Donald Trump heeft een nieuw wapen in zijn strijd tegen de werkelijkheid: het ontslaan van iedereen die hem tegenspreekt. Toen het laatste banenrapport onverwacht somber uitviel, zette hij prompt de hoogste statistiekbaas van de VS op straat. Feiten die hem niet bevallen, worden verdraaid, herschreven of simpelweg vernietigd. Zo schuift Amerika stap voor stap richting een post-feitelijke democratie.
In Washington klinkt al decennia het gezegde: je mag je eigen mening hebben, maar niet je eigen feiten. Trump heeft vanaf dag één laten zien dat hij daar lak aan heeft. Als cijfers of rapporten hem niet bevallen, verdraait hij ze, beschuldigt hij de boodschapper – of gooit hij die eruit.
De Autoritaire Handleiding
Trump heeft altijd een losse relatie met de waarheid gehad. Van zijn opgeblazen verhalen over zijn vermogen tot de verzonnen claims over verkiezingsfraude: hij leeft in een wereld waar feiten optioneel zijn. Maar wat nu gebeurt, gaat verder dan overdrijving. Het is een systematische poging om de Amerikaanse overheid te dwingen mee te doen aan zijn alternatieve werkelijkheid.
Wetenschappers, statistici en analisten die onafhankelijk informatie leveren over economie, klimaat of volksgezondheid, staan onder toenemende druk. Wie weigert de officiële Trump-versie van de feiten te verkondigen, riskeert publieke vernedering of ontslag. Historici herkennen deze methode maar al te goed: Rusland, China, Turkije – overal waar leiders hun macht willen verstevigen, worden cijfers gemanipuleerd om succes te veinzen.
Hoe Trump de Boodschapper Straft
Het meest recente voorbeeld speelde zich af na het banenrapport van juli. Het Bureau of Labor Statistics meldde slechts 73.000 nieuwe banen – een fikse tegenvaller. Bovendien werden eerdere cijfers met 258.000 banen naar beneden bijgesteld. Trump ontplofte. Op sociale media fulmineerde hij dat de cijfers “RIGGED” waren en eiste hij het onmiddellijke ontslag van de door Biden benoemde topfunctionaris.
Binnen enkele uren stond Erika McEntarfer, gerespecteerd hoofd van het BLS, op straat. Economen en oud-functionarissen spraken van een gevaarlijk precedent: een president die onafhankelijk statistisch werk publiekelijk ondermijnt. Het effect was direct voelbaar. Financiële markten schrokken, want hun vertrouwen leunt op diezelfde objectieve data. Zoals een voormalige BLS-commissaris waarschuwde: “Als politieke druk de cijfers bepaalt, verliest iedereen zijn kompas.”
De Gevaren van Post-Feitelijke Politiek
Trump’s aanpak is gevaarlijk, niet alleen omdat hij de waarheid geweld aandoet, maar omdat hij het fundament van een democratie aantast: betrouwbare informatie. Zonder eerlijke data kunnen burgers, bedrijven en beleidsmakers geen gefundeerde beslissingen nemen.
Geschiedenis biedt sombere voorbeelden. De Sovjet-Unie vervalste economische cijfers om voorspoed te veinzen. Turkije ontsloeg zijn statistiekbaas toen inflatiecijfers ongunstig uitvielen. Nu volgt een Amerikaanse president hetzelfde pad: feiten worden genegeerd, en wie ze brengt, wordt gestraft.
Waarom Dit Ons Allen Raakt
Sommigen halen hun schouders op: Dat is Trump, zo is hij nu eenmaal. Maar dit gaat veel verder dan temperament of partijpolitiek. Als de overheid haar eigen data niet meer vertrouwt, wankelen financiële markten, ontstaat beleid op drijfzand en verliezen burgers hun grip op de werkelijkheid.
Trump lijkt te geloven dat je de economie verbetert door slechte cijfers te ontkennen. Maar zoals een Republikeins oud-Congreslid schamper opmerkte: “Het ontslaan van de boodschapper maakt de economie niet beter. Mensen voelen zelf hoe het gaat, wat je ook roept.”
Democratie Heeft Feiten Nodig
Democratie kan niet zonder feiten. Dat is geen theoretisch ideaal, maar een praktische voorwaarde. Als leiders de waarheid definiëren naar eigen belang, verandert politiek langzaam in propaganda.
Trump’s oorlog tegen de feiten is daarom meer dan een ruzie met statistici; het is een aanval op de infrastructuur van de waarheid zelf. En als die valt, blijft er van democratie weinig meer over dan een façade – precies wat autocraten altijd voor ogen hebben.
