De afgelopen jaren hebben Iraanse weblogs een explosieve groei doorgemaakt. Deze online dagboeken boden Iraniërs een platform om openlijk te praten over onderwerpen die eerder als taboe werden beschouwd. Echter, de Iraanse regering heeft recent hard opgetreden om deze vrijheden te beperken.
De opkomst van Iraanse weblogs begon in 2002. Hossein Derakhshan, een jonge Iraanse journalist, schreef destijds een column over internet in een hervormingsgezinde krant in Iran. Na zijn vlucht naar Canada startte hij een van de eerste Farsi-weblogs. Op verzoek van een lezer publiceerde hij een eenvoudige handleiding waarmee iedereen, zelfs met beperkte technische kennis, een eigen weblog kon beginnen. Dit leidde binnen twee jaar tot de creatie van meer dan 75.000 Iraanse weblogs. Daarnaast schreven veel Iraniërs, zowel binnen als buiten Iran, ook in het Engels.
“Weblogs boden een ongekende mogelijkheid voor Iraniërs om hun gedachten en gevoelens te uiten in een land waar traditionele media streng werden gecontroleerd. Ze werden een toevluchtsoord voor zelfexpressie, vooral voor onderwerpen die anders verstikt zouden worden door sociale en politieke taboes,” aldus Derakhshan in een interview over de impact van zijn werk.
De weblogs bleken een essentiële uitlaatklep voor de bewoners van een land met beperkte vrijheid van meningsuiting, waar veel sociale onderwerpen taboe zijn. Aanvankelijk waren er weinig politiek georiënteerde weblogs, maar wel werden thema’s besproken die normaal gesproken onderhevig zouden zijn aan censuur, zoals liefde en seks. Veel Iraanse vrouwen begonnen een weblog om te kunnen praten over zaken die nergens anders besproken konden worden.
Toen duidelijk werd dat het internet in Iran niet werd gecensureerd, durfden Iraanse bloggers steeds explicieter te schrijven. De buitenlandse pers begon aandacht te besteden aan deze blogs, omdat ze inzicht gaven in de opvattingen van de Iraanse bevolking en hun kijk op de toenemende beperkingen van hun vrijheid.
Toch waren de webloggers zich ervan bewust dat hun vrijheid online niet gegarandeerd was. In april 2003 werd de Iraanse blogger Sina Motallebi gearresteerd, en na internationale druk drie weken later vrijgelaten. Toen CNN in juli 2003 een artikel publiceerde over Iraanse weblogs, waarin een blog van een vermeende Iraanse prostituee werd aangehaald, bleek deze echter vals te zijn. De Iraanse bloggemeenschap besefte toen dat de regering niet gediend was van dit soort publiciteit. Eén van de grootste blogs, Ladysun, startte een petitie om het imago van de Iraanse weblogs te zuiveren, met succes: het CNN-artikel werd teruggetrokken en is nergens meer online te vinden.
“De arrestatie van Motallebi en de daaropvolgende internationale aandacht maakten duidelijk dat de Iraanse regering zich bedreigd voelde door de groeiende invloed van weblogs. Het was een waarschuwing aan alle bloggers dat hun vrijheid van meningsuiting niet zonder risico was,” merkte een prominente Iraanse activist op na de gebeurtenissen.
Maar deze acties kwamen te laat. De Iraanse overheid had internetproviders al gedwongen bepaalde websites te filteren. Aanvankelijk werd dit gerechtvaardigd als een middel om gebruikers te beschermen tegen pornografie, maar ook websites met een grote hoeveelheid Iraanse weblogs werden ontoegankelijk gemaakt binnen Iran.
In augustus 2004 zette de Iraanse regering een nieuwe stap om de webloggemeenschap te beteugelen. Technici van een internetprovider werden gearresteerd omdat ze niet hadden voldaan aan het bevel om twee hervormingsgezinde nieuwssites, Emrooz en Rouydad, offline te halen. Daarnaast werden enkele Iraanse bloggers gearresteerd en gemarteld. Mohammed Ali Abtahi, de voormalige vice-premier van Iran, die ontslag nam na de uitschakeling van de hervormingsgezinden, begon zelf een weblog en zette zich in voor de vrijlating van de gevangengenomen bloggers.
Het is echter twijfelachtig of de pogingen van de Iraanse hardliners om de weblogs te onderdrukken op de lange termijn succesvol zullen zijn. Uit onderzoek blijkt dat de bevolking internet beschouwt als de meest betrouwbare informatiebron. Bovendien blijkt het blokkeren van weblogs complexer dan gedacht. Hoewel veel blogs van Iraniërs in Iran niet meer toegankelijk zijn, is het vrijwel onmogelijk de duizenden sites van Iraniërs in het buitenland te blokkeren.