Never Waste a Good War – De woorden van Marleen Stikker, internetpionier en directeur van Waag Futurelab, raken een kernvraag die we vandaag de dag niet langer kunnen negeren: welke oorlog voeren we, en wie vecht er eigenlijk mee? Terwijl Mark Rutte ons lijkt te waarschuwen met kreten als “prepare for war”, is het zaak om ons te realiseren dat technologie al decennialang een slagveld is. Een slagveld waar geopolitieke belangen, economische macht en individuele autonomie voortdurend botsen.
Laten we die oorlog niet verspillen. Want in de chaos van Big Tech-monopolies en geopolitieke manipulaties ligt ook een kans: een hernieuwde strijd voor soevereiniteit, democratie en controle over de technologie die ons dagelijks leven vormgeeft.
Technologie als Slagveld
Zoals Stikker terecht opmerkt, is technologie niet alleen een instrument; het is ook een machtsmiddel. De smartphone, ooit een symbool van vooruitgang en verbinding, heeft zich ontwikkeld tot een verlengstuk van Big Tech en Big Politics. Elke klik, swipe en chat levert gegevens op die worden verhandeld in een complexe economie waarin de gebruiker weinig te zeggen heeft. Het idee van een neutrale technologie is een illusie. Elke applicatie, elke telefoon, elke infrastructuur is een product van politieke en economische keuzes.
Advertentie:
Toch hebben we dit veld decennialang uit handen gegeven. We accepteerden dat Apple en Google de poortenwachters werden van ons digitale leven. We stonden toe dat onze persoonlijke gegevens een handelswaar werden. En we draaiden ons weg, vaak met de naïeve gedachte dat we “niets te verbergen” hebben.
Maar zoals Stikker benadrukt, is privacy niet alleen een individuele kwestie. Het is een collectief goed, essentieel voor journalisten, activisten, klokkenluiders en iedereen die ooit buiten de heersende norm valt. De vraag is niet of jij iets te verbergen hebt, maar of we bereid zijn de rechten en vrijheden van anderen te beschermen in een wereld waarin informatie macht is.
Wat als jouw menstruatie-app informatie deelt over jouw cyclus, die vervolgens door overheden of bedrijven wordt gebruikt om te achterhalen of je een abortus hebt ondergaan in een land waar dat strafbaar is? Privacy gaat dan niet meer om persoonlijke voorkeuren, maar om overleven in systemen die individuele vrijheid onderdrukken. Technologie kan zo een gereedschap worden om autoritair beleid door te drukken, en dat maakt de strijd om privacy en controle des te urgenter.
De Alternatieven Bouwen
De oorlog die Stikker schetst, vraagt om meer dan defensieve maatregelen. Het is niet genoeg om te reguleren, hoe noodzakelijk dat ook is. We moeten nieuwe systemen bouwen die voortkomen uit publieke waarden in plaats van winstmaximalisatie. Dat is precies wat projecten als Mobifree proberen te doen.
Mobifree is een voorbeeld van hoe het anders kan: een open-source besturingssysteem en een publieke appstore die gebruikers controle geeft over hun gegevens en privacy. Dit is geen futuristisch ideaal, maar een tastbare realiteit waar al aan gewerkt wordt. Het is een uitnodiging om niet alleen consument te zijn, maar ook deelnemer aan een alternatief systeem.
Wat hier op het spel staat, is niet alleen een technische infrastructuur, maar een culturele verschuiving. Het vraagt om ondernemerschap dat zich niet laat leiden door groeimodellen, maar door principes. Het vraagt om creativiteit, lef, en solidariteit. Zoals Stikker zegt: “Het is veel aantrekkelijker om te werken aan een internet waar je in kunt geloven.”
Europa als Geopolitieke Speler
Het is bemoedigend dat Europa zich steeds bewuster wordt van de noodzaak van soevereine technologie. Het continent beschikt over de kennis, de middelen en de massa om een tegenwicht te bieden aan Big Tech en autoritaire regimes. Maar dit zelfbewustzijn moet worden omgezet in daadkracht. Niet alleen door strengere regelgeving, maar ook door te investeren in publieke infrastructuren, educatie en onderzoek.
De strijd is ook politiek. Big Tech steunt actief extreemrechtse partijen en probeert democratische processen te beïnvloeden. De macht van bedrijven als Meta, Google en Tesla is uitgegroeid tot een geopolitiek vraagstuk. Hoe we hierop reageren, bepaalt of Europa een pion blijft in een Amerikaans-Chinees schaakspel, of dat het zijn eigen koers durft te varen.
Van Lethargie naar Actie
Wat Stikker misschien het meest duidelijk maakt, is dat we moeten breken met de lethargie. Het idee dat “het nu eenmaal zo is” heeft ons decennia gekost. Maar er is hoop. Van studenten die projecten zoals “internet is stuk, maar we gaan het maken” oppakken tot alternatieve economische modellen die rechtvaardigheid centraal stellen, de beweging is er.
De uitdaging is enorm. Klimaatverandering, toenemende ongelijkheid, en autoritaire regimes maken het verleidelijk om te vervallen in fatalisme. Maar zoals Stikker zegt: “Dat betekent niet dat wij machteloos zijn.” Er zijn alternatieven, er zijn oplossingen, en er zijn al initiatieven die laten zien hoe het anders kan.
De oorlog is hier en nu. Het is een strijd om technologie die voor ons werkt in plaats van tegen ons. Het is een strijd om democratie, privacy en rechtvaardigheid. En het is een strijd die vraagt om samenwerking, creativiteit en vastberadenheid.
Laten we deze oorlog niet verspillen. Laten we bouwen.
Advertenties: Door op een van de advertenties te klikken, help je ons enorm—het kost jou niets, maar maakt een groot verschil voor ons!