Minister Stef Blok verkwanselt de belangen van de Nederlandse volkshuisvesting. Na de rampzalige privatisering van het nationale post- en telefoniebedrijf, de Postbank, gemeentelijke en provinciale energiebedrijven, het openbaar vervoer, delen van het onderwijs en de gezondheidszorg, worden nu – met overheidsgeld gefinancierde – sociale huurwoningen voor buitenlandse beleggers in de etalage gezet. Wat aan publiek bezit rest, zijn de waterleidingbedrijven, maar voor hoe lang nog?
Na financieel wanbeleid van met name enkele grote woningcorporaties heeft minister Stef Blok (Wonen) in het Woonakkoord van december 2013, gesteund door de ‘constructieve’ drie (SGP, CU en D66), bepaald dat sociale huurwoningen op de vrije markt te gelde kunnen worden gemaakt om de corporatiesector financieel ‘gezond’ te maken. Onderzoek toont aan dat dit beleid leidt tot een gemiddelde huurprijsstijging van 25% in gebieden waar de woningen zijn verkocht.
Buitenlandse beleggers krijgen alle ruimte van Blok
Deftige Stef heeft begin dit jaar op de vastgoedbeurs Real Expo München 2015 met veel bravoure de lucratieve investeringsmogelijkheden op de Nederlandse sociale huurmarkt aangeprezen. In een interview met de Frankfurter Allgemeine Zeitung voegde hij daar nog aan toe dat de dominante positie van de woningcorporaties in Nederland definitief voorbij is en dat buitenlandse beleggers alle ruimte krijgen.
Vorig jaar bracht de Duitse belegger Patrizia al het winnende bod uit van 570 miljoen euro op 5500 huurwoningen van woningcorporatie Vestia. Kort daarna bood het Britse Round Hill 365 miljoen euro voor 4000 huurwoningen van het in geldnood verkerende Wooninvesteringsfonds. Deze verkopen zijn niet alleen financieel lucratief voor de beleggers, maar hebben ook directe gevolgen voor de huurders. In vergelijkbare situaties in andere landen, zoals het VK, heeft de privatisering geleid tot een verdrievoudiging van het aantal mensen op de wachtlijst voor sociale woningen binnen vijf jaar.
Kwetsbare doelgroepen
Als het aan VVD’er Blok ligt, wordt vanaf volgend jaar de kwaliteit van een huurwoning van een woningcorporatie sterk bepalend voor de jaarlijkse huurverhoging en niet meer het inkomen van de bewoners. Bewoners van goedkope huurwoningen gaan relatief meer huur betalen dan die van duurdere corporatiewoningen. Deze verschuiving kan dramatische gevolgen hebben voor gezinnen met een laag inkomen. Volgens recent onderzoek kan een gezin met een inkomen onder de 20.000 euro door de nieuwe regels tot wel 50% meer huur betalen, wat hun budget aanzienlijk verkleint.
Het inkomen van huurders wordt dus minder belangrijk bij het bepalen van de huur. Als huurders weinig betalen in verhouding tot de kwaliteit van de woning, kan de huur maximaal 2,5 procent boven de inflatie stijgen. Bij een relatief hoge huur mag de prijs met niet meer dan de inflatie worden verhoogd. Deze beleidswijziging maakt het voor mensen met lage inkomens steeds moeilijker om hun woning te behouden, vooral in steden zoals Amsterdam en Utrecht, waar de woningmarkt al oververhit is.
In de economische recessie hebben veel burgers werk en inkomen verloren en daardoor hun koopwoning moeten verlaten. In steeds grotere aantallen doen zij een beroep op de sociale huursector. Nieuwkomers maken, met name in steden als Amsterdam en Utrecht, al helemaal geen kans op de huurmarkt. Daarnaast hebben gemeenten de verplichting asielzoekers met een verblijfstatus een woning aan te bieden. Dit maakt het beleid van Blok om sociale huurwoningen te verkopen aan buitenlandse beleggers volstrekt onverantwoord.
Vergelijking met verleden
Blok zou een voorbeeld kunnen nemen aan zijn partijgenoot Sybille Dekker, die als voormalige minister van Vrom in 2004 de juridische strijd aanbond met de Maastrichtse Woningstichting Servatius. Dekker verbood Servatius huur- en koopwoningen in het middensegment in Luik te bouwen, omdat deze als semipubliek orgaan met Nederlands overheidsgeld de concurrentie aangingen met lokale marktpartijen. Waar Dekker volhardend de belangen van de Nederlandse volkshuisvesting heeft verdedigd, gooit Blok die belangen te grabbel door tienduizenden huurwoningen voor buitenlandse beleggers tegen ondergewaardeerde prijzen in de verkoop te zetten.
Sociale gevolgen van privatisering in Duitsland
In Duitse steden zijn Sozialmietwohnungen in grote aantallen aan beleggers verkocht, en dat heeft de fysieke staat van de woningen niet ten goede gekomen: slecht onderhoud, onvoldoende vernieuwing van keukens en badkamers, en het nalaten van hoognodige energiebesparende maatregelen. Volgens een rapport van de Woonbond zijn er sinds 2010 al meer dan 20.000 sociale huurwoningen verkocht aan buitenlandse investeerders. De negatieve effecten hiervan zijn zichtbaar in de energiefacturen en het onderhoudsniveau van de woningen.
Duitsland heeft met de Energiewende hoog ingezet, maar stadsbewoners, met name in de huursector, profiteren daar niet van, omdat zij geen energie kunnen leveren: verhuurders weigeren te investeren in energieleverende en energiebesparende voorzieningen. Dit is een belangrijk punt dat in het Woonakkoord ontbreekt. Blok heeft geen enkele voorwaarde ingebouwd die beleggers verplicht tot gedegen onderhoud, woningverbetering, dan wel het aanbrengen van innovatieve voorzieningen op het gebied van energie. Hopelijk kan de Tweede Kamer minister Blok nog dwingen het Woonakkoord te herzien, want hij brengt de Nederlandse volkshuisvesting grote schade toe en zorgt op termijn voor sociale onrust als er niet genoeg betaalbare woningen beschikbaar zijn voor zowel de autochtone Nederlanders als voor de asielzoekers die vanwege onrusten in hun eigen land op een woning in Nederland zijn aangewezen.
Oproep tot actie
Het is tijd dat we onze volksvertegenwoordigers aanspreken om te zorgen voor een herziening van het Woonakkoord. We moeten de belangen van de huurders beschermen en ervoor zorgen dat sociale huurwoningen niet alleen een luxe zijn voor de vermogenden, maar toegankelijk blijven voor iedereen die ze nodig heeft. Dit kan alleen door het beleid te herzien en strengere voorwaarden te stellen aan beleggers, zodat de sociale woningmarkt niet verder onder druk komt te staan.