Nederland staat internationaal bekend om zijn waterwerken, fietsen en liberale reputatie. Maar achter die façade speelt zich iets heel anders af: ons land is een onmisbare schakel geworden in de wereldwijde infrastructuur van belastingontwijking. Terwijl publieke voorzieningen zuchten onder personeelstekorten en bezuinigingen, blijven multinationals met miljarden wegkomen. Niet ondanks, maar dankzij de Nederlandse staat.
Van de Zuidas tot Bermuda loopt een gladgestreken route waarlangs bedrijven als Shell, Google en Pfizer hun winsten fiscaal vriendelijk laten verdampen. Ze verkopen hun producten in Europa, maar boeken hun winst bij een lege holding in Amsterdam. Vandaar verdwijnt het kapitaal – via vernuftige constructies – naar de Cayman Islands of een ander belastingparadijs. In Nederland betalen ze een symbolisch bedrag aan belasting, mogelijk gemaakt door een stelsel van verdragen, rulings en politieke onwil.
Intussen zien we wél de rekening. Ziekenhuizen sluiten afdelingen. Leraren staan voor overvolle klassen. De woningmarkt is een ramp, zeker voor jongeren en mensen met een middeninkomen. De publieke sector wordt uitgekleed, niet omdat het ‘moet’, maar omdat we toelaten dat belastinggeld verdampt – ten gunste van aandeelhouders en hedgefondsen.
In een anoniem kantoorpand op de Zuidas zitten tientallen vennootschappen geregistreerd zonder personeel, zonder productie, zonder economische realiteit. Alleen papierwerk – netjes verzorgd door topadvocaten en accountants – dat miljarden laat verdwijnen. Dit is geen bijwerking van het systeem. Dit is het systeem: winsten privatiseren, lasten socialiseren.
En terwijl politici op tv hun bezorgdheid uitspreken, blijven zij het systeem in stand houden. De VVD verdedigt het model openlijk met praatjes over ‘vestigingsklimaat’. Andere partijen zwijgen of nemen halve maatregelen die niets veranderen aan de kern. Rapporten van de Rekenkamer, de OESO, de Europese Commissie – ze stapelen zich op. Maar politieke moed ontbreekt.
Nederland kiest er keer op keer voor om het poortwachterschap van het grootkapitaal voort te zetten. En dat is geen abstracte schade. De verpleegkundige die ‘s nachts alleen op een afdeling draait, de agent zonder collega’s in de wijk, de student zonder woning – zij betalen de prijs van een systeem dat solidariteit ondergraaft.
Andere landen – Frankrijk, Denemarken, zelfs het Verenigd Koninkrijk – hebben de afgelopen jaren wél stappen gezet om agressieve belastingontwijking aan banden te leggen. Nederland loopt achter, of liever gezegd: werkt actief tegen. En dat is geen toeval, maar beleid.
De keuze waar we voor staan is eenvoudig. Blijven we dienstbaar aan miljardairs, of kiezen we voor eerlijke belastingheffing, publieke voorzieningen en democratische zeggenschap over ons eigen geld?
Zolang de sluizen openstaan, blijft het lekken. Tijd om ze te sluiten.