Een Europese Analyse – In een tijd waarin economische ongelijkheid toeneemt, de kosten van levensonderhoud stijgen en arbeiders wereldwijd onder druk staan, is het verleidelijk om te geloven in eenvoudige oplossingen zoals tarieven en protectionisme. In de Verenigde Staten speelt Donald Trump hierop in door tarieven te presenteren als dé oplossing voor banenverlies en economische achteruitgang. Maar wat betekenen deze protectionistische maatregelen écht voor arbeiders? En welke parallellen en lessen kunnen we trekken voor Europa en Nederland?
Wat zijn tarieven eigenlijk?
Een tarief is in feite een belasting op goederen die worden geïmporteerd uit andere landen. Hoewel het vaak wordt gepresenteerd als een ‘straf’ voor buitenlandse bedrijven, wordt de kostenlast uiteindelijk vaak doorberekend aan consumenten. In de praktijk betekent dit dat producten duurder worden in de winkels, zonder garantie op meer of betere banen.
Advertentie:
Dit fenomeen zagen we al tijdens Trump’s eerste termijn, toen tarieven op bijvoorbeeld wasmachines weliswaar enkele honderden banen creëerden, maar tegelijkertijd de prijzen voor consumenten stegen. Dit laat zien dat tarieven slechts schijnoplossingen bieden voor diepgewortelde economische problemen.
De Europese Context: Protectionisme of Solidariteit?
Ook in Europa klinkt soms de roep om protectionistische maatregelen, vooral in reactie op de groeiende economische macht van China en de VS. De Europese Unie gebruikt zelf ook importtarieven, bijvoorbeeld op Chinese elektrische auto’s, zogenaamd om ‘oneerlijke concurrentie’ tegen te gaan.
Maar net zoals in de VS, dreigen de kosten van dit soort maatregelen te worden afgewenteld op consumenten, terwijl slechts een beperkt aantal banen mogelijk terugkeert. Bovendien zijn de economische structuren in Europa en Nederland sterk afhankelijk van internationale handel. Een plotselinge verschuiving naar protectionisme kan de Nederlandse exportsector — denk aan landbouw, technologie en logistiek — hard raken.
Klassenstrijd Achter de Tarieven
Protectionisme is historisch gezien een strategie van de heersende klasse om nationale kapitalistische belangen te beschermen. Zoals Friedrich Engels ooit opmerkte: het Britse rijk gebruikte ooit een combinatie van protectionisme thuis en vrijhandel naar buiten toe om haar economische dominantie veilig te stellen.
In de moderne context gaat het Trump niet om arbeiders, maar om geopolitieke doelen: het afremmen van China’s economische opmars, het versterken van de Amerikaanse dollar, en het maskeren van de enorme financiële gaten die ontstaan door belastingverlagingen voor de rijken.
Europa zit in een vergelijkbare spagaat. Enerzijds probeert de EU met protectionistische maatregelen haar eigen economie te beschermen tegen Chinese overproductie. Anderzijds blijft ze vasthouden aan vrijhandelsverdragen die vaak ten koste gaan van arbeidersrechten en het milieu in landen in het mondiale zuiden.
Nederland en de Illusie van Nationalisme
In Nederland zien we regelmatig nationalistische retoriek opduiken in economische debatten, bijvoorbeeld rond Tata Steel of de afhankelijkheid van buitenlandse productie bij medicijnen en technologie. Politici schermen soms met ‘terughalen van productie’, maar net als in de VS gaat het hier vaak om schijnoplossingen.
Het Nederlandse kapitalisme is afhankelijk van internationale handel en het aantrekken van buitenlandse investeringen. Het is dan ook weinig waarschijnlijk dat een nationalistische economische koers daadwerkelijk de levensomstandigheden van de gemiddelde Nederlandse arbeider zal verbeteren. Integendeel, hogere kosten voor geïmporteerde producten — van elektronica tot voedsel — zullen vooral de armste huishoudens treffen.
Een Socialistisch Alternatief
Het probleem is niet of de economie protectionistisch of vrijhandelsgericht is, maar dat deze nog steeds wordt gedreven door winstmaximalisatie in plaats van menselijke behoeften. De race naar de bodem, waarbij bedrijven productie verplaatsen naar landen met de laagste lonen en minste regulering, wordt niet opgelost door tarieven.
Wat Europa en Nederland nodig hebben is een fundamentele verschuiving:
• Democratische controle over sleutelindustrieën zoals energie, gezondheidszorg en technologie.
• Eerlijke handelsovereenkomsten die prioriteit geven aan arbeidersrechten, milieubescherming en eerlijke lonen, zowel binnen als buiten Europa.
• Investeringen in groene banen en duurzame productie die de economie minder afhankelijk maakt van mondiale uitbuiting.
Slotgedachte: Grenzen aan de Grensheffing
Zowel vrijhandel als protectionisme zijn twee kanten van dezelfde kapitalistische medaille. Beide systemen hebben als primair doel om winst voor de elite te maximaliseren, niet om de levenskwaliteit van arbeiders te verbeteren.
Trump’s retoriek rond tarieven en economische nationalisme biedt geen echte uitweg uit de crisis waarin het mondiale kapitalisme zich bevindt. Ook in Europa moeten we oppassen dat we niet in dezelfde val trappen. De enige weg vooruit is een economie die wordt georganiseerd rond solidariteit, democratie en een duidelijke focus op mensen boven winst: kortom, een socialistisch alternatief.
In een wereld van economische ongelijkheid en groeiende crises is er maar één echte oplossing: een economie die niet gedreven wordt door nationale belangen of winstmarges, maar door de behoeften en rechten van de werkende klasse.
Advertenties: Door op een van de advertenties te klikken, help je ons enorm—het kost jou niets, maar maakt een groot verschil voor ons!