Een Canadese stem tegen het nieuwe fascisme

In een zeldzaam moment van politieke helderheid sprak voormalig parlementslid Charlie Angus¹ zich uit met een intensiteit die nog lang zal nagalmen in de Canadese politiek. Zijn toespraak – fel, ongefilterd en moedig – was niet louter een aanklacht tegen Donald Trump, maar een waarschuwingssignaal voor de wereld. Een stem die de sluipende normalisering van autoritaire tendensen onder het mom van populisme luidkeels doorbrak.

De kracht van ongezouten waarheid

In het Canadese parlement, waar diplomatie vaak de boventoon voert, koos Angus voor een ongefilterde confrontatie. Hij noemde Trump een veroordeelde dader – iemand die inmiddels in een strafzaak schuldig is bevonden – een seksueel agressor, een bewonderaar van fascistische tactieken, en een handlanger van oorlogsmisdadigers als Poetin en Netanyahu. In een politiek klimaat waar eufemismen gebruikelijk zijn, sprak Angus de waarheid – zonder terughoudendheid. En dat was precies wat de situatie vereiste.

De politiestaat aan de overkant

Angus waarschuwde dat Canada – en met uitbreiding de rest van de vrije wereld – zich geen illusies meer kan permitteren over de aard van het Amerikaanse bestuur zolang Trump op het toneel blijft. De Verenigde Staten, zo stelde hij, dreigen onder Trump te verworden tot een politiestaat. Hij verwees onder meer naar gebeurtenissen in Californië, waar vreedzame demonstranten die opkwamen voor de rechtsstaat werden geconfronteerd met militaire eenheden. Het beeld dat zich daar ontvouwt – de inzet van mariniers tegen ongewapende burgers – doet denken aan de zwartste hoofdstukken uit de vorige eeuw.

Elders in het land – van Illinois tot New York – worden juristen, migratieadvocaten en activisten onder druk gezet of openlijk gecriminaliseerd. Volgens Angus is het dan ook geen tijd voor diplomatieke beleefdheden. Dit is geen bondgenoot die je met open armen ontvangt, maar een staat in verval, waar de fundamenten van de democratische rechtsorde ondergraven worden.

Trump en Poetin: een verontrustende alliantie

Het meest alarmerende aspect van Angus’ toespraak was wellicht zijn scherpe analyse van de toenadering tussen Trump en Poetin. Niet alleen negeert Trump de oorlogsmisdaden van het Kremlin, hij werkt ze actief in de hand. Toen bekend werd dat Rusland meer dan 19.000 Oekraïense kinderen had ontvoerd – een daad die door het Internationaal Strafhof als oorlogsmisdaad werd erkend – schafte Trump de Amerikaanse steun aan het Yale-programma af dat deze ontvoeringen onderzocht. Niet lang daarna staakte hij de inlichtingenuitwisseling met Oekraïne, nota bene kort nadat een Russische parlementariër dat publiekelijk had geëist. Wat volgde waren hevige Russische aanvallen op Oekraïense steden.

Daarnaast kreeg het Amerikaanse Cyber Command de opdracht om zijn digitale operaties tegen Russische sabotage te beëindigen, terwijl de juridische jacht op Russische oligarchen werd stilgelegd door Trumps ministerie van Justitie. In de Verenigde Naties blokkeerde hij tot slot een Canadese resolutie tegen sanctieontwijking door Russische olietankers én torpedeerde hij een Canadees initiatief voor een sanctiemonitoringsteam. Elk van deze stappen – ogenschijnlijk losstaand – vormt samen een patroon van actieve sabotage van de internationale rechtsorde ten gunste van Moskou.

G7 in Alberta: een bedreiging met een das om

De aankomende G7-top in Alberta, waar Trump mogelijk aanschuift aan de onderhandelingstafel, noemt Angus een aanfluiting. Hij vergeleek de situatie met het uitnodigen van een infiltrant uit het autoritaire kamp – een marionet van Poetin die zich voordoet als democratisch leider. En zijn zorgen zijn niet uit de lucht gegrepen. Onder Trump zette de VS Canada economisch onder druk met een tariefoorlog, beschuldigde het buurland van het toelaten van terroristen, en saboteerde het de samenwerking binnen het Five Eyes-inlichtingenverbond. Trump sprak zelfs openlijk over het elimineren van de grens, niet als abstract idee, maar als economische dreiging: Canada reduceren tot een vazalstaat.

Een verantwoordelijkheid die verder reikt dan Ottawa

Angus eindigde zijn toespraak met een duidelijke oproep: blijf boycotten, blijf waakzaam, en blijf trouw aan de kernwaarden van rechtvaardigheid, inclusie en democratische beginselen. Zijn boodschap overstijgt de Canadese context. Ook vanuit Amsterdam, Berlijn, Brussel of Stockholm geldt: de strijd tegen autoritair leiderschap is grensoverschrijdend. Wie nu zwijgt, maakt zich medeplichtig aan het verval.

Canada, zo stelde hij, kan een lichtpunt zijn in een duistere tijd. Maar dan moet het kiezen voor moed – voor principes boven pragmatisme. Zoals Angus. Die niet alleen de waarheid zag, maar haar ook uitsprak. Hardop. Zonder omwegen.

1. Charlie Angus is een Canadees politicus, schrijver en voormalig lid van het House of Commons namens de New Democratic Party (NDP). Hij vertegenwoordigde sinds 2004 het kiesdistrict Timmins—James Bay in het noorden van Ontario. Angus staat bekend om zijn felle pleidooien voor sociale rechtvaardigheid, inheemse rechten, en publieke verantwoording. Zijn politieke stijl kenmerkt zich door een uitgesproken moreel kompas en een onverschrokken houding tegenover macht, ook binnen internationale verhoudingen. In 2017 stelde hij zich kandidaat voor het leiderschap van de NDP en behaalde hij een gerespecteerde vierde plaats. Naast zijn parlementaire werk is Angus ook muzikant en auteur van meerdere boeken, waaronder Unlikely Radicals en Children of the Broken Treaty, waarin hij structurele ongelijkheid in Canada aan de kaak stelt. Zijn toespraak tegen Trump past binnen een bredere politieke traditie waarin hij waarschuwt voor de erosie van democratische waarden in zowel binnen- als buitenland. ↩︎