Toen het presidentschap van Donald Trump ten einde liep, bleven velen proberen te begrijpen hoe hij in 2016 de verkiezingen won van Hillary Clinton en waarom hij erin slaagde zoveel trouwe aanhangers te behouden. De redenen voor zijn verrassende overwinning en zijn blijvende populariteit zijn voor veel mensen nog steeds een bron van discussie.
Na de verkiezingen werden verschillende verklaringen gegeven voor Trumps succes, waaronder zijn aantrekkingskracht op de economisch onzekere blanke arbeidersklasse in de Rust Belt. Daarnaast werden verschuivingen in de opkomst van kiezers genoemd, zoals minder enthousiasme onder zwarte Democraten en een hogere opkomst onder minder opgeleide kiezers. Sommigen wezen ook op de tekortkomingen van de Democratische Partij, die er niet in slaagde om buiten de grote steden voldoende steun te krijgen.
De verborgen kracht van racisme in Trumps overwinning
Deze tekst onderzoekt hoe Donald Trump raciale retoriek gebruikte om kiezers te mobiliseren en welke gevolgen dit heeft gehad voor de Amerikaanse samenleving. Naast de economische en politieke factoren speelde racisme een belangrijke, maar vaak onderbelichte rol in Trumps overwinning in november 2016. Dit fenomeen kan alleen volledig begrepen worden door de geschiedenis van raciale spanningen in Amerika in acht te nemen, die Trumps campagne op meesterlijke wijze exploiteerde.
Racisme speelde een cruciale, maar vaak onderbelichte rol in Trumps overwinning, aangewakkerd door retoriek die inspeelde op gevoelens van statusbedreiging onder blanke kiezers.
Veel verklaringen voor Trumps succes negeren of minimaliseren de rol van racisme in zijn overwinning, ondanks talrijke controversiële incidenten tijdens zijn campagne, zoals racistische leuzen en geweld bij zijn bijeenkomsten. Experts zoals Ta-Nehisi Coates en Ibram X. Kendi hebben gesuggereerd dat Trumps succes deels kan worden toegeschreven aan gevoelens van statusbedreiging onder bepaalde blanke kiezers, die vreesden dat zij hun dominante positie in de samenleving aan het verliezen waren. Deze kiezers voelden zich bedreigd door de toenemende invloed van minderheden in Amerika, een angst die door Trumps retoriek doelbewust werd aangewakkerd.
Het effect van Trumps retoriek op geweld en haatmisdrijven
De Verenigde Staten worden zwaar getroffen door vuurwapengeweld. In 2023 waren er meer dan 650 massaschietpartijen, waarbij daders vaak wit zijn en slachtoffers vaak tot minderheden behoren, zoals LHBT+ personen, migranten en zwarte Amerikanen. Het aantal haatmisdrijven tegen minderheden is de afgelopen tien jaar bijna verdubbeld, van 6.000 in 2013 naar ruim 11.200 in 2023, waarvan meer dan de helft racistisch van aard is. Dit fenomeen is niet slechts een toevallige trend, maar een direct gevolg van de manier waarop Trumps retoriek raciale spanningen heeft aangewakkerd en gelegitimeerd.
“Dit is een politiek probleem en het heet terrorisme,” zegt Daryl Johnson, een voormalige anti-terreur-analist bij Homeland Security die al 15 jaar waarschuwt voor de opkomst van binnenlands extremisme. Volgens hem gaat het bij deze aanvallen niet om willekeurige daden van mensen met mentale problemen, zoals vaak wordt aangenomen, maar om doelbewust geweld dat voortkomt uit politieke of sociale overtuigingen. Deze analyse wordt ondersteund door een rapport van de Anti-Defamation League (ADL), dat stelt dat extreemrechts geweld significant is toegenomen tijdens Trumps presidentschap.
Een schokkend voorbeeld hiervan is de massaschietpartij in Buffalo. De schutter, Payton S. Gendron, koos de Tops-supermarkt met opzet uit omdat deze in een wijk ligt waar veel zwarte mensen wonen. Gendron zelf kwam niet eens uit de stad; hij legde meer dan 300 kilometer af om zijn aanval uit te voeren. Toen hij terechtstond, bekende hij zonder enige aarzeling schuld aan alle aanklachten. “Ik heb deze mensen vermoord omdat ze zwart zijn,” verklaarde hij koud. Dit incident is geen op zichzelf staand geval, maar maakt deel uit van een bredere golf van extreemrechts geweld, die rechtstreeks kan worden gelinkt aan de normalisering van racistische retoriek onder Trumps bewind.
De normalisering van racistische retoriek onder Trumps bewind heeft bijgedragen aan een zorgwekkende toename van extreemrechts geweld, zoals de massaschietpartij in Buffalo.
De rol van Obama en Trump in de escalatie van raciale spanningen
Daryl Johnson wijst erop dat de haat die in deze daden tot uiting komt, sterk is verergerd tijdens het presidentschap van Barack Obama. Veel witte Amerikanen voelden zich bedreigd door zijn leiderschap en de demografische veranderingen die daarmee gepaard gingen. Deze gevoelens van angst en woede werden verder aangewakkerd door voormalig president Donald Trump, die extremistische ideeën mainstream maakte. Trumps retoriek over massadeportaties van migranten en zijn inreisverbod voor mensen uit moslimlanden normaliseerde haat en gaf extremisten een platform. Onderzoek door het Southern Poverty Law Center heeft aangetoond dat het aantal haatgroepen in de VS toenam tijdens Trumps ambtsperiode, deels als gevolg van deze retoriek.
De normalisering van extremistische opvattingen
Opvattingen die ooit als extreem werden beschouwd, zijn nu steeds meer opgenomen in het reguliere politieke discours. Dit heeft als effect dat extremisten zich gesteund voelen in hun daden, omdat hun denkbeelden niet langer worden afgekeurd maar eerder genormaliseerd. Johnson waarschuwt dat de racistische terreur in de komende jaren zelfs zal toenemen. De demografie van het land verandert snel; binnen tien jaar zullen witte Amerikanen in de minderheid zijn. Dit jaagt veel conservatieve witte mensen angst aan, waardoor ze zich organiseren in anti-regerings- en haatgroepen.
Gecodeerde taal en dog whistles in Trumps retoriek
Tijdens de campagne van 2016 gebruikte Trump specifieke taal in zijn toespraken om deze kiezers te laten weten dat hij aan hun kant stond, zonder direct naar ras te verwijzen. Deze techniek, bekend als “dog whistling,” maakt gebruik van gecodeerde taal die slechts door bepaalde groepen mensen wordt begrepen. Dog whistles zijn subtiele signalen die racistische ideeën overbrengen zonder expliciet racistische taal te gebruiken. Een voorbeeld hiervan is het herhaaldelijke gebruik van termen als “law and order,” die in het verleden door politici als Richard Nixon werden gebruikt om onrustige blanke kiezers aan te spreken zonder expliciet racistische taal te gebruiken. Trump gebruikte deze term 76 keer in 62 toespraken tijdens zijn campagne, wat aantoont hoe consistent hij deze subtiele raciale oproepen deed.
Vergelijking met eerdere Republikeinse kandidaten
In vergelijking met eerdere Republikeinse kandidaten zoals Mitt Romney en John McCain valt op dat Trump veel vaker en consistenter dog whistles gebruikte. Waar Romney en McCain nauwelijks gebruik maakten van termen zoals “school choice” en “Islam” in hun campagnes, waren deze termen een belangrijk onderdeel van Trumps retoriek. Dit suggereert dat er in 2016 sprake was van een bewuste inspanning om raciale angsten aan te wakkeren en te benutten om stemmen te winnen. Net als Nixon in de jaren ’70, gebruikte Trump gecodeerde taal om angst en verdeeldheid te zaaien, maar zijn aanpak was directer en explicieter, wat leidde tot sterkere reacties van zijn achterban.
Emotionele en sociale impact van Trumps retoriek
Donald Trump’s gebruik van gecodeerde raciale oproepen tijdens zijn presidentiële campagne en ambtsperiode had niet alleen politieke gevolgen, maar ook een diepgaande invloed op de Amerikaanse samenleving. Zijn retoriek wekte sterke emoties op, die vaak resulteerden in gewelddadige uitbarstingen tijdens zijn bijeenkomsten en een toename van haatmisdrijven na zijn verkiezing. Deze reacties waren geen toevallige uitingen van frustratie, maar eerder het resultaat van een zorgvuldig geconstrueerde boodschap die inspeelde op de angsten en woede van een deel van de Amerikaanse bevolking. Door voortdurend te waarschuwen voor “illegalen” die banen zouden stelen, wakkerde hij niet alleen de arrestaties van immigranten aan, maar creëerde hij ook een bredere sfeer van angst en vijandigheid jegens minderheden.
Trump’s retoriek creëerde een sfeer van angst en vijandigheid die bijdroeg aan een toename van haatmisdrijven en geweld tegen minderheden.
Tijdens recente toespraken over immigratie, waaronder bijeenkomsten in Phoenix en Las Vegas, heeft Donald Trump verschillende beweringen gedaan over asielzoekers en het Amerikaanse grensbeleid. Hij bekritiseerde de Biden-administratie, onder meer door te stellen dat het gebruik van de CBP One-app voor asielaanvragen neerkomt op “gratis toegang” tot de Verenigde Staten, wat feitelijk onjuist is. Trump beweerde dat deze app mensen in staat stelt eenvoudig het land binnen te komen, wat niet overeenkomt met de realiteit van het strenge screeningsproces dat nog steeds geldt.
Daarnaast herhaalde Trump zijn oproepen voor een harde aanpak van asielzoekers en migranten, waarbij hij beweerde dat miljoenen mensen illegaal het land binnenkomen en dat de grens “de meest veilige” was toen hij het Witte Huis verliet, ondanks dat de cijfers over grensoverschrijdingen toen ook hoog waren. Deze uitspraken zijn vaak misleidend of overdreven, vooral gezien de feitelijke cijfers en het complexe proces voor asielzoekers onder het huidige systeem.
Trumps retoriek blijft asielzoekers en migranten voorstellen als een bedreiging voor de veiligheid van de Verenigde Staten, een boodschap die hij eerder gebruikte om zijn harde grensbeleid te rechtvaardigen, inclusief maatregelen zoals het scheiden van kinderen van hun ouders aan de grens. Dit soort retoriek wordt bekritiseerd omdat het bijdraagt aan een klimaat van angst en vijandigheid, zonder de volledige context of de menselijke gevolgen van dergelijke beleidsmaatregelen in acht te nemen.
De bredere trend van populisme en de impact op democratie en sociale cohesie
Trumps retoriek sluit aan bij een bredere trend van populisme die zich richt op de bescherming van nationale identiteit ten koste van minderheden. Zijn systematische gebruik van racistische retoriek vormt een directe bedreiging voor de democratie en sociale cohesie. De normalisering van extremistische opvattingen onder zijn aanhangers heeft geleid tot een verschuiving in het politieke landschap van de Verenigde Staten, waar haatdragende ideeën steeds vaker openlijk worden geuit.
Trumps raciale retoriek en populistische strategieën bedreigen zowel de democratie als de sociale cohesie in de Verenigde Staten.
De invloed van Trumps retoriek op de Amerikaanse samenleving laat zien hoe gevaarlijk raciaal gemotiveerde politiek kan zijn. Zijn systematische gebruik van dog whistles is een krachtig instrument om raciale spanningen te exploiteren en zijn politieke basis te versterken. De toekomst van onze democratie hangt af van ons vermogen om racistische retoriek te herkennen en ertegen op te staan. De analyse van zijn toespraken toont aan dat Trump bewust taal gebruikt die zowel raciale angst aanwakkerde als zijn eigen verantwoordelijkheid hiervoor verdoezelde. Dit fenomeen is niet alleen relevant voor het begrijpen van de verkiezingen van 2016, maar ook voor bredere discussies over de rol van racisme in de moderne politiek.
Uiteindelijk bevestigen deze bevindingen dat racisme een belangrijke factor was in Trumps verkiezing en benadrukken ze de noodzaak om deze dynamiek te erkennen en aan te pakken in toekomstige politieke analyses. Het is cruciaal dat we als samenleving de subtiele maar destructieve kracht van raciaal gemotiveerde retoriek blijven ontmaskeren en bestrijden, om te voorkomen dat dergelijke ideologieën verder wortel schieten in onze politieke systemen.