China investeert al jaren grof geld in wetenschap en technologie. Daarmee trekt het land steeds meer knappe koppen aan uit alle hoeken van de wereld – van Nobelprijswinnaars tot andere topwetenschappers. Maar ironisch genoeg heeft het beleid van voormalig president Trump China nog een extra zetje gegeven.
Terwijl China zijn universiteiten en onderzoekscentra blijft uitbreiden, draaide Trump juist de geldkraan dicht voor wetenschappelijk onderzoek in de VS. Hij schrapte budgetten en viel topuniversiteiten openlijk aan. Daarbovenop probeerde hij het aantal buitenlandse studenten – vaak de motor achter Amerikaans onderzoek – flink terug te dringen. Wetenschappers met een Chinese achtergrond kregen het extra zwaar: ze werden strenger gecontroleerd of zelfs opgepakt, zogenaamd om ‘nationale veiligheid’ te waarborgen.
Het resultaat? Steeds meer wetenschappers voelden zich niet meer welkom in de VS en gingen elders zoeken. Chinese universiteiten stonden klaar om hen op te vangen. In Hongkong en Xi’an werden speciale toelatingsprogramma’s opgezet voor studenten die uit Amerika wilden vertrekken. De Chinese Academie van Wetenschappen plaatste zelfs advertenties om ontslagen wetenschappers uit de VS binnen te halen.
Klinkt slim, en dat ís het ook. Tegelijk laat het zien hoe de strijd tussen grootmachten als China en de VS zich steeds meer verplaatst naar de wereld van kennis en innovatie. Het gevecht om wie de slimste mensen heeft – wie de beste laboratoria bouwt en de meest baanbrekende ontdekkingen doet – is uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van het geopolitieke schaakspel.
Voor China gaat het daarbij om meer dan alleen prestige. Het land wil uitgroeien tot een ‘wetenschappelijke supermacht’ en pompt miljarden in strategische technologieën zoals kunstmatige intelligentie en biotechnologie. Die kennis moet niet alleen de economie vooruitstuwen, maar ook China’s machtspositie op het wereldtoneel verstevigen.
Ironisch genoeg heeft Trumps harde immigratiebeleid dat proces juist versneld. Waar Chinese onderzoekers in de jaren ’80 nog plastic testbuizen uit Amerika smokkelden omdat er thuis geen geld voor was, is de situatie nu compleet omgekeerd. China biedt niet alleen topsalarissen, maar ook uitstekende werkplekken en soms zelfs woningen om buitenlandse wetenschappers binnen te halen. Voor veel onderzoekers uit de VS blijkt het simpelweg aantrekkelijker om daar aan de slag te gaan.
Dat betekent niet dat China een wetenschappelijk paradijs is. Censuur en politieke druk kunnen nog altijd een rem zetten op wat onderzoekers mogen zeggen of publiceren. Toch zien veel wetenschappers in China juist nieuwe kansen en mogelijkheden die elders onder druk staan – vooral nu de VS kampt met raciale profilering en afnemende investeringen in onderzoek.
Dit verhaal onderstreept hoe belangrijk internationale samenwerking en kennisuitwisseling zijn. Het laat zien dat mondiale macht niet alleen bepaald wordt door legers of economie, maar ook door mensen en ideeën. En het benadrukt dat wetenschap juist sterker wordt wanneer grenzen vervagen en landen elkaar uitdagen én inspireren.
Nieuwe inzichten, kritische verhalen
Op vrheid.nl schrijven we over vrijheid, gelijkheid, klimaat en LHBTQ+ rechten. Altijd scherp, altijd onafhankelijk. Blijf ons volgen en mis niets!