en belastingontduiking.
- Steve Bannon – Fraude bij fondsenwerving voor de grensmuur.
- Duncan Hunter – Campagnegeld misbruikt voor persoonlijke luxe.
- Chris Collins – Insider trading.
- Elliott Broidy – Illegaal lobbyen namens buitenlandse entiteiten.
- Michael Milken – Effectenfraude.
- Bernard Kerik – Belastingfraude en liegen tegen de overheid.
- Clint Lorance – Moord op ongewapende Afghaanse burgers.
- Nicholas Slatten – Moorden in Nisour Square.
Deze gratieverlening leidde tot felle kritiek, juist omdat veel begunstigden nauwe banden met Trump hadden. Bovendien was het proces vaak weinig transparant en omzeilde het de gebruikelijke procedures.
Trump heeft zelfs meerdere keren publiekelijk gesuggereerd gratie te willen verlenen aan veroordeelden van de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021, mocht hij in 2024 opnieuw president worden. Zijn uitspraken hierover, variërend van rallies in Texas tot interviews op CNN en Newsmax, tonen een bereidheid om zelfs gewelddadige acties tegen de democratie te legitimeren.
Wat als het politieke landschap kantelt?
De kritiek op Bidens gratie voor zijn zoon Hunter zal ongetwijfeld aanhouden, maar het dwingt ons ook om de bredere dynamiek te onderzoeken: hoe gaan we om met gratie in een steeds meer gepolariseerd klimaat? Rachel Maddow wees er recent op dat een door Trump gepolitiseerde FBI – met plannen om Kash Patel aan te stellen als directeur en openlijk te pleiten voor vergelding tegen politieke tegenstanders – Bidens besluit plausibel beïnvloedde.
In zo’n context kan Bidens gratiebesluit worden gezien als een preventieve zet tegen toekomstige wraakacties. Het illustreert dat clemency niet altijd alleen een juridisch middel is, maar soms ook een noodzakelijke grens tegen machtsmisbruik.
De grote vraag blijft of Bidens gratiebesluit de democratie versterkt of juist nieuwe ethische vraagstukken opent. Zonder duidelijke normen en verantwoording riskeren we dat clemency verwordt tot een instrument van wraak. In dat licht is Bidens beslissing misschien wel meer dan een persoonlijke geste: het is een poging om een streep te trekken in een tijdperk waarin politieke vergelding steeds normaler lijkt.
Advertenties: Door op een van de advertenties te klikken, help je ons enorm—het kost jou niets, maar maakt een groot verschil voor ons!
Nieuwe inzichten, kritische verhalen
Op vrheid.nl schrijven we over vrijheid, gelijkheid, klimaat en LHBTQ+ rechten. Altijd scherp, altijd onafhankelijk. Blijf ons volgen en mis niets!